Էլիսաբետա Գոնզագա
Էլիսաբետա Գոնզագա (անգլ.՝ Elisabetta Gonzaga, փետրվարի 9, 1471, Մանտովա, Մանտուա, Լոմբարդիա - հունվարի 28, 1526, Ֆեռարա, Duchy of Ferrara), Իտալական Վերածննդի ժամանակաշրջնի ազնվականուհի, որը հայտնի էր իր մշակութային և առաքինի կյանքով[1]։ Լինելով Գոնզագա տոհմի անդամ` հանդիսացել է Մանտուայի դուքս Ֆրանչեսկո II Գոնզագայի քույրը, ամուսնությամբ` Ուրբինոյի դքսուհին։ Ամուսնու` Գվիդոբալդո դա Մոնտեֆելտրոյի իմպոտենտության պատճառով երբեք երեխաներ չի ունեցել, սակայն որդեգրել է ամուսնու զարմիկ և ժառանգորդ Ֆրանչեսկո Մարիա դելլա Ռովերեին։
| Էլիսաբետա Գոնզագա | |
|---|---|
_%E2%80%93_Galleria_degli_Uffizi,_Florence_FXD.jpg) | |
| Ծնվել է | փետրվարի 9, 1471 |
| Ծննդավայր | Մանտովա, Մանտուա, Լոմբարդիա |
| Մահացել է | հունվարի 28, 1526 (54 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Ֆեռարա, Duchy of Ferrara |
| Գերեզման | church of San Bernardino |
| Մասնագիտություն | գահի խնամակալ |
| Ամուսին | Գվիդոբալդո դա Մոնտեֆելտրո |
| Ծնողներ | հայր՝ Ֆեդերիկո I Գոնզագա, Մանտովայի մարքիզ, մայր՝ Մարգարետ Վիտելսբախ |
| Զբաղեցրած պաշտոններ | գահի խնամակալ |
 Elisabetta Gonzaga Վիքիպահեստում | |
,_probably_after_1502,_NGA_44505.jpg)
Կյանք խմբագրել
Էլիսաբետան ծնվել է Իտալիայի Մանտովա քաղաքում և հանդիսացել Մանտովայի մարքիզ Ֆեդերիկո I Գոնզագայի ու վերջինիս կնոջ՝ Մարգարետ Վիտելսբախի երկրորդ դուստրը։ Եղբայրը Ֆրանչեսկո II Գոնզագան էր։
1489 թվականին ամուսնացել է Ուրբինոյի դուքս Գվիդոբալդո դա Մոնտեֆելտրոյի հետ․ վերջինս հիվանդոտ էր ու իմպոտենտ, և նրանք երեխաներ չեն ունեցել, սակայն Էլիսաբետան հրաժարվել է ամուսնալուծվել ու նրան հոգ է տարել հիվանդության ընթացքում։ Ամուսնու մահից հետո հրաժարվել է կրկին ամուսնանալ։
Էլիսաբետայի կրթությունը նրան հնարավորություն է տվել իր կյանքն անցկացնել 15-րդ դարի Իտալիայի մեծ մտածողների ընկերակցությամբ։ Նրա պալատում հյուրընկալվել են գրողներ, նկարիչներ ու գիտնականներ։ Նրա ազնվականությունը նրան կապել և ներգրավել է 16-րդ դարի Իտալիայի ուժային քաղաքականության մեջ։ Եղել է ազդեցիկ վերածննդյան արվեստների հովանավոր և քաղաքական գործիչ Իզաբելա դ՛Էստեի ամուսնու քույրը։ Չնայած իր թույլ առողջությանը՝ Էլիսաբետան հայտնի էր որպես հոյակապ ձիավարող և հաճախ է մասնակցել որսերի Ուրբինոյի շրջակայքում գտնվող գյուղական տարածքներում։
1502 թվականի հունիսի 21-ին Չեզարե Բորջան նվաճել է Ուրբինոն և Գվիդոբալդոյին փախուստի մատնել, իսկ Էլիսաբետային ստիպել մնալ Մանտովայում, որտեղ նա հյուր էր գնացել։ Նա մնացել է այնտեղ մինչև 1503 թվականը, որից հետո Վենետիկում միացել ամուսնուն։ Նրանց իշխանությունը վերականգնվել է 1504 թվականին, և երեխաներ չունենալու պատճառով նույն տարում իրավահաջորդությունն ապահովելու նպատակով նրանք որդեգրել են Գվիդոբալդոյի քրոջ որդուն՝ Ֆրանչեսկո Մարիա դելլա Ռովերեին[2]։
