Երկաթի (III) օքսիդ

Երկաթի (III) օքսիդ
Ընդհանուր տեղեկություններ
Դասական անվանակարգում	Երկաթի (III) օքսիդ
Քիմիական բանաձև	Fe₂O₃
Մոլային զանգված	159,7 ± 0,1 զանգվածի ատոմական միավոր գ/մոլ
Խտություն	5,24 ± 0,01 գ/սմ³ գ/սմ³
Հալման ջերմաստիճան	2664 ± 1 ℉ և 2849 ± 0 ℉ °C
Եռման ջերմաստիճան	1987 °C °C
Գոլորշու ճնշում	0 ± 1 mm Hg
Քիմիական հատկություններ
Դասակարգում
CAS համար	1309-37-1
PubChem	518696
EINECS համար	215-168-2
SMILES	[Fe+3].[Fe+3].[O-2].[O-2].[O-2]
ЕС	215-168-2
RTECS	NO7400000
ChEBI	14147
IDLH	2500 ± 100 mg/m³
	Եթե հատուկ նշված չէ, ապա բոլոր արժեքները բերված են ստանդարտ պայմանների համար (25 °C, 100 կՊա)

Երկաթի (III) օքսիդ բարդ անօրգանական միացություն է կազմված երկաթի և թթվածնի ատոմներից, ունի հետևյալ բանաձևը՝ Fe₂O₃:

Ֆիզիկական հատկություններ խմբագրել

Պուրբեի դիագրամ

Ունի կարմրաշագանակագույն գունավորում։ Ջերմակայուն է, հալվում է 1987 °C ջերմաստիճանում։ Երկաթի (III) օքսիդի տետրաէդրիկ ɑ-ձևափոխությունը 260 Կ-ից ցածր ջերմաստիճանում ֆերոմագնիսական հատկություններ չի ցուցաբերում, 260-960 Կ ջերմաստիճաններում՝ թույլ ֆերոմագնիսական է^[3]։ Խորանարդային $γ$ -Fe₂O₃ (բնության մեջ հանդիպում է մագնետիտ հանքաքարի տեսքով) ցուցաբերում է ֆերոմագնիսական հատկություններ։

Բնության մեջ խմբագրել

Երկաթի (III) օքսիդը բնության մեջ հանդիպում է հերմատիտ՝ Fe₂O₃, լիմոնիտ՝ Fe₂O₃· $n$ H₂O, մագնետիտ և Կարմրահող հանքերի տեսքով։ Երկաթի (III) օքսիդ կա Մարս մոլորակի մակերևույթում։

Քիմիական հատկություններ խմբագրել

Երկաթի (III) օքսիդը ամֆոտեր օքսիդ է՝ առավել հաճախ ցուցաբերում է հիմնային հատկություններ։ Աղերի և թթուների հետ ռեակցիաները դանդաղ են ընթանում։ Չի փոխազդում ջրի հետ։ Միահալվում է այլ մետաղական օքսիդների հետ առաջացնելով կրկնակի օքսիդներ՝ շպինելներ։

Փոխազդում է աղաթթվի հետ։

${\mathsf {Fe_{2}O_{3}+6HCl\longrightarrow 2FeCl_{3}+3H_{2}O}}.$

Փոխազդում է նատրիումի կարբոնատի հետ։

${\mathsf {Fe_{2}O_{3}+Na_{2}CO_{3}\longrightarrow 2NaFeO_{2}+CO_{2}}}$

Հալելիս փոխազդում է Նատրիումի հիդրոքսիդի հետ։

${\mathsf {Fe_{2}O_{3}+2NaOH\longrightarrow 2NaFeO_{2}+H_{2}O}}$

Ջրածնով վերականգնվում է մինչև երկաթ։

${\mathsf {Fe_{2}O_{3}+3H_{2}{\xrightarrow {1000^{\circ }C}}2Fe+3H_{2}O}}$

Ստացում խմբագրել

Օդում երկաթի եռավալենտ աղերի ջերմային քայքայումից։

{\mathsf {Fe_{2}(SO_{4})_{3}\rightarrow Fe_{2}O_{3}+3SO_{3}}}

{\mathsf {4Fe(NO_{3})_{3}\cdot 9H_{2}O\rightarrow 2Fe_{2}O_{3}+12NO_{2}+3O_{2}+36H_{2}O}}

