Եվրոպական նոր տեխնոլոգիական բորսա

Եվրոպական նոր տեխնոլոգիական բորսա[1] (Euronext N.V.), եվրոպական ֆոնդային բորսա `գրանցված գրասենյակով Ամստերդամում և Մեծ Փարիզի Լա Դեֆենսե-ի[2] կենտրոնական գրասենյակով, որը շուկաներ է ղեկավարում Ամստերդամում, Բրյուսելում, Լոնդոնում, Լիսաբոնում, Դուբլինում, Օսլոյում և Փարիզում[3]։ 2019 թվականի հուլիսի վերջի դրությամբ Euronext-ը մայրցամաքային Եվրոպայի խոշորագույն ֆոնդային բորսան է, որտեղ գրանցված են շուրջ 1500 ընկերություններ ՝ 4,1 տրիլիոն եվրո շուկայական կապիտալիզացիայով։ Բացի դրամական և ածանցյալ ֆինանսական գործիքների շուկաներից, Euronext-ը ապահովում է ցուցակման շուկայական տվյալների, շուկայական որոշումների, դեպոզիտար եւ հաշվարկային ծառայություններ[4]։ Դրա ընդհանուր արտադրանքի առաջարկը ներառում է՝ բաժնետոմսեր, ֆոնդային հիմնադրամներ, փոխանակման ենթակա միջոցներ եւ վկայականներ, պարտատոմսեր, ածանցյալներ, ապրանքներ եւ ինդեքսներ, ինչպես նաեւ արտարժույթի առեւտրի հարթակ։

Հետևելով դրա ծագմանը՝ Միսիսիպիի պղպջակի ֆինանսական դեբյուտից հետո, 1724 թվականին հիմնադրվեց Ամստերդամի ֆոնդային բորսան, և Փարիզի բյուրոյի կողմից՝ Հոլանդական ՕՍՏ- Հնդկական ընկերությունը, իսկ Euronext-ը հիմնադրվել է 2000 թվականին՝ Ամստերդամի, Փարիզի եւ Բրյուսելի բորսաների միաձուլման միջոցով[5]։ Euronext- ն այն ժամանակվանից աճել է՝ զարգացնելով ծառայություններ և ձեռք բերելով լրացուցիչ փոխանակումներ. 2007-2014 թվականներին Նյու Յորքի ֆոնդային բորսայի հետ միավորվելուց հետո հանդես է եկել, որպես NYS Euronext, և կրկին վերածվել ինքնավար եվրոպական բորսայի։

2014 թվականի՝ իր նախնական հրապարակային առաջարկից(IPO) սկսած[6], Euronext- ը ընդլայնել է իր եվրոպական ոտնահետքը և դիվերսիֆիկացրել իր եկամուտների հոսքերը`ձեռք բերելով FastMatch[7], 2017-ին դառնալով FX ֆոնդային շուկայի համաշխարհային օպերատոր, 2018-ին ձեռք է բերել Իռլանդիայի ֆոնդային բորսան[8], և 2019 թվականից հանդիսանում է Նորվեգիայի ֆոնդային բորսայի՝ Օսլո Բորս VPS-ի սեփականատեր[9]։

Պատմություն խմբագրել

Նախնական միավորումների բորսաներ խմբագրել

Ամստերդամ (1602–2000) խմբագրել

 
Պարտատոմս հոլանդական «Արևելք Հնդկաստան» ընկերությունից, որը թվագրվում է 1623 թվականի նոյեմբերի 7-ից, 2400 ֆորինտների համար:

Անստերդամի ֆոնդային բորսան համարվում է ամենահին «ժամանակակից» ֆոնդային բորսան աշխարհում[10]։ Դա եղել է 1602 թվականին՝ հոլանդական ՕՍՏ-հնդկական ընկերության (VOC) ստեղծումից հետո, երբ բաժնետոմսերը սկսեցին սակարկվել կանոնավոր կերպով, որպես իրենց բաժնետոմսերի առեւտրի՝ երկրորդային շուկայում։ Մինչ այդ շուկան զբաղվում էր հիմնականում ապրանքների փոխանակմամբ[11]։ Այդ տարում, Նիդեռլանդների Գերագույն նահանգները VOC-ին 21-ամյա կանոնադրություն են շնորհել՝ Ասիայում հոլանդական առևտրի բոլոր ոլորտների և քառասուն իշխանությունների համար։ Կանոնադրության մենաշնորհային պայմանները VOC-ին արդյունավետորեն տալիս էին լիակատար հեղինակություն Ասիայում առևտրի պաշտպանության, պատերազմական սպառազինությունների և քաղաքական ջանքերի համար։ Դրանով իսկ ստեղծվեց ռեսուրսների զգալի հետաքրքրություն ունեցող առաջին բազմազգ կորպորացիան։ Բացի այդ, Ասիայում առևտրի հետ կապված ռիսկի բարձր մակարդակը VOC-ին տվեց մասնավոր սեփականության կառուցվածք։ Հետևելով անգլիական ՕՍՏ-հնդկական ընկերությանը՝ կորպորացիայի բաժնետոմսերը վաճառվել են շահագրգիռ ներդրողների մեծ քանակով, որոնք իրենց հերթին ստացել են ապագայում որոշակի շահույթի ստացման երաշխիք[12]։ Միայն Ամստերդամի՝ Արևելյան Հնդկաստանի տանը, 1,143 ներդրողներ բաժանորդագրվել են ավելի քան 3,679,915 ֆունտով կամ այսօրվա գումարով՝ 100 միլիոն եվրո[13]։

Յուրաքանչյուր բաժնետոմսի գնման համար բաժանորդագրության պայմանները բաժնետերերին հնարավորություն են տվել իրենց բաժնետոմսերը փոխանցել երրորդ կողմին։ Արևելյան Հնդկաստանի պալատում արագորեն ստեղծվեց երկրորդային շուկա՝ վերավաճառք իրականացնելում համար։ Երկու կողմերի միջև պայմանավորվածություն ձեռք բերվելուց հետո բաժնետոմսերը վաճառողից փոխանցվել են գնորդին՝ «կապիտալի գրքի» միջոցով[13]։ Արևելյան Հնդկաստանի պալատի կողմից մտցված պաշտոնական հաշիվը ներդրողներին խրախուսում էր առևտուր անել, և դրանով շուկայում վստահություն առաջացրեց նրանով, որ բաժնետոմսերը պարզապես թղթի վրա չեն փոխանցվում[13]։ Այսպիսով, անմիջապես սկսվեց սպեկուլյատիվ առևտուրը, և ծնվեց Ամստերդամի արժեթղթերի շուկան։

 
Բատավիայի քաղաքապետարանը՝ Հոլանդիայի Արևելյան Հնդկաստանի շրջանում:

Շրջանառության տեմպերի զգալի արագացումը տեղի է ունեցել 1623 թվականին, երբ ավարտվել է VOC-ի 21-ամյա լուծարման շրջանը։ Սկզբնական կանոնադրության պայմանները նախատեսում էին ամբողջական լուծարում 21 տարի հետո՝ բաժնետերերի միջև շահույթի բաշխման համար։ Այնուամենայնիվ, ոչ՛ VOC-ը ոչ՛ էլ իր բաժնետերերը այդ ժամանակ չեն տեսել ասիական առևտրի նվազում, հետևաբար Նիդեռլանդների Գերագույն նահանգները կորպորացիային շնորհեցին Արևմտյան Հնդկաստանի երկրորդ կանոնադրությունը։

Այս նոր կանոնադրությունը VOC-ին տվեց հավելյալ տարիներ՝ բիզնեսում մնալու համար, բայց ի տարբերություն առաջին կանոնադրության, այստեղ անհապաղ լուծարման պլաններ չկային, դա նշանակում էր, որ ներդրված գումարները մնացել են ներդրված, իսկ դիվիդենտները վճարվել են ներդրողներին՝ բաժնետոմսերի սեփականությունը խթանելու համար։ Ներդնողները մուտք էին գործում նոր կառուցված Ամստերդամի ֆոնդային բորսա՝ վաճառելու իրենց բաժնեստոմսերը երրորդ կողմին[14]։ Այս «ֆիքսված» ֆոնդային բորսայական գործարքները հավաքեցին շրջանառության հսկայական տեմպեր, և ֆոնդային բորսան սարքեցին ավելի կարևոր։ Այսպիսով, արժեթղթերի ժամանակակից շուկան առաջացավ բորսայական այս համակարգից։

