Էռնստ Շտադլեր
Էռնեստ Շտադլեր (գերմ.՝ Ernst Stadler, օգոստոսի 11, 1883[1][2][3], Կոլմար[4] - հոկտեմբերի 30, 1914[1][2][3], Իպր, Իպրես, Արևմտյան Ֆլանդրիա, Բելգիա), գերմանա-ֆրանսիացի բանաստեղծ, գրող, բանասեր և թարգմանիչ։ Վաղ էքսպրեսիոնիզմի ներկայացուցիչներից մեկը։
Էռնստ Շտադլեր | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | օգոստոսի 11, 1883[1][2][3] |
| Ծննդավայր | Կոլմար[4] |
| Վախճանվել է | հոկտեմբերի 30, 1914[1][2][3] (31 տարեկան) |
| Վախճանի վայր | Իպր, Իպրես, Արևմտյան Ֆլանդրիա, Բելգիա |
| Մասնագիտություն | բանաստեղծ, թարգմանիչ, գրական քննադատ, գրող, համալսարանի դասախոս, գրականագետ և գրականագետ |
| Լեզու | գերմաներեն |
| Քաղաքացիություն | .svg){kind=small} Գերմանական կայսրություն |
| Աշխատավայր | Օքսֆորդի համալսարան |
| Պարգևներ | |
 Ernst Stadler Վիքիպահեստում | |
Կենսագրություն խմբագրել
Էռնստ Շտադլերը ծնվել է 1883 թվականի օգոստոսի 11-ին Էլզասում, որը այդ ժամանակ Գերմանիայի կայսրության մի մասն էր (այժմ այն Ֆրանսիայի շրջաններից է)։ Նրա հայրենի քաղաքը գտնվում է երկու երկրների սահմանի վրա՝ այն տարածքում, որը դարեր շարունակ Գերմանիայի և Ֆրանսիայի միջև վեճի առարկա է եղել։ Սա մեծապես կանխորոշել է գրող Շտադլերի ապագա ճակատագիրը, նրա գեղարվեստական ու գիտական հետաքրքրությունների շրջանակը։ Հատկանշական է, որ Ֆրանսիայում նրան կոչում են գերմանացի բանաստեղծ, իսկ Գերմանիայում` էլզասցի[6]։
Էռնստ Շտադլերը ծնվել է դատախազի ընտանիքում, հաճախել գիմնազիա Ստրասբուրգում։ Այնտեղ նա ծանոթացել է իր ապագա ընկերների՝ գրական գործիչներ Ռենե Շիկելի և Օտտո Ֆլակեի հետ։ 1902 թվականին նրանք միասին հրատարակել են ամսագիր (գերմ.՝ «Der Stürmer», ավելի ուշ վերանվանվել է «Der Merker»): Ստրասբուրգում, ապա Մյունխենում Շտադլերը սովորել է գերմանագիտություն, ռոմանագիտություն և համեմատական լեզվաբանություն։ Արդյունքում, «Պարցիֆիլ» հեթանոսական վեպի մասին իր գիտական աշխատանքի համար նրան շնորհվել է դոկտորի աստիճան։ 1906-1908 թվականներին նա Օքսֆորդի համալսարանում աշխատել է որպես դոցենտ, ապա Ստրասբուրգում ստացել է դոցենտուրա Շեքսպիրից Վիլանդի կատարած թարգմանությունների ուսումնասիրության համար։ 1910-1914 թվականներին Շտադլերը՝ որպես պրոֆեսոր, դասավանդել է գերմանական բանասիրություն Բրյուսելում։ Նա ստիպված է եղել հրաժարվել Տորոտոյում դասախոսություններ կարդալուց, քանի որ սկսվել էր Առաջին համաշխարհային պատերազմը, և նա նշանակվել է հրետանու սպա։
Նույն տարում նա զոհվել է Զանդվոորդ գյուղի մոտ (Իպրոմի մոտ) նռնակի պայթյունից։
Ստեղծագործություններ խմբագրել
«Պոռթկում» (1914) բանաստեղծությունների ժողովածուի հրապարակումից հետո Շտադլերը դարձել է գրական վաղ էքսպրեսիոնիզմի ամենակարևոր գործիչներից մեկը։ Ի տարբերություն իր ժամանակակից Գեորգ Հեյմի, նա չի վախեցրել ընթերցողներին ապագա դժբախտությունների կանխատեսումներով։ Նա կոչ է արել անցում կատարել դեպի լավ աշխարհը, փորձել է հաղթահարել իրեն ժամանակակից արվեստի դեպրեսիվ միտումները։ Նա և իր ընկեր Ռենե Շիկելեն՝ որպես Էլզասցիներ, իրենց աշխատանքներում ձգտում էին փոխհամաձայնություն ու ընկալում մտցնել գերմանական և ֆրանսիական մշակույթների միջև։ Շտադլերը նույն նպատակն է հետապնդել իր թարգմանական և գիտական աշխատանքներում։ Նա փորձել է գտնել երկու ժողովուրդների փոխադարձ ազդեցության և միասնության կետեր։ Արդյունքում նա դարձել է ամենաազդեցիկ կերպարներից մեկը էքսպրեսիոնիստների շրջանում։ Նրա տասը բանաստեղծություններ ընդգրկվել են «Մարդկության մթնշաղը» (1919, հրատարակիչ Քուրթ Փինտուս)։
Հիմնական աշխատանքներ խմբագրել
- Präludien (Gedichte, Straßburg 1904)
- Der Aufbruch (Gedichte, Leipzig 1914)
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Biographie Nationale de Belgique (ֆր.) / Académie royale des sciences, des lettres et des beaux-arts de Belgique — BXL.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Կերպարվեստի արխիվ — 2003.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Deutsche Nationalbibliothek Record #118616587 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
- ↑ Հռոդոսի կրթաթոշակ — 1902.
- ↑ de:Ernst Stadler
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Էռնստ Շտադլեր» հոդվածին։ |