1506 թվականին դժկամորեն ուղեկցել է Լուկրեցիա Բորջիային վերջինիս՝ դեպի Ֆերարա կատարած ուղևորության ընթացքում, որտեղ նա ամուսնացել է Ալֆոնսո I դ՛Էստեի հետ։ Ականատեսներից մեկն այսպես է նկարագրել նրան հարսանիքի ժամանակ․
Ֆերարա մտնելիս նա նստած էր սև ջորու վրա, որը զարդարված էր հյուսածո ոսկով ասեղնագործված սև թավիշով, և կրում էր ոսկե եռանկյուններով ծածկված սև թավշե թիկնոց։ Հաջորդ օրը տան մեջ նա կրում էր շագանակագույն թավշյա թիկնոց և զանգվածեղ ոսկե շղթաներ։ Մեկ այլ օր նրա հագին ոսկե գծավոր սև թավշյա զգեստ էր, գոհարապատ վզնոց ու թագ։ Հաջորդ օրը նա կրում էր գրանիշերով ասեղնագործված սև թավշյա խալաթ[3]։
1508 թվականին Գվիդոբալդոյի մահից հետո շարունակել է ապրել Ուրբինոյում որպես մանկահասակ ժառանգորդի խնամակալ[3]։
1509 թվականին Ֆրանչեսկո Մարիային ամուսնացրել են Էլիսաբետայի եղբոր դստեր՝ Էլեոնորա Գոնզագայի հետ՝ ավելի համախնբելով տոհմը[2]։
Սակայն 1516 թվականի հունիսին Հռոմի պապ Լեո X-ը նրան վտարել է Ուրբինոյից, քանի որ վերջինս ցանկանում էր դքսությունը փոխանցել իր զարմիկ Լորենցո դե Մեդիչիին։ Էլիսաբետան ու Էլեոնորան առանց կոպեկի ապաստան են գտել Ֆերարայում, որտեղ էլ 1526 թվականին Էլիսաբետան վախճանվել է։
Մշակութային տեղեկություններ խմբագրել
Բալդասսար Կաստիլոնեն անմահացրել է Էլիսաբետա Գոնզագային 1528 թվականին հրատարակված իր «Պալատականը» գրքում, որը հիմնված էր տիկնոջ հետ հեղինակի հանդիպումների ու զրույցների վրա[4]։
1504-1506 թվականներին ստեղծված նրա դիմանկարը վերագրվում է Ռաֆայելին ու գտնվում Իտալիայի Ֆլորենցիա քաղաքի Ուֆֆիցի պատկերասրահում։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
Հետագա ընթերցանություն խմբագրել
- Sarah Bradford, Lucrezia Borgia, Milano, Mondadori, 2005. 88-04-55627-7
- Maria Bellonci, Lucrèce Borgia (1991), 2-87027-423-8
- David Englander,Culture and Belief in Europe, 1450-1600: An Anthology of Sources, Published by Blackwell Publishing, 1990 0-631-16991-1 page 77
- Paula Findlen, The Italian Renaissance: The Essential Readings, published by Blackwell Publishing, 2002, 0-631-22283-9 page 35
- Marcia B. Hall, The Cambridge Companion to Raphael,Published by Cambridge University Press, 2005, 0-521-80809-X page 29
- Baldassare Castiglione,The Book of the Courtier, Translated by Leonard Eckstein Opdycke, Published by Courier Dover Publications, 2003, 0-486-42702-1 Page 320 (note 12 to page 2)
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- Project Continua: Biography of Elisabetta Gonzaga Project Continua is a web-based multimedia resource dedicated to the creation and preservation of women's intellectual history from the earliest surviving evidence into the 21st Century.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Էլիսաբետա Գոնզագա» հոդվածին։ |