Արևմտյան Հնդկաստանի թանկարժեք ռեսուրսների ճանապարհորդությունը ռիսկային էր։ Ծովահենների սպառնալիքները, հիվանդությունները, դժբախտությունները, նավաբեկությունները և մակրոտնտեսական տարբեր գործոնները բարձրացրին ռիսկի գործոնը և այդպիսով ուղևորությունը դարձավ բավականին թանկ։ Հետևաբար, բաժնետոմսերի թողարկումը հնարավորություն տվեց ռիսկերը և շահաբաժինները բաշխել ներդրողների հսկայական խմբում։ Ինչ-որ բան պետք է սխալ լիներ ճանապարհորդության ժամանակ․ ռիսկը նվազեց եւ ցրվեց ամբողջ խմբի մեջ, եւ բոլոր ներդրողները վճարեցին ճանապարհորդության ընդհանուր ծախսերի միայն մի մասը։

Ազգային արշավների մասնավորեցման համակարգը նոր չէր Եվրոպայի համար, բայց «Արևելյան Հնդկաստան» ընկերության ֆիքսված ֆոնդի կառուցվածքը այն դարձրեց դրա մի տեսակ։ VOC-ի ձևավորմանը նախորդող տասնամյակում հոլանդացի արկածախնդիր առևտրականները «անձնական գործընկերության» նման մեթոդ էին մշակել՝ «Արևելյան Հնդկաստան»-ի թանկարժեք ուղևորությունները ֆինանսավորելու համար՝ իրենց անձնական շահի համար[15]։ Ամբիցիոզ առևտրականները գումար հավաքեցին միասին՝ Արևելյան Հնդկաստանի հետախուզման՝ բեռնափոխադրման գործընկերություն ստեղծելու համար։ Նրանք ստանձնեցին անհրաժեշտ նախապատրաստական աշխատանքներ (այսինքն ՝ նավաշինություն, պահեստավորում, նավարկություն)՝ շահույթի համատեղ բաժնեմաս ստանալու դիմաց[15]։ Այս նախաընկերությունները ծայրահեղ ռիսկի դիմեցին Արեւելյան Հնդկաստանում, որոշ համեմունքների առեւտրի որոշմանը արձագանքելու համար, բայց ներմուծեցին բաժնետիրական ձեռնարկության ընդհանուր ձև հոլանդական բեռնափոխադրման մեջ։

Չնայած այդ ճանապարհորդություններից մի քանիսը կանխատեսելիորեն ձախողվեցին, նրանք, որոնք հաջողվեցին՝ հարստության խոստում և առևտրի զարգացում բերեցին։ Այս արշավախմբերի ձևավորումից անմիջապես հետո՝ 1602 թվականին, շատ անկախ նախընտրական ընկերություններ միավորվեցին՝ ստեղծելու հոլանդական աարևելյան Հնդկաստան առևտրային ընկերություն[15]։ Հետագայում, այս նոր մեգա կորպորացիան անմիջապես ճանաչվեց Հոլանդիայի նահանգների կողմից` հավասարապես կարևոր նշանակություն ունենալով կառավարական ընթացակարգերում։ VOC-ին տրվեցին պատերազմական ժամանակաշրջանի զգալի տերություններ, ամրոցներ կառուցելու իրավունք, մշտական բանակ պահպանելու իրավունք և Ասիայի երկրների հետ բանակցություններ վարելու թույլտվություն[12]։ Կանոնադրությունը Ինդոնեզիայում ստեղծեց Հոլանդիայի գաղութային նահանգ՝ եվրասիական առևտրի մենաշնորհով։

17-րդ դարի կեսերին Ամստերդամի ֆոնդային բորսայի արագ զարգացումը հանգեցրեց ամբողջ քաղաքում առեւտրային ակումբների ձեւավորմանը։ Առևտրականները հաճախակ հանդիպում էին տեղական սրճարաններում կամ հյուրանոցներում՝ ֆինանսական գործարքները քննարկելու համար։ Այսպիսով, ի հայտ եկան «Ենթաշուկաներ», որոնցում առևտրականներն ունեին հասանելիություն դեպի հասակակիցների գիտելիքներին և հեղինակավոր առևտրականների հանրություն։

 
Ամստերդամի ֆոնդային բորսայի բակ, մոտ 1670թվական

Դրանք հատկապես կարեւոր էին XVII դարի վերջում՝ առեւտրի ժամանակ, երբ կարճաժամկետ սպեկուլյատիվ առեւտուրը գերակշռում էր։ Առեւտրային ակումբները թույլ էին տալիս ներդրողներին արժեքավոր տեղեկություններ ստանալ հեղինակավոր առեւտրականներից՝ արժեթղթերի ապագայի մասին[16]։ Այս առևտրային ակումբների ներսի շրջանակում փորձառու առևտրականներ էին, ովքեր բոլորի նկատմամբ փոքր առավելություն ունեին, և այդ ակումբների տարածվածությունը մեծ դեր ունեցավ բորսայի շարունակական աճի գործում։ Առևտրականների ցանցը թույլ տվեց կազմակերպել գիտելիքների տեղաշարժ և գործարքների արագ իրականացում։

Բացի այդ, նմանություններ կարող են լինել ժամանակակից բրոքերների և առևտրային ակումբների փորձառու առևտրականների միջև։ Այսպիսով, VOC-ի երկրորդային շուկան չափազանց արդյունավետ դարձավ, եւ առեւտրային ակումբները մեծ դեր խաղացին։ Բրոքերները վերցրած մի փոքր վճար դիմաց երաշխավորում էին, որ փաստաթղթերը պատշաճ կերպով կձեւակերպվի եւ «գնորդ» կամ «վաճառողը» անպայման կգտնվի։ 17-րդ դարի ընթացքում ներդրողները գնալով ավելի ու ավելի շատ էին փորձառու բրոքերներ փնտրում՝ հնարավոր գործընկերոջ մասին տեղեկատվություն ստանալու համար[17]։

Օպցիոնների եվրոպական բորսան (EOE) հիմնադրվել է 1978 թվականին Ամստերդամում՝ որպես ֆյուչերսային և օպցիոն բորսա։ 1983 թվականին այն մեկնարկեց ֆոնդային ինդեքսը, որը կոչվում է EOE Ինդեքս, որը բաղկացած է 25 խոշորագույն ընկերություններից, որոնք առևտրով են զնաղվում ֆոնդային բորսայում։ Ֆորվարդային պայմանագրերը, օպցիոնները եւ այլ բարդ գործիքներ շատ ավելի վաղ շրջանում վաճառվում էին Ամստերդամի ֆոնդային բորսայում[11]։

1997 թվականին Ամստերդամի ֆոնդային բորսան և EOE-ն միավորվեցին, և դրա կապույտ չիպի ինդեքսը վերանվանվեց AEX, որպես Ամստեդամի բորսա(Amsterdam EXchange)։ Այժմ այն ղեկավարում է Euronext Ամստերդամի կողմից։ 2011 թվականի հոկտեմբերի 3-ին Արքայադուստր Մաքսիման բացել է Ամստերդամի ֆոնդային բորսայի նոր առևտրային հարթակը[18]։

Ֆոնդային բորսայի նախկին շենքը կոչվում էր Բերս-Վան-Բերլագ։ «»

Թեեւ սովորաբար ենթադրվում է, որ սա առաջին ֆոնդային շուկան է, Ֆերնան Բրոդելը պնդում է, որ դա այնքան էլ ճիշտ չէ․

