Թանսեն Միյան
Թանսեն Միյան (անգլ.՝ Tansen, 1493, Գվալիոր - ապրիլի 26, 1589, Ագրա), մոնղոլական կայսր Աքբար Մեծի պալատական երաժիշտ սիտարիստ։ Համարվում է ժամանակակից հյուսիսայի հնդկական ռագա[Ն 1] երաժշտական ժանրի հայրը և Հնդկաստանի պատմության մեծագույն երաժիշտներից մեկը։
| Թանսեն Միյան | |
|---|---|
_Mughal._1585-90._National_Museum,_New_Delhi..jpg) | |
| Ծնվել է | 1493 Գվալիոր |
| Մահացել է | ապրիլի 26, 1589 Ագրա |
| Ժանրեր | հինդուիստական դասական երաժշտություն |
| Մասնագիտություն | կոմպոզիտոր |
 Tansen Վիքիպահեստում | |
Կենսագրություն խմբագրել
Թանսենը ծնվել է 1506 թվականին Հնդկաստանի հյուսիսային մասում գտնվող Գվալիոր քաղաքում՝ ավանդական հինդուական ընտանիքում։ Նրա հայրը Մակունդ Միստրան տեղի գրող էր[1][2]։ Մանկության տարիներին Թանսենը մասնավոր դասերի է գնացել հայտնի ուսուցիչ Խարիդաս Սբամիի մոտ։ Սկզբում ծառայել է Մեվայի արքա Ռամաչանդրայի արքունիքում, ապա՝ մոնղոլակկան կայսր Աքբար Մեծի։ Ավելի ուշ Թանսենը կայսրին երկարատև և հավատարիմ ծառայելու համար պարգևատրվել է նավարտրասով՝ ինը քարով վզնոցով, և ստացել Միյան քաղաքի անվան նոր կոչում։ Հետևաբար, նույնիսկ հիմա Թանսեն Միյան անունը տարածված է նաև Հնդկաստանում, հիմնականում մուսուլմանների շրջանում[3]։ Հնդկաստանի ժամանակակից հայտնի երաժշտության շատ ռեպերտուարներ, ինչպիսիք են Դարբարի Կանադեն, Միյան կի Թոդին, Միյան կի Մալխարը և Միյան կի Սարանգը ստեղծվել են Թանսենի երաժշտական ոճի և ժանրի հիման վրա[4]։ Հնդկական երաժշտության երկու նոր ժանրեր՝ Սանգիտա Սառան և Ռայմալան նույնպես այդ ոճի ու ժանրի հիման վրա են ստեղծվել[5]։ Այսօր Հնդկաստանում գործում են հնդկական երաժշտական դպրոցներ (Գարանաս), որտեղ սովորեցնում են Թանսենի հիմնական երաժշտության ոճը, նրա ուսուցիչ Սվամի Խարիդասի վոկալայի ոճը, ինչպես նաև իր երկու երեխաների՝ Բիլաս Խան և Սարասվատի Դեվիի և նրանց ժառանգներից շատերի գործունեությունը, որոնք հայտնի երաժիշտներ էին[6]։
Նշումներ խմբագրել
- ↑ Ռագան լայն իմաստով` երաժշտական-գեղագիտական և էթիկական հայեցակարգ, հնդկական դասական երաժշտության շրջանակներում երաժշտական մեծ ձև կառուցելու օրենք։
Պատկերասրահ խմբագրել
-
Աքբարն ու Թանսենը այցելում են Հարիդաս -
Միա Թանսեն՝ Լալա Դեո Լալի -
Թանսեն մուղալ -
Թանսեն -
Թանսենի գերեզմանը
.jpg)
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Wade, Bonnie C. (1998). «Imaging sound : an ethnomusicological study of music, art, and culture in Mughal India». Chicago : University of Chicago Press. Վերցված է 2021 թ․ հուլիսի 14-ին.
- ↑ Babineau, Edmour (1979). «Love of God and social duty in the "Ramcaritmanas"». Motilal Banarsidass. Վերցված է 2021 թ․ հուլիսի 14-ին.
- ↑ Jairazbhoy, Nazir Ali (1995). «The rāgs of North Indian music : their structure and evolution». Popular Prakashan. Վերցված է 2021 թ․ հուլիսի 14-ին.
- ↑ Stanton, Andrea L. L. (2012). «Cultural Sociology of the Middle East, Asia, and Africa : an Encyclopedia». SAGE Publications. Վերցված է 2021 թ․ հուլիսի 14-ին.
- ↑ «The Garland encyclopedia of world music». 1998-2002. Վերցված է 2021 թ․ հուլիսի 14-ին.
- ↑ Wade, Bonnie C. (1998). «Imaging sound : an ethnomusicological study of music, art, and culture in Mughal India». University of Chicago Press. Վերցված է 2021 թ․ հուլիսի 14-ին.
Գրականություն խմբագրել
- Абул Фазл Аллами. Акбар Наме. Самара, 2009, т.3, стр. 251
- S.C. Welch, India: Art and Culture 1300—1900, Munich, 1999, pp. 171–173
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- Тансен Миян на сайте Нервана.нейм
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Թանսեն Միյան» հոդվածին։ |