Մետահիդրօքսիդի ջրազրկմամբ։

{\mathsf {2FeO(OH)\rightarrow Fe_{2}O_{3}+H_{2}O}}

Կիրառությունը խմբագրել

Կիրառվում է թուջի և պողպատի արտադրությունում։
Կիրառվում է որպես կատալիզատոր ամոնիակի արտադրությունում։
Հանդիսանում է մետաղական ներկերի, գունավոր ցեմենտի և կերամիկայի բաղադրիչ^[4]։
Կիրառվում է պողպատե կառուցվածքների թերմիտային եռակցման ժամանակ։
Հանդիսանում է անալոգային և թվային տեղեկատվության կրիչ մագնիսական ժապավենի (ֆեռոմագնիսական $γ$ -Fe₂O₃) վրա։
Հանդիսանում է հղկանյութային գործիք պողպատի և ապակու համար։
Սննդի արդյունաբերությունում օգտագործվում է որպես սննդային գունանյութ (E172):
Հրթիռաշինության մեջ այն օգտագործվում է կատալիզացված կարամելային վառելիք արտադրելու համար, որը սովորական վառելիքի համեմատ 80%-ով ավելի բարձր այրման արագություն ունի։
Երկաթի սուսրի (Մումիա) հիմնական բաղադրիչն է։
Նավթաքիմիական արտադրության մեջ՝ դիենային ածխաջրածինների սինթեզում, օգտագործվում է որպես ջրազրկման կատալիզատորի հիմնական բաղադրիչ^[5]։

Գրականություն խմբագրել

Химическая энциклопедия / Редкол.: Кнунянц И.Л. и др.. — М.: Советская энциклопедия, 1990. — ISBN 5-82270-035-5

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 http://www.cdc.gov/niosh/npg/npgd0344.html
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 http://www.cdc.gov/niosh/npg/npgd0549.html
↑ Greedon J. E. Magnetic oxides // Encyclopedia of Inorganic chemistry / R. Bruce King (Ed.). — New York: John Wiley & Sons, 1994. — ISBN 0-471-93620-0
↑ Природные с примесями разновидности оксида Fe₂O₃ применяются в качестве жёлтых (охра), красных|мумия) и коричневых (умбра) пигментов для красок.
См. также Вивианит (синяя охра).
↑ Э. Х. КАРИМОВ, Л. З. КАСЬЯНОВА, Э. М. МОВСУМЗАДЕ, Р. Р. ДАМИНЕВ, О. Х. КАРИМОВ Закономерности дезактивации железоокисного катализатора дегидрирования метилбутенов в изопрен в промышленных адиабатических реакторах // НЕФТЕХИМИЯ. — 1954-01-01. — В. 3. — С. 2014. — ISSN 0028-2421.

[_7ced0b23d74d9209-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 http://www.cdc.gov/niosh/npg/npgd0344.html

[_63a24da670781553-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 http://www.cdc.gov/niosh/npg/npgd0549.html

[3] Greedon J. E. Magnetic oxides // Encyclopedia of Inorganic chemistry / R. Bruce King (Ed.). — New York: John Wiley & Sons, 1994. — ISBN 0-471-93620-0

[4] Природные с примесями разновидности оксида Fe₂O₃ применяются в качестве жёлтых (охра), красных|мумия) и коричневых (умбра) пигментов для красок.
См. также Вивианит (синяя охра).

[5] Э. Х. КАРИМОВ, Л. З. КАСЬЯНОВА, Э. М. МОВСУМЗАДЕ, Р. Р. ДАМИНЕВ, О. Х. КАРИМОВ Закономерности дезактивации железоокисного катализатора дегидрирования метилбутенов в изопрен в промышленных адиабатических реакторах // НЕФТЕХИМИЯ. — 1954-01-01. — В. 3. — С. 2014. — ISSN 0028-2421.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]