  «Ոչ այնքան ճիշտ է անվանել [Ամստերդամի] առաջին ֆոնդային շուկան, ինչպես հաճախ մարդիկ են անում. Պետական բաժնետոմսերը ենթակա էին աճուրդի շատ վաղ շրջանում ՝ Վենետիկում, Ֆլորենցիայում մինչեւ 1328 թ., եւ Ջենովայում, որտեղ եղել է ակտիվ շուկա՝ luoghi եւ paghe Casa di San Giorgio անվանումով, էլ չենք խոսում kuxen խթանումների գերմանական հանքերի մասին, որոնք նշված են դեռեւս XV դարում ՝ Լեյպցիգի տոնավաճառներում։ Իսպանական juros, ֆրանսիական rentes sur l ' Hotel de Ville (քաղաքային խթանումների,1522 թվական) կամ Հանեսեա քաղաքի ֆոնդային շուկայում՝ XV դարում։ 1318 թվականի վերոնական արձանները հաստատում են հաշվարկային կամ ֆորվարդային շուկայի գոյությունը։ 1428 թվականին իրավաբան Բարտոլոմեո դե Բոսկոն բողոքում էր Ջենովայում "Լոկոյի" հարձակվող վաճառքի դեմ։ Բոլոր վկայությունները ցույց են տալիս, Միջերկրածովյանը, որպես բնօրրա ֆոնդային շուկայում. Բայց այն, ինչ նոր է Ամստերդամում, դա այն է, որ ծավալը, շուկայի շրջանառությունը եւ հրապարակայնությունը, որ նա ստացել, ինչպես նաեւ գործարքների սպեկուլյատիվ ազատությունը»։
- Fernand Braudel (1983)[10]
 

Այնուամենայնիվ, սա առաջին մարմնացումն է նրա, ինչը մենք այսօր կարող ենք ճանաչել որպես ֆոնդային շուկա։

Ամստերդամի բորսան, որը բաց հարթակ է, ստեղծվել է որպես ապրանքային բորսան 1530 թվականին և վերակառուցվել է 1608 թվականին[19]։ Լինելով շուկա, որտեղ ապրանքները վաճառվում Էին ընդմիջումներով, փոխանակումները ունեցել են այն առավելություններըը, որ նրանք պարբերաբար հանդիպել են շուկայում, ինչը թույլ է տալիս առեւտրականներին ավելի մասնագիտացված դառնալ եւ մասնակցել ավելի բարդ գործարքների[10][11]։ XVI դարի կեսին, Ամստերդամում մարդիկ շահարկում էին հացահատիկ և, ավելի ուշ՝ ծովատառեխ, համեմունքներ, ձեթ-յուղ և նույնիսկ կակաչներ։ Ամստերդամի բորսան այն վայրն էր, որտեղ նման գործեր էին ընթանում։ Այս հաստատությունը, որպես բացօթյա շուկա Ուարմոեստրեթիայում, հետագայում որոշ ժամանակ տեղափոխվեց Դամրակն, այնուհետև ծաղկեց Օդե Քերկի մերձակայքում գտնվող «եկեղեցական հրապարակում», մինչև ամստերդամի առևտրականները 1611 թվականին կառուցեցին իրենց բորսայի շենքը[20]։ Գործարքները պետք է մուտքագրվեին Արևելյան Հնդկաստանի տան պաշտոնական հաշիվների գրքում, քանի որ առևտուրը խիստ բարդ էր[11]։ Ամստերդամի վաղ առեւտուրը(1560-1611) հիմնականում տեղի է ունեցել Ամստերդամի նավահանգստից ոչ հեռու գտնվող Նյիվ–Բրյուգ կամրջի վրա[21][22]։ Դրա հարևանությունը նավահանգստին և մուտքային փոստին առևտրականների համար խելամիտ էր, քանի որ նրանք առաջինն էին, ովքեր ստանում էին վերջին առևտրային նորությունները[23]։

Դրանից կարճ ժամանակ անց, Ամստերդամը կարգադրեց կառուցել բորսա՝ Դամ հրապարակում։ Այն բացվել է 1611 թվականին բիզնեսի համար, իսկ շենքի տարբեր հատվածներ իրականացնում էին ապրանքային առևտրի և VOC արժեթղթերի առևտուր[24]։ Քաղաքում առեւտրի մասին նոր օրենքը սահմանում էր, որ բորսայում առեւտուրը կարող է իրականացվել միայն առավոտյան ժամը 11-ից մինչեւ կեսօր[25]։ Թեեւ շենքի ներսում առեւտրի համար շատ քիչ ժամանակ էր մնում, սպասարկող պատուհանը ներդրողների տարափ էր ստեղծում, ինչն իր հերթին հեշտացնում էր գնորդների և վաճառողների որոնումը։ Այսպիսով, ֆոնդային բորսայի շինարարությունը հանգեցրել է շուկայում իրացվելիության զգալի աճի, բացի այդ, առեւտուրը շարունակվել է նաեւ այլ շենքերում, բորսայի առեւտրային ժամերից դուրս, ինչպիսիք են՝ առեւտրային ակումբները, եւ չի արգելվել առեւտրի մասին օրենքով չնախատեսված ժամերին[25]։

Արևելյան Հնդկաստանի տան համեմատ բորսայի գտնվելու վայրը նույնպես ռազմավարական էր։ Դրա հարևանությունը ներդրողներին հնարավորություն տվեց կարճ հեռավորության վրա քայլելու շքեղություն զգալու՝ գործարքը VOC-ի պաշտոնական գրքերում գրանցելու համար, ինչպես նաև կատարելու դրամական փոխանցումները հարևան բորսայի բանկում, նաև Դամի հրապարակում[25]։

Բրյուսել (1801–2000) խմբագրել

 
The Brussels Stock Exchange's building in 1873, shortly after its completion

Բրյուսելի ֆոնդային բորսան (ֆր.՝ Bourse de Bruxelles, հոլ.՝ Beurs van Brussel) հիմնադրվել է 1801 թվականին Նապոլեոնի հրամանով։ 1860-ական եւ 1870-ական թվականներին Սեննե գետի ծածկույթի, սանիտարական եւ գեղագիտական նկատառումներով ձեռնարկվել է քաղաքի կենտրոնի բարեկարգման լայնածավալ ծրագիր։ Ճարտարապետ Լեոն-Պիեռ Սուիսը, որպես Սեննեի տեսարանը ծածկելու իր առաջարկության մաս, նախագծեց շենք, որը կդառնա արագ զարգացող բիզնեսի կենտրոն։ Այն պետք է տեղակայված լիներ կարագի նախկին շուկայում (գտնվում էր նախկին Ռեկոլլե Ֆրանցիսկյան վանքի ավերակներում)՝ վերջերս ստեղծված Անսպախ բուլվարում (այն ժամանակ կոչվում էր «Կենտրոնական բուլվար»)։ Շենքը կառուցվել է 1868-1873 թվականներին, և մինչև 1996 թվականը եղել է Բրյուսելի ֆոնդային բորսան։ Բորսան պետք է դառնա գարեջրի թանգարան և բացվի հանրության համար 2018 թվականին[26]։ Շենքը չունի հստակ անուն, թեեւ սովորաբար այն կոչվում է պարզապես բորսա (Bourse/Beurs)։ Այն գտնվում է Boulevard Anspach- ում և հանդիսանում է Place de la Bourse/ Beursplein-ին անվանակից, որը Grand Place-ից հետո Բրյուսելի երկրորդ կարևորագույն հրապարակն է։ Շենքը կրում է Նոր-Վերածննդի և Երկրորդ կայսրության ճարտարապետական ոճերի տարրերը։ Այստեղ առատորեն ներկայացված են հայտնի նկարիչների, այդ թվում ՝ եղբայրներ Ժակ և Ժոզեֆ Ժակեի, Գիյոմ դե Գրուտի, ֆրանսիացի քանդակագործ Ալբերտ-Էռնեստ Կարյե-Բելեզի և նրա այն ժամանակվա օգնական Օգյուստ Ռոդենի ստեղծած զարդանկարներն ու քանդակները։

Փարիզ (1724–2000) խմբագրել

Փարիզի ֆոնդային բորսան (ֆր.՝ Bourse de Paris) գտնվում էր Փարիզի Պարաս Դե Լա Բուրսա II թաղամասում։ Պատմականորեն ֆոնդային առեւտուրը տեղի է ունեցել Փարիզի մի քանի վայրերում, ներառյալ Քվինքամպուա փողոցը, Վիվյեն փողոցը (Պալեի կողքին) եւ Գարնյե Օպերայի հետեւի մասը (Փարիզի օպերային թատրոն)։

19-րդ դարի սկզբին Փարիզի բորսայի գործունեությունը կայուն տեղ է գտել Բրոնյար պալատում կամ Palais de la Bourse-ում, որը կառուցվել է ճարտարապետ Ալեքսանդր Թեոդոր Բրոնյարի նախագծով՝ 1808-1813 թվականով և ավարտվել Էլոյ Լաբարի կողմից 1813-1826 թվականներին[27]։

