Զերավշան (պարս.՝ زرافشان, տաջ.՝ Зарафшон, ուզբ.՝ Zarafshon), գետ Տաջիկստանում և Ուզբեկստանում։ Սկիզբ է առնում Թուրքեստանի և Զերավշանի լեռնաշղթաների կցվանքում գտնվող Կոկսու լեռնահանգույնցի Զերավշանի սառցադաշտից։ Ջրերը ոռոգման համար վերցնելու պատճառով Զերավշանը Ամուդարյային չի հասնում։ Ստորին հոսանքում Ամուդարյայից լրացուցիչ ջուր է ստանում Ամու–Բուխարական ջրանցքով։ Զերավշանի վրա կառուցվել են Կատակուրգանի և Կույումազարի ջրամբարները։ Երկարությունը 877 կմ է։ Զերավշանի հովտում են Սամարղանդ, Նավոի, Բուխարա քաղաքները։

Զերավշան
Բնութագիր
Երկարություն877
Ավազանի մակերես41 860 կմ²
Ջրի ծախս162
Ջրահոսք
Բարձրություն2835 մ
Գետաբերանի տեղակայումԱմուդարյա
Բարձրություն180 մ
Կոորդինատներ
Տեղակայում
Հոսող հոսքերՖան Դարյա, Kshtut?, Mogiyondarya? և Siyob river?
ԵրկիրՈւզբեկստան Ուզբեկստան
Տաջիկստան Տաջիկստան
Գետը Վիքիպահեստում

Անվանում խմբագրել

Անվանումը կապում են տաջիկերեն Զեր «ոսկի» և ռեխտան «շաղ տալ, ցրել» բառերի հետ։ Ոմանք գտնում են, որ անվանումն արտացոլում է ոռոգման համար գետի ունեցած հսկայական նշանակությունը՝ նրա բարաբերությունը, ոմանք էլ որոշակի կապ են տեսնում անվանման և գետի վերնագավառում անցյալում երկու արդյունահանման պատմական իրողության միջև։

Զերավշանը տարբեր մասերում տարբեր անուններ է կրում․ վերնագավառում կոչվում է Մատչա, ստորին հոսանքում՝ Մոտչա, ստորին հոսանքում՝ Կարակուլդարյա։ Գետի անվանման ուզբեկերեն ձևն է Զարավշոն[1]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. Հ. Ղ. Գրգեարյան, Ն. Մ. Հարությունյան (1987). Աշխարհագրական անունների բառարան. Երևան: «Լույս».

Գրականություն խմբագրել

  • В. В. Бартольд. К Истории Орошения в Туркестане. — В։ Собрание соч., том 3. Москва, 1965.
  • V. V. Barthold. Turkestan Down to the Mongol Invasion. London, 1968.
  • Robert Lewis. Early Irrigation in West Turkestan" Annals of the Association of American Geographers, vol. 56, 1966, № 3, 467—491.
  • Edgar Knobloch. Beyond the Oxus. London, 1972.
  • Якубов, Ю. Паргар в VII—VIII вв. н. э. (Верхний Зеравшан в эпоху раннего средневековья). М., Дониш, 1979.
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 3, էջ 688