Գրինվիչյան միջօրեական (զրոյական միջօրեական), աշխարհագրական միջօրեական, որը անցնում է Գրինվիչի աստղադիտարանի Պասաժային գործիքի վրայով։ Գրինվիչյան միջօրեականը ծառայում է որպես աշխարհագրական երկայնությունների հաշվարկի սկիզբ, հանդիսանում է զրոյական ժամային գոտու միջին միջօրեականը։ Տեղական միջին արևային ժամանակը Գրինվիչի միջօրեականում օգտագործվում է աստղագիտությունում (Համաշխարհային ժամանակի համապատասխանեցման համար)։

Զրոյական միջօրեականը Գրինվիչում (նշագծումը հատակին և շենքի վրա)։
Շենքի տարբեր կողմերում գտնվող պատուհանները կարելի է բացել և նայել Flamsted House շենքի միջով։ Դա թույլ է տալիս կատարել համեմատական օպտիկական չափումներ։[1]

Պատմություն խմբագրել

Մինչև XIX դարի վերջը տարբեր երկրներում աշխարհագրական երկայնությունները հաշվելու համար օգտագործվում էին սեփական ազգային զրոյական միջօրեականները, որոնք անցնում էին, որպես կանոն, այս երկրների կենտրոնական աստղադիտարաններով։ Այսպես, Անգլիայում և ԱՄՆ-ում զրոյական էր համարվում Գրինվիչյան միջօրեականը, Ֆրանսիայում այս նպատակով օգտագործվում էր «փարիզյան միջօրեականը», Ռուսական կայսրությունում` Պուլկովյան միջօրեականը, և այլն։ Գեոդեզիայի զարգացման հետ Միջազգային աստղագիտական միությունը որոշեց, որ ստանդարտ երկայնությունների հաշվման համակարգի բացակայությունը անհարմար է։ 1884 թվականին Միջազգային միջօրեականային համաժողովի ժամանակ Վաշինգտոնում որոշվեց ընտրել Գրինվիչյան միջօրեականը որպես զրոյական կետ ամբողջ երկրագնդի երկայնությունների որոշման համար։

Աշխարհագրություն խմբագրել

Գրինվիչյան միջօրեականը անցնում է հետևյալ երկրներով, ծովերով և տարածքներով.

Կոորդինատները
(մոտավոր)
Երկիր, տարածք կամ ծով Ծանոթություն
90°00′ հս․ լ. 0°00′ ավ. ե.HGЯO Հյուսիսային սառուցյալ օվկիանոս Հյուսիսային բևեռ
81°39′ հս․ լ. 0°00′ ավ. ե.HGЯO Գրենլանդական ծով
72°53′ հս․ լ. 0°00′ ավ. ե.HGЯO Նորվեգական ծով
61°00′ հս․ լ. 0°00′ ավ. ե.HGЯO Հյուսիսային ծով
53°45′ հս․ լ. 0°00′ ավ. ե.HGЯO   Մեծ Բրիտանիա Անցնում է Գրինվիչյան աստղադիտարանով
50°47′ հս․ լ. 0°00′ ավ. ե.HGЯO Լա Մանշ նեղուց
49°19′ հս․ լ. 0°00′ ավ. ե.HGЯO   Ֆրանսիա
42°41′ հս․ լ. 0°00′ ավ. ե.HGЯO   Իսպանիա
39°56′ հս․ լ. 0°00′ ավ. ե.HGЯO Միջերկրական ծով Վալենսիական ծովածոց
38°52′ հս․ լ. 0°00′ ավ. ե.HGЯO   Իսպանիա
38°38′ հս․ լ. 0°00′ ավ. ե.HGЯO Միջերկրական ծով
35°50′ հս․ լ. 0°00′ ավ. ե.HGЯO   Ալժիր
21°50′ հս․ լ. 0°00′ ավ. ե.HGЯO   Մալի
14°59′ հս․ լ. 0°00′ ավ. ե.HGЯO   Բուրկինա Ֆասո
11°06′ հս․ լ. 0°00′ ավ. ե.HGЯO   Տոգո Մոտ 600 մ
11°06′ հս․ լ. 0°00′ ավ. ե.HGЯO   Գանա Մոտ 16 կմ
10°57′ հս․ լ. 0°00′ ավ. ե.HGЯO   Տոգո
10°36′ հս․ լ. 0°00′ ավ. ե.HGЯO   Գանա Հատում է Վոլտան, 7°48′ հս․ լ. 0°00′ ավ. ե.HGЯO
5°37′ հս․ լ. 0°00′ ավ. ե.HGЯO Ատլանտյան օվկիանոս Հատում է հասարակածը 0°00′ հս․ լ. 0°00′ ավ. ե.HGЯO կետում
60°00′ հվ. լ. 0°00′ ավ. ե.HGЯO Հարավային օվկիանոս
68°54′ հվ. լ. 0°00′ ավ. ե.HGЯO Անտարկտիդա Մոդայի թագուհու երկիր, Հարավային բևեռ, 90°00′ հվ. լ. 0°00′ ավ. ե.HGЯO

Ծանոթագրություններ խմբագրել

Գրականություն խմբագրել

  • Հաուզ Դ. (1983). Գրինվիչյան ժամանակ և երկայնության հայտնաբերումը. Մոսկվա.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 3, էջ 230