Բրոնգնարտը ինքնաբուխ ներկայացրեց իր նախագիծը, որը ուղղանկյուն նեոկլասիկական հռոմեական տաճար էր, հսկա Կորինյան կոլոնով, որը պարուրում էր կամարակապ և կամարաձև կենտրոնական պալատը։ Նրա մտահղացումները մեծ հիացմունք են առաջացրել Նապոլեոնի մոտ, և իր կարիերայի ավարտին Բրոնյարը պետական խոշոր պարգև է ստացել։ Սկզբում շենքը գովում էին, սակայն հետագայում նրա վրա հարձակվեցին ակադեմիական բթամտության պատճառով։ Իշխանությունները Բրոնյարից պահանջել են փոխել իր նմուշները, եւ 1813 թվականին Բրոնյարի մահից հետո Լաբարը դրանք ավելի է փոխեց՝ զգալիորեն թուլացնելով Բրոնյարի սկզբնական մտահաղացումները։1901-1905թթ Ժան-Բատիստ Ֆրեդերիկ Քավելը նախագծել է երկու կողային թևերի ավելացում, ինչի արդյունքում ստեղծվեց անհամար սյուներով խաչաձև պլան։ Ճարտարապետության պատմաբան Էնդրյու Այերսի խոսքով՝ այդ փոփոխությունները «ոչինչ չեն արել այդ ոչ ոգեշնչող հուշարձանի հեղինակությունը բարելավելու համար»[27]։

 
Պալա Բրոնգնարտը 1900 թվականին

19-րդ դարի երկրորդ կեսից Փարիզի պաշտոնական ֆոնդային շուկաները ղեկավարում էր փոփոխությունների գործակալների ընկերությունը, որը ղեկավարում էին բորսային սինդիկատի ընտրված անդամները։ Բորսայի առևտրի տարբեր ոլորտներից յուրաքանչյուրում դիլերների թիվը սահմանափակ էր։ Բորսայում եղել են մոտ 60 գործակալներ (պաշտոնական բորսայական գործակալներ)։ Բորսայական գործակալը պետք է լիներ Ֆրանսիայի քաղաքացի, նշանակվեր նախկին գործակալի կողմից, թույլտվություն ստանար ֆինանսների նախարարի կողմից և նշանակվեր Հանրապետության նախագահի հրամանով։ Գործակալները չէին կարող առևտրով զբաղվել իրենց իսկ անձնական հաշիվներով, և ոչ էլ լինել գործընկեր ինչ որ մեկի համար, ով ուզւում է գնել կամ վաճառել արժեթղթեր իր իսկ օգնությամբ, նրանք խիստ բրոքերներ էին, այսինքն՝ միջնորդներ։ Ֆինանսական գրականության մեջ Փարիզի բորսան, կոչվում է որպես պատվերների կառավարվղ շուկա, ի տարբերություն գնանշումների կամ դիլերային շուկաների, որտեղ գների սահմանումը կատարվում է դիլերի կամ շուկայի ստեղծողի կողմից։ Այնուամենայնիվ, զուգահեռ պայմանավորվածությունները սովորական էին, որպեսզի աջակցեն որոշ հաճախորդների առաջարկությունը։ Ապրանքային բորսան նույն շենքում է գտնվել մինչեւ 1889 թվականը, երբ այն տեղափոխվել է ներկայիս առեւտրային բորսա[28]։ Բացի այդ, մինչեւ 20-րդ դարի կեսերը գործել է զուգահեռ շուկա, որը հայտնի է որպես «La Coulisse»[29]։

Մինչև 1980-ականների վերջը շուկան գործում էր որպես բաց բորսայական փոխանակման հարթակ, որի ընթացքում գործակալները զբաղվում էին բորսայական գործունեությամբ՝ Պալա Բրոնգյարթի փոխանակման հարկում։ 1986 թվականին Փարիզի բորսան ձեռնամուխ է եղել էլեկտրոնային առեւտրային համակարգի ներդրմանը։ Սա ընդհանուր առմամբ հայտնի էր որպեսէ համակարգչային օժանդակ առևտրի համակարգ (CATS), բայց Փարիզի տարբերակը կոչվում էր CAC (Cotation Assistée en Continu)։ Մինչև 1989 թվականը գնանշումները լիովին ավտոմատացված էին։ Բրոնյարի պալատում տեղակայված էին ֆրանսիական ֆինանսական ածանցյալների MATIF եւ MONEP բորսաները, մինչեւ որ դրանք լիովին ավտոմատացվեցին1998 թվականին։

Լիսաբոն (1769–2002) խմբագրել

Լիսաբոնի ֆոնդային բորսայի նախկին տարբերակը (պորտ.՝ Bolsa de Valores de Lisboa) ստեղծվել է 1769 թ.-ին Լիսաբոնի կենտրոնում գտնվող առևտրի հրապարակում՝ որպես Assembleia dos Homens de Negócio (գործարարների ասամբլեա)։ 1891-ին Օպորտոյում հիմնադրվեց Բոլսա դե Վալորես դե Պորտոն (Օպորտոյի ֆոնդային բորսա)

 
Պորտուի ֆոնդային բորսայի պալատ, Պորտուգալիա

1974-ի ապրիլի 25-ին տեղի ունեցած ռազմական հեղաշրջումից հետո, և՛ Լիսաբոնի և Պորտուի ֆոնդային բորսաները փակվեցին հեղափոխական ազգային փրկություն Ջունտայի կողմից (դրանք կվերաբացվեին մի քանի տարի անց)[30]։

2001 թվականի վերջին, 65 ընկերություններ են գրնացված BVLP կարգավորվող շուկաներում, որոնց շուկայական կապիտալիզացիան կազմում էր 96,1 մլրդ եվրո։ 2001 թվականի հունվա-դեկտեմբեր ամիսներին, ֆյուչերսի և օպցիոնի, շուրջ 4,7 մլն պայմանագրեր են վաճառվել BVLP շուկայում։

Euronext Լիսաբոնը ձևավորվել է 2002-ին, երբ Bolsa de Valores de Lisboa e Porto-ի (BVLP) բաժնետոմսերը ձեռք բերվեցին Euronext-ի կողմից, և միավորվեց որպես համաեվրոպական բորսա։ BVLP պորտուգալական բորսան, ձևավորվել է 1990-ականների Լիսաբոնյան ֆոնդային բորսաների ասոցիացիայի և Պորտոյի ածանցյալների փոխանակման ասոցիացիայի վերակազմավորման ժամանակ։

Դուբլին (1799–2018) խմբագրել

Իռլանդիայի ֆոնդային բորսան (ISE,իռլ.՝ Stocmhalartán na hÉireann) առաջին անգամ օրենսդրությամբ ճանաչվեց 1799 թ.-ին, երբ Իռլանդիայի պառլամենտն ընդունեց Բորսայի (Դուբլինի) օրենքը։ Իր պատմության տարբեր ժամանակներում, Իռլանդիայաի ֆոնդային բորսան ընդգրկել է մի շարք տարածաշջջանային փոխանակումներ, ներառյալ Քորկի և Դուբլինի բորսաները։ Առաջին կինը ընդունվել է Դուբլինի ֆոնդային 1925 թվականին,եղել է Ունա Քեոգը։ 1973 թվականին, Իռլանդական ֆոնդային բորսան միացավ Բրիտանական և այլ Իռալնդական ֆոնդային բորսաների հետ և դարձավ Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միջազգային ֆոնդային բորսայի մի մասը (այժմ կոչվում է Լոնդոնի ֆոնդային բորսա

 
Թագավորական բորսան 1837 թվականին

1995 թվականին, այն կրկին դարձավ անկախ, իսկ 2014 թվականի ապրիլին այն ապօրինի դարձրեց իր կորպորատիվ կառուցվածքը և դարձավ մի կառույց, որը պատկանում է մի շարք բաժնետիրական ձեռնարկությունների։

Դրա ապօրինականացման պահին երկրի հիմնական բորսային բրոքերները բորսայում ստացել են 56 մլն եվրո արժողությամբ բաժնետոմսեր եւ 26 մլն եվրո ավելորդ դրամական միջոցներ են բաժանել։ Բաժնետոմսերի ամենամեծ փաթեթը՝ 37,5%, բաժին է հասել Դեւի բորսային գործակալներին, նրանց հաջորդում են Goodbody բորսային գործակալները՝ 26,2%, Investec-ը՝ 18 %, RBS-ը՝ 6,3%, Cantor Fizgerald-ը եւ Campbell O ' Connor-ը՝ 6 %ով։

2018 թվականի մարտին, Euronext-ը իրականացրեց Իռլանդական ֆոնդային բորսայի գնում, և այն վերանվանեց Euronext Դուբլին[31]։

Օսլո (1818–2019) խմբագրել

Օսլոյի բորսան ստեղծվել է 1818 թվականի սեպտեմբերի 18-ի օրենքով։ Օսլոյի բորսայում առևտուրը սկսկվել է 1819 թվականի ապրիլի 15-ից։ Օսլոյի բորսան դարձավ ֆոնդային ֆոնդային բորսա, ինչը նշանակում է, որ ցուցակագրվել են արժեթղթեր։ Առաջին ցուցակագրված արժեթղթերը բաղկացած էին 16 պարտատոմսերից և 23 բաժնետոմսերից, ներառելով Նորվեգիայի կենտրոնական բանկը։ Օսլոյի բորսան համագործակցում է Լոնդոնի ֆոնդային բորսայի հետ՝ առևտրային համակարգերի վերաբերյալ։ Բորսան նաև համագործակցություն ունի Սինգապուրի և Տորոնտոյի ֆոնդային բորսաների հետ՝ ընկերությունների երկրորդային ցուցակման համար։ 2001 թվականին ֆոնդային բորսան մասնավորեցվեց, և 2007 թվականին միաձուլվելուց հետո, 100% -ը պատկանում է Oslo Børs VPS Holding ASA-ին։

 
Օսլոյի Ֆոնդային Բորսա

Գրեթե 180 տարվա ֆոնդային բորսայի շենքը, տարիների ընթացքում եղել է բազմաթիվ երկար վեճերի առարկա, նրա համար, թե ինչպես շենքը պետք է կառավարվի եւ նախագծվի։ Քրիստոնեության ամենահայտնի գործարարներից մի քանիսը (Օսլոյի անվանումը 1624-ի եւ 1925-ի միջեւ) տարիներ շարունակ պայքարել են 1814-ից Նորվեգիայի մայրաքաղաքում քրիստոնեական ֆոնդային բորսայի կառուցման, հաստատման եւ ֆինանսավորման համար։

1823 թվականին նշանակվել է կառուցապատող հանձնաժողով, քննարկելու համար առաջարկված տարբեր նկարներ։ Հանձնաժողովը ընտրեց ճարտարապետ Քրիստիան Հ. Գրոշի առաջարկը։ 1826 թվականի հուլիսի 14-ին, նախարարությունը հաստատել է գծագրերի եւ բյուջեների վերջնական պլանները։ 1828 թվականին այն կոչվեց Նորվեգիայի առաջին հուշարձան շենք, որը կառուցվեց Գրիննինգեն կոչվող վայրում, որպես քրիստիանեական առաջին հանրային պուրակը։

2000–2007: Euronext-ի ստեղծում խմբագրել

Euronext-ը ձևավորվել է 2000 թվականի սեպտեմբեր 22-ին, Ամստերդամի ֆոնդային բորսայի, Բրյուսելի ֆոնդային բորսայի և Փարիզի ֆոնդային բորսայի հետ միանալուց հետո՝ Եվրոպական միության ֆինանսական շուկաների ներդաշնակեցման առավելություններից օգտվելու համար[32][33][34][35]։ 2001 թվականի դեկտեմբերին Euronext-ը ձեռք է բերել Լոնդոնի ֆինանսական ֆյուչերսների եւ օպցիոնների միջազգային բորսայի (LIFFE) բաժնետոմսերը` ձեւավորելով Euronext.LIFFE-ը։ 2002 թվականին, միավորվել է Պորտուգալիայի ֆոնդային բորսայի հետ (Bolsa de Valores de Lisboa e Porto՝ BVLP), և վերանվանվել՝ Euronext Լիսաբոն[34]։ 2001 թվականին Euronext- ը նախնական հանրային առաջարկն ավարտելուց հետո դարձավ ցուցակված ընկերություն[36][37]։ Euronext-ը ձեռք է բերել FastMatch- ը, 2017-ին առեւտրային արժութային հարթակը[38] եւ իռլանդական ֆոնդային բորսան՝ 2018թվականի մարտին, իր համաեվրոպական մոդելի հետագա ընդլայնման համար[39]։

2007–2014: Միավորումը Նյու Յորքի բորսայի հետ խմբագրել

 
NYSE Euronext- ի պատկերանշանը 2007 թվականից մինչև 2012 թվականները, հիմնված NYSE- ի նախորդ պատկերանշանի վրա
 
2012-ից 2014 թվականներին NYSE Euronext- ի կողմից օգտագործված լոգոն, որը բացի «NYSE» - ից, պահվում էր թռուցիկ Euronext- ի կողմից

2007 թվականի ապրիլի 4-ին Euronext-ը միավորվեց Նյու Յորքի ֆոնդային բորսայի հետ (NYX), վերանվանվելով NYSE Euronext։ 2013 թվականի նոյեմբերի 13-ին միջմայրցամաքային փոխանակումը ավարտվեց NYSE Euronext-ի ձեռքբերումով։

NASDAQ-ի կողմից Լոնդոնի ֆոնդային բորսան ձեռք բերելու ակնհայտ քայլերի պատճառով[40], NYSE Group- ը՝ Նյու Յորքի բորսայի սեփականատերը, 2006 թվականի մայիսի 22-ին Euronext-ին առաջարկել է 8 մլրդ եվրո կանխիկ և բաժնետոմսեր՝ գերազանցելով մրցակցային առաջարկը Գերմանական՝ Deutsche Börse- ի ֆոնդային բորսային[41]։ Ի հեճուկս այն հայտարարությունների, որ այն չի բարձրացնի իր դրույքը, 2006 թվականի մայիսի 23-ին Deutsche Börse-ն միաձուլման հայտ էր ներկայացրել Euronext-ին՝ համաեվրոպական բորսան գնահատելով 8,6 մլրդ եվրո (11 մլրդ դոլար), ինչը 600 մլն եվրոյով գերազանցում է NYSE Group-ի սկզբնական հայտը[42]։ Չնայած դրան, NYSE Group-ը և Euronext-ը ստորագրեցին միաձուլման պայմանագիր, որը ենթակա էր բաժնետերերի քվեարկության և կարգավորիչ հաստատման։ SEC-ի ղեկավար Քրիստոֆեր Կոքսի նախնական նորմատիվ պատասխանը (նա ակտիվորեն համակարգում էր իր գործունեությունը եվրոպական գործընկերների հետ) դրական էր, եւ ակնկալվում էր, որ այն հավանության կարժանանա 2007 թվականի վերջին[43]։ Նոր ընկերությունը, որը նախապես անվանվել էր NYSE Euronext, պետք է շտաբ ունենար Նյու Յորքում, իսկ նրա եվրոպական գործողությունները եւ առեւտրային հարթակը պետք է աշխատեր Փարիզում։ NYSE-ի այն ժամանակվա գլխավոր գործադիր տնօրեն Ջոն Թեյնը, որը պետք է գլխավորեր NYSE Euronext- ը, մտադիր էր օգտագործել այդ համադրությունը՝ կազմելու աշխարհի առաջին համաշխարհային ֆոնդային շուկան՝ 21-ժամյա ժամկետում բաժնետոմսերի և ածանցյալների շարունակական առևտրով։ Բացի այդ, երկու բորսաները հույս ունեին խմբում ընդգրկել Borsa Italiana-ն (Միլանի ֆոնդային բորսա)։

Deutsche Börse-ն Euronext-ի աճուրդից դուրս է եկել 2006 թվականի նոյեմբերի 15-ին՝ վերացնելով NYSE Euronext-ի գործարքի վերջին լուրջ խոչընդոտը։ 2006-ի վերջին NYSE Group-ի բաժնետոմսերի գնի բարձրացումը շատ ավելի գրավիչ դարձրեց Euronext-ի բաժնետերերին[44]։ 2006 թվականի դեկտեմբերի 19-ին Euronext-ի բաժնետերերը հաստատել են գործարքը ձայների 98,2% -ով։ Միայն 1,8% -ը կողմ քվեարկեց Deutsche Börse-ի առաջարկին։ Euronext-ի գլխավոր գործադիր տնօրեն Ժան-Ֆրանսուա Թեոդորը հայտարարել է, որ իրենք ակնկալում են, որ գործարքը կփակվի երեք կամ չորս ամսվա ընթացքում[45]։ Միաձուլման վերաբերյալ կարգավորմման իրավասություն ունեցող որոշ մարմիններ արդեն տվել էին հավանություն։ NYSE Group-ի բաժնետերերը տվել են իրենց հավանությունը 2006 թվականի դեկտեմբերի 20-ին[46]։ Միացումը տեղի ունեցավ 2007 թվականի ապրիլի 4-ին, կազմելով՝ NYSE Euronext-ը։

2008 և 2009 թվականներին Deutsche Börse-ն(Գերմանակ ֆոնդային բորսա) 2 անհաջող փորձ կատարեց՝ միանալու համար NYSE Euronext-ին։ Երկու փորձերն էլ չեն մտել միաձուլման առաջադեմ փուլ[47][48]։

2011 թվականին Deutsche Börse-ն և NYSE Euronext-ը հայտարարեցին, որ գտնվում են բանակցությունների փուլում։ Այսպիսի միաձուլումը պետք է ստեղծեր աշխարհի պատմության մեջ ամենամեծ բորսան[49]։ NYSE Euronext-ի բաժնետերերի կողմից գործարքը հաստատվեց 2011 թվականի հուլիսի 7-ին[43], իսկ Deutsche Börse-ի կողմից՝ 2011 թվականի հուլիսի 15-ին[50], և հաղթել է հակամենաշնորհային գործընթացը, որը հավանության է արժանացել ամերիկյան կարգավորիչների կողմից 2011 թվականի դեկտեմբերի 22-ին[51]։ 2012 թվականի փետրվարի 1-ին, գործարքը արգելափակվեց Եվրահանձնաժողովի կողմից այն հիմքով, որ նոր ընկերությունը կհանգեցներ եվրոպական ֆինանսական ածանցյալ գործիքների ոլորտում քվազիմոնոպոլիայի ստեղծմանը, որոնք վաճառվում են համաշխարհային բորսաներում[52][53]։ Deutsche Börse-ը անհաջողությամբ բողոքարկեց այս որոշումը[54][55]։

2012 թվականին, Euronext-ը հայտարարեց Euronext London-ի ստեղծման մասին, առաջարկելու ցուցակման հարմարություններին Մեծ Բրիտանիայում։ Որպես այդպիսին, Euronext- ը 2014 թվականի հունիսին ստացել է ճանաչված ներդրումային բորսայի(RIE) կարգավիճակը՝ Բրիտանիայի ֆինանսական վարքագծի մարմնի կողմից[56]։

2012–2014: Միջմայրցամաքային բորսայի ձեռքբերում խմբագրել

2012 թվականի դեկտեմբերին միջմայրցամաքային բորսան հայտարարել է, որ նախատեսում է ձեռք բերել NYSE Euronext- ը՝ $ 8.2 մլրդ դոլարով[57]։ Գործարքը հաստատվոց NYSE Euronext-ի և միջմայրցամաքային բորսայի բաժնետերերի կողմից 2013 թվականի հունիսի 3-ին[58][59][60]։ Եվրոպական հանձնաժողովը 2013 թվականի հունիսի 24-ին հաստատեց ձեռքբերումը[61] իսկ 2013 թվականի օգոստոսի 15-ին ԱՄՆ-ի կարգավորող ընկերությունը՝ SEC- ը, հավանություն տվեց ձեռքբերմանը[62][63][64]։ Մասնակից երկրների եվրոպական կարգավորիչները և ֆինանսների նախարարները հավանություն են տվել գործարքին, և 2013-ի նոյեմբերի 13-ին ձեռքբերումն ավարտվել է[65][66]։ Այն փաստը, որ ICE-ն մտադիր է անցկացնել Euronext-ի բաժնետոմսերի նախնական հրապարակային տեղաբաշխումը 2014 թվականին[65], միշտ եղել է գործարքի մի մասը եւ դրական տարր եվրոպական բաժնետերերի համար։ Այնուհետև բարդ գործողությունների շատ սահմանափակ շրջանակներում, Euronext 2014 թվականի հունիսին դարձավ հրապարակային։

2014–present: Կրկին որպես ինքնուրույն բորսա խմբագրել

2014 թվականի հունիսի 20-ին Euronext- ը անջատվել է ICE-ից՝ բաժնետոմսերի առաջնային հրապարակային տեղաբաշխման միջոցով[67]։ Euronext-ի կայունացման համար՝ տասնմեկ ներդրողներիс բաղկացած կոնսորցիումը որոշեց ներդրումներ կատարել ընկերությունում։ Այս ներդրողները, որոնք կոչվում են «տեղեկատու բաժնետերեր», ունեն Euronext-ի կապիտալի 33,36% -ը և ունեն 3 տարի փակման ժամկետ, այդ ընկերություններն են․ Euroclear, BNP Paribas, BNP Paribas Fwrtis, Société Générale, Caisse des Dépôts, BPI France, ABN Amro, ASR, Banco Espirito Santo, Banco BPI և Belgian holding հասարակական ընկերությունը՝ Belgian Federal Holding and Investment Company[68]։ Նրանք ունենին 3 տնօրենների խորհրդի տեղ։

Alternext-ը Euronext-ի կողմից 2005 թվականին ստեղծված շուկայական հատված է՝ օգնելու Եվրոգոտու փոքր և միջին ընկերություններին, ովքեր փնրում են ֆինանսավորում։ Այս նախաձեռնությանը ավելի ուշ հաջորդեց EnterNext-ի ստեղծումը, որը Euronext-ի դուստր ձեռնարկություն է՝ նվիրված ՓՄՁ-ների շուկան խթանելու և զարգացնելու[69]։ 2017 թվականի մայիսին Alternext-ը վերանվանվեց Euronext Growth-ի[70]։

Enternext-ը ստեղծվել է 2013 թվականին, օգնելու ՓՄՁ-ներին նախանշել և կիրառել այն ռազմավարությունը, որն առավել հարմար է նրանց աճիը խթանելու համար։ Enternext-ը համաեվրոպական ծրագիր է և բաղկացած է ավելի քան 750 ՓՄՁ-ներից, որոնք ցուցակված են Եվրոպայի Euronext-ի շուկաներում[71]։ Այսպիսով, EnterNext- ը առանցքային դեր ունի Euronext-ի ռազմավարության մեջ` Եվրոպայում կապիտալի հավաքման առաջատար կենտրոն դառնալու համար։

2014 թվականի հունիսին, Enternext-ը գործարկել է երկու նախաձեռնություն, որոնք ուղղված են ՓՄՁ-ների կապիտալի ոլորտում հետազոտությունների խթանմանը եւ տեխնոլոգիական ոլորտի աջակցմանը։ Enternext-ը Morningstar-ի հետ համատեղ ավելացրել է բաժնետիրական կապիտալի հետազոտության ծավալը՝ կենտրոնանալով միջին ընկերությունների, հատկապես հեռահաղորդակցության, մեդիայի եւ տեխնոլոգիաների (TMT) վրա։

2019 թվականի հունիսի 18-ին, Euronext-ը հայտարարել է Օսլոյի ֆոնդային բորսայի ձեռքբերման ավարտի մասին[72]։

Շուկաներ խմբագրել

Ակնարկ խմբագրել

Euronext-ը եվրոպայում միավորում է 5 ազգային շուկաներ, յուրաքանչյուր մասնաից երկրի խոշոր ընկերությունների առևտրային բաժնետոմսեը և ղեկավարում է այդ բաժնետոմսերը ներկայացնող հիմնական ազգային ցուցանիշները․ AEX-index, BEL 20, CAC 40 և PSI 20։ Euronext-ում վաճառվող կապույտ չիպերը ներկայացնում են EURO STOXX 50® բենչմարկում ներառված 20 + թողարկողները[73]։ 2012 թվականին Euronext-ը հայտարարեց, որ այն Լոնդոնում բացում է հարթակ՝ Euronext London ապրանքանիշի ներքո ցուցակման տեղադրման համար, ինչը ամրապնդել է Euronext-ի մրցակցային դիրքերը Եվրոպայում եւ բարձրացրել է դրա ճանաչելիությունը[74][75]։

Euronext Cash Markets– ում վաճառվող գործիքների հիմնական տեսակները
Շուկայի / հատվածի անվանում Բաժնեմասեր Պարտատոմսեր[76] ETF- ներ[77] Ֆոնդեր[78] ETV / ETN- ներ[79] Երաշխիքներ, վկայագրեր և կառուցվածքային նշումներ[80]
Alternext Ամստերդամ Այո
Alternext Բրյուսել Այո Այո
Alternext Լիսաբոն Այո
Alternext Փարիզ Այո Այո
Easynext Լիսաբոն Այո Այո
Euronext Ամստերդամ Այո Այո Այո Այո Այո Այո
Euronext Բրյուսել Այո Այո Այո Այո Այո Այո
Euronext Դուբլին
Euronext Լիսաբոն Այո Այո Այո Այո
Euronext Լոնդոն Այո
Euronext Փարիզ Այո Այո Այո Այո Այո
Marche Libre Բրյուսե Այո Այո
Marche Libre Փարիզ Այո Այո Այո
NYSE Bondmatch Այո
Traded But Not Listed Ամստերդամ Այո
Առևտրի հարմարություն Բրյուսելում Այո

Ածանցյալ շուկա խմբագրել

Euronext-ն ունի ցորենի առաջատար պայմանագիր, որը Եվրոպայում ցորենի գների համար չափանիշ է։ 2014 թվականի հունիսին, Euronext-ը Դալիանի ապրանքային բորսայի (DCE) հետ ստորագրեց փոխըմբռնման հուշագիր (MOU)[81]։ Սույն համաձայնագիրն ուղղված է նոր աշխարհագրական շրջաններում հումքային ապրանքների պահանջարկի ուսումնասիրմանը եւ այդ ապրանքների բաշխման ու առեւտրի ռազմավարությունների մշակմանը՝ անվտանգ եւ կարգավորված շուկաներում։

Euronext-ի ածանցյալ շուկաներում հիմնական վաճառվող գործիքների տեսակները[82]
Ֆյուչերս/Օպցիոն Ամստերդամ, Նիդեռկանդներ Բրյուսել, Բելգիա Լիսաբոն, Պորտուգալիա Փարիզ, Ֆրանսիա
Ապրանք Ֆյուչերս Այո Այո
Ապրանք Օպցիոն Այո
Ինդեքս Ֆյուչերս Այո Այո Այո Այո
Ինդեքս Օպցիոն Այո Այո Այո
Ֆոնդ Ֆյուչերս Այո Այո Այո Այո
Ֆենդ Օպցիոն Այո Այո Այո
ETF Օպցիոն Այո
Արժույթ Ֆյուչերս Այո
Արժույթ Օպցիոն Այո -
Շահաբաժին Ֆյուչերս Այո Այո Այո Այո

Բրյուսել խմբագրել

Փոխանակման հիմնական ինդեքսը BEL20- ն է։

Դուբլին խմբագրել

Euronext Դուբլինը թվարկում է պարտքային և ֆոնդային արժեթղթեր և իր շուկաներում ունի 35 000 արժեթղթեր։ Բորսամ օգտագործվում է մոտ 85 երկրների 4000 թողարկողների կողմից՝ միջոցներ հավաքելու և միջազգային ներդրողներին մուտք ապահովելու համար[83]։ Indecon-ի (international economic consultants) հետազոտությունը, որը հրապարակվել է 2014 թվականին Իռլանդիայի ֆոնդային բորսայում, ցույց է տվել, որ տեղական ֆոնդային շուկայի եւ արժեթղթերի ինդուստրիայի առկայությունն ուղղակիորեն աջակցում է Իռլանդիայում 2100 աշխատատեղերի ապահովմանը եւ ամեն տարի Իռլանդիայի տնտեսությանը բերում է 207 մլն եվրո։ Նաև պարզեց, որ ներքին արժեթղթերի արդյունաբերություն ունենալը, որը կենտրոնացած է Իռլանդիայի ֆոնդային բորսայում, ապահավում է 207 մլն եվրո գնահատված ուղղակի տնտեսական ազդեցություն (չափվում է համախառն ավելացված արժեքով կամ ՀՆԱ-ով) և 230 միլիոն եվրո՝ ուղղակի հարկ, իռլանդական արտարժույթի համար (ներառյալ իռլանդական առևտրի վրա դրված մաքսատուրքը)[84]։ Փոխանակումը կարգավորվում է Իռլանդիայի Կենտրոնական բանկի կողմից՝ Ֆինանսական գործիքների կանոնակարգի շուկաների ներքո (MiFID) և հանդիսանում է բորսաների համաշխարհային ֆեդերացիայի և Եվրոպական բորսաների ֆեդերացիայի անդամ։

Euronext Դուբլին-ում գործում է 4 շուկա․ արժեթղթերի հիմնական շուկան, իռլանդական և արտերկրյա ընկերությունների հիմնական շուկան, ձեռնարկությունների արժեթղթերի շուկան (ESM), բաժնետիրական շուկա, որը նախատեսված է աճող ընկերությունների համար. գլոբալ փոխանակման շուկան (GEM), մասնագիտացված պարտքերի շուկա՝ պրոֆեսիոնալ ներդրողների համար և «Ատլանտիկ արժեթղթերի շուկան» (ASM), շուկա, որը նվիրված է Իռլանդիայում և Միացյալ Նահանգներում երկակի ցուցակի ցանկություն ունեցող ընկերություններին[85]։

Ներկայումս Իռլանդիայի ֆոնդային բորսայի շուկայում կան 50 ցուցակված բաժնետոմսերով ընկերություններ[86]։

Իռլանդական ֆոնդային բորսայում գոյություն ունի երեք շուկա, որտեղ ընկերությունները կարող են բաժնետոմսեր տեղադրել։

  • Արժեթղթերի հիմնական շուկան (MSM), որը հարմար է զգալի ֆինանսավորման կարիք ունեցող ավելի մեծ ընկերություններին
  • Ձեռնարկությունների արժեթղթերի շուկան (ESM), բարձր զարգացող ընկերությունների համար, զարգացման ավելի վաղ փուլերում սեփական կապիտալը բարձրացնող
  • Ատլանտյան արժեթղթերի շուկան (ASM), որը յհարմար է բազմազգ ընկերությունների համար, որոնք ցանկանում են ընդլայնել իրենց ներդրողներին և հասնում են կապիտալ դոլարի և եվրոյի մեծ չափերի ներառմանը

Իռլանդական ֆոնդային բորսան առաջարկում է ներքին և միջազգային բաժնետոմսերի անդամակցություն, ETF- ների, Իռլանդիայի պետական պարտատոմսերի և այլ արժեթղթերի վաճառք, օգտագործելով՝ համաշխարհային կարգի, հեշտ, մատչելի և ծախսարդյունավետ առևտրային և հետսահմանային ենթակառուցվածքներ։

Իռլանդական ֆոնդային բորսայի առևտրի էլեկտրոնային հարթակը կոչվում է ISE Xetra և տրամադրվում է Deutsche Börse- ի հետ համագործակցության արդյունքում, քանի որ Իռլանդական ֆոնդային բորսան փակել է իր առևտրային հարկը՝ Դուբլին 2-ը․ Անգլիայի փողոցում (նշված շենք) 2000 թվականի հունիսի 6-ին։ Իռլանդիայի ֆոնդային բորսայում բաժնետոմսերի աճուրդներն իրականացվում են Euroclear UK & Ireland-ի կողմից՝ CREST համակարգի միջոցով, եւ մաքրվում են Eurex Clearing AG-ից։

Իռլանդիայի ֆոնդային բորսան իռլանդական բաժնետոմսերի իրացման հիմանկան վայրն է։ 2016-ին Իռլանդիայի ֆոնդային բորսայում առավելագույն շրջանառություն ունեցող ընկերությունը CRH-ն էր։ Դրան հաջորդեցին Ryanair- ը, Paddy Power Betfair- ը, Ireland Bank- ը և Kerry Group- ը։

Բորսայում առևտրի ծավալները 2011-ին կազմել են 2007 թվականի մոտ մեկ քառորդ մասը։ 2012-ի հունիսին, բաժնետերերի փլուզումից հետո, «Կիրակնօրյա Անկախ» թերթը հարցրեց. «Կկարողանա՞ արդյոք հնգամյա ժամկետում լինել անկախ Իռլանդիայի բաժնետիրական շուկա։ Նախադրյալները լավը չեն»[87]։ Սակայն դա այդպես չէ, քանի որ 2016 թվականին բաժնետոմսերի հետ գործարքների քանակն աճել է 17,4 տոկոսով՝ մինչեւ 6,6 մլն, 2015 թվականի 5,6 մլն-ի համեմատ, առաջին անգամ առեւտուրը հասել է ավելի քան 6 մլն գործարքների եւ վեցերորդ տարին անընդմեջ աճում է գործարքների թիվը։

Իռլանդիայի ֆոնդային բորսան ամբողջ աշխարհում առաջատար կենտրոններից է՝ պարտքային արժեթղթերի ցուցակման հարցում, որի վիճակագրությունը ցույց է տալիս, որ 2016 թ.-ին պարտքերի ցուցակագրումն աճում է ավելի քան 7% -ով՝ հասնելով ավելի քան 29,000 արժեթղթերի։ Իռլանդիայի ֆոնդային բորսան համաշխարհային բորսաների շարքում գրավել է 2-րդ տեղը, համաձայն բորսաների համաշխարհային ֆեդերացիայի (WFE) 2016 թվականի դեկտեմբերի վերջին հրապարակված տվյալների[88]։

Իռլանդիայի ֆոնդային բորսան առաջարկում է երկու շուկա պարտքային արժեթղթերի ցուցակման համար. համաշխարհային փոխանակման շուկա (GEM), փոխանակման կետերով կարգավորվող շուկա և բազմակողմանի առևտրի օբյեկտ (MTF)՝ բանկերի, ընկերությունների և սուվերեն պարտքերի ցուցակագրման համար, և Արժեթղթերի հիմնական շուկան (MSM)։ Աշխարհի խոշորագույն ընկերությունները, որոնք պարտքային պարտավորություններ են դնում Իռլանդիայի ֆոնդային բորսայում․ Vodafone plc-ն, Whirlpool-ը, Canada Pension Plan Investment Board-ը, Սաուդյան Արաբիայի Թագավորությունը, Barclays-ը, Goldman Sachs-ը, Ryanair-ը, Coca-Cola-ն եւ Ferrari-ն։

Լիսաբոն խմբագրել

Euronext Լիսաբոնը զբաղվում է բաժնետոմսերի, պետական և մասնավոր պարտատոմսերի, մասնակցության պարտատոմսերի, երաշխիքների, կորպորատիվ երաշխիքների, ներդրումային վստահության ստորաբաժանումների և փոխանակման ենթակա ֆոնդերի առևտրով։ BVL General ինդեքսը բորսաների պաշտոնական ցուցիչ է, և ներառում է շուկայում նշված բոլոր բաժնետոմսերը՝ պաշտոնական շուկայում։ Հաշվարկն է՝ T+2։ Ածանցյալները ներառում են երկարաժամկետ տոկոսադրույքների ֆյուչերսներ, եռամսյակային «Լիսբոր» ֆյուչերսներ, ֆոնդային ինդեքսի ֆյուչերսներ և ընտրանքներ՝ PSI-20 ֆոնդային ինդեքսում, նաև պորտուգալական ֆոնդային բորսայի ֆյուչերսները։ Առևտրի ժամերը երկուշաբթիից ուրբաթ, 8-ից մինչև երեկոյան 4։ 30։

Օսլո խմբագրել

Օսլոյի ֆոնդային բորսան (նորվ.՝ Oslo Børs) (OSE։ OSLO) այսօր առաջարկում է միայն Նորվեգիայի կարգավորվող շուկաներ՝ արժեթղթերի առեւտրի համար։ Ֆոնդային բորսան առաջարկում է ապրանքների ամբողջական տեսականի՝ ներառյալ բաժնետոմսերը, ածանցյալները և հիմնական եկամտի գործիքները։ Օսլոյի ֆոնդային բորսան այսօր այն միակ օնլայն շուկան է, որտեղ առևտրի բոլոր ձևերը կատարվում են համակարգչային ցանցերի միջոցով։ Առևտուրը սկսվում է առավոտյան 09։00-ին և ավարտվում տեղական ժամանակով ժամը 04։ 30-ին (CET), իրականացվում է շաբաթվա բոլոր օրերին, բացառությամբ հանգստյան օրերի, արձակուրդների և Օսլո Բորսի կողմից նախօրոք հայտարարված օրերի։ Օսլոյի ֆոնդային բորսան կարող է առաջարկել եզակի միջազգային դիրք, կապված էներգետիկայի, բեռնափոխադրումների և ծովամթերքների արդյունաբերության հետ։

Բորսայում ցուցակման և առևտրի համար կա երեք շուկա. Oslo Børs- ը բաժնետոմսերի, բաժնետոմսերի հավաստագրերի, ETP- ների (փոխանակվող առևտրային ֆոնդեր և գրություններ), ածանցյալներ, հիմնական արտադրանքի եկամտի ցուցակման և առևտրի ամենամեծ շուկան է։ Հիմնադրվել է 1819-ին, որպես ապրանքային բորսա։ Բաժնետոմսերը և պարտատոմսերը, ցուցակվել և վաճառվել են 1881 թվականից։

Oslo Axess-ը հիմնադրվել է 2007-ի մայիսին՝ որպես Օսլոյի ֆոնդային բորսայի այլընտրանք, բաժնետոմսերի ցուցակման և առևտրի համար։

Nordic ABM-ը հիմնադրվել է 2005 թվականի հունիսին՝ որպես այլընտրանքային ֆոնդային շուկա։

Նորվեգիայի հանրային սահմանափակ ընկերությունները և համարժեք արտասահմանյան ընկերությունները կարող են դիմել և իրենց բաժնետոմսերը ցուցակագրել Օսլոյի ֆոնդային բորսայում կամ Oslo Axess-ում։ Ընկերությունն ինքը կարող է հայտ ներկայացնել աճուրդի թույլտվության համար, սակայն ընկերությունը պետք է համապատասխանի կիրառելի պահանջներին, որոնք ներառում են սեփականատերերի թիվը (շրջանակը), բաժնետոմսերի քանակը, շուկայական արժեքը եւ պատմությունը։ Բորսայի ցուցակման համար ներկայացվում են խիստ պահանջներ, գաղտնի տեղեկատվությանը ապահովելու համար։ Ցուցակման պահանջներին համապատասխանող ընկերությունները կարող են շատ ավելի հեշտ մուտք գործել շուկա՝ կապիտալ բաժնետոմսերի թողարկման միջոցով։ Շատ ներդրողներ գումար են ներդնում միայն ֆոնդային բորսայում նշված արժեթղթերում, քանի որ այդ արժեթղթերն ավելի հեշտ է վաճառել։

Ինդեքսները. OBX-ինդեքսը պարունակում է Օսլոյի ֆոնդային բորսայում ցուցակված 25 առավել վաճառվող բաժնետոմսերը։ OBX ինդեքսը առևտրային է, այսինքն՝ ինդեքսում կարող եք գնել և վաճառել նշված ֆյուչերսներն ու օպցիոնները։ Այլ կերպ ասած, դուք կարող եք ստանալ նույն ազդեցությունը`ձեռք բերելով ինդեքսային ապրանք, կարծես ինդեքսում ներառված բոլոր կշռված բաժնետոմսերը։ Վարկանիշը հիմնված է վեցամսյա առևտրային ժամանակահատվածի վրա։ Ինդեքսը կարգավորվում է հունիսի եւ դեկտեմբերի ամեն երրորդ ուրբաթ օրը։ OSEBX - Oslo Børs Benchmark-ի ներդրումային ինդեքս է, որը պարունակում է Oslo Børs- ում նշված բոլոր բաժնետոմսերի ներկայացուցչական ընտրությունը։ OSEBX- ը վերանայվում է կես տարվա կտրվածքով, իսկ փոփոխություններն