Զաքարիա Փալիաշվիլի

Զաքարիա Փալիաշվիլի
Բնօրինակ անուն	վրաց.՝ ზაქარია პეტრეს ძე ფალიაშვილი
Ի ծնե անուն	վրաց.՝ ზაქარია ფალიაშვილი
Ծնվել է	օգոստոսի 16, 1871; Քութայիս, Կովկասի փոխարքայություն, Ռուսական կայսրություն
Երկիր	Վրաստան, ԽՍՀՄ և Ռուսական կայսրություն
Մահացել է	հոկտեմբերի 6, 1933 (62 տարեկան); Թիֆլիս, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ
Գերեզման	Թիֆլիս
Ժանրեր	օպերա
Մասնագիտություն	կոմպոզիտոր և երաժշտության ուսուցիչ
Կրթություն	Մոսկվայի կոնսերվատորիա
Պարգևներ	Վրացական ԽՍՀ ժողովրդական արտիստ
	Zacharia Paliashvili Վիքիպահեստում

Զաքարիա Պետրի Փալիաշվիլի, (վր.` ზაქარია პეტრეს ძე ფალიაშვილი, [օգոստոսի 16, 1871(1871-08-16)^[1], Քութայիս, Կովկասի փոխարքայություն, Ռուսական կայսրություն^[2] - հոկտեմբերի 6, 1933(1933-10-06)^[2]^[1], Թիֆլիս, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ^[2]), Վրաստանի ժողովրդական արտիստ, վրացական դասական երաժշտության խոշորագույն ներկայացուցիչ, վրացական ազգային պրոֆեսիոնալ երաժշտության հիմնադիրներից։

Վաղ կյանքը խմբագրել

Զաքարիա Փալիաշվիլին 8 տարեկանից երգել է եկեղեցում։ Երաժշտական կրթությունն ստացել է կաթոլիկական եկեղեցու դպրոցում, որտեղ սովորել է երգեցողություն և երգեհոն նվագել։ Դաշնամուրի դասեր է առել Ֆելիքս Միզանդարիից։ 1895-1899 թվականներին սովորել է Թիֆլիսի երաժշտական ուսումնարանում, 1900-1903 թվականներին՝ Մոսկվայի կոնսերվատորիայում։ 1905 թվականին Փալիաշվիլին մասնակցել է Թիֆլիսում Վրացական ֆիլհարմոնիկ ընկերության հիմնադրմանը, 1908-1917 թվականներին ղեկավարել է իր ստեղծած երգչախումբը, նվագախումբը, երաժշտական դպրոցը, 1919 թվականից Թիֆլիսի կոնսերվատորիայի պրոֆեսոր էր, 1919, 1923, 1929-1932 թվականներին՝ տնօրենը։

Բուն կյանքը խմբագրել

Փալիաշվիլու առաջին՝ «Աբեսալոմ և Էթերի» ողբերգաէպիկական օպերան (լիբրետոյի հիմքը «Էթերիանի» էպոսն է) համազգային երևույթ էր, իսկ «Դաիսի» քնարադրամատիկական և «Լատավրա» հերոսական օպերաները վրացական երաժշտության մեջ նոր դարաշրջանի հիմքն են։ Փալիաշվիլին իր օպերաներում ընդհանրացրել է ժողովրդական բանահյուսության ազգագրական տարբեր ճյուղերի ոճական առանձնահատկությունները և ստեղծել միասնական համազգային երաժշտական լեզու, որը դարձել է վրացական դասական երաժշտության հիմքը։

Փալիաշվիլին գրել է մի շարք ռոմանսներ, խմբերգային ստեղծագործություններ, «Վրացական սյուիտը»՝ նվագախմբի համար, «Հանդիսավոր կանտատը», մշակել է վրացական պատարագը (երգչախմբի համար) և ժողովրդական երգեր։ Հավաքել և գրառել է շուրջ 300 ժողովրդական երգեր, որոնցից 40-ը հրատարակել է «Վրացական երգերի ժողովածուում» (1910 թվական)։

Զաքարիա Փալիաշվիլու պատվին խմբագրել

1937 թվականին Փալիաշվիլու անունով կոչվել է Վրաստանի օպերայի և բալետի թատրոնը, 1971 թվականին Փալիաշվիլու պատկերով թողարկվել է ԽՍՀՄ փոստային նամականիշ, սահմանվել է Վրաստանի պետական մրցանակ, Թբիլիսիում և Քութայիսում գործում են նրա տուն-թանգարանները։ Երևանի օպերայի և բալետի թատրոնում բեմադրվել է «Դաիսի» օպերան (1943 և 1985 թվականներին)։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 ^2,7 ^2,8 Палиашвили Захарий Петрович // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.

Աղբյուրներ խմբագրել

Դպրոցական Մեծ Հանրագիտարան, Գիրք II

Արտաքին հղումներ խմբագրել

www.encyclopedia.am-ում

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Զաքարիա Փալիաշվիլի» հոդվածին։

[_3f5ce309284dc2b1-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_14a8e917b760eb90-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 ^2,7 ^2,8 Палиашвили Захарий Петрович // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.

[1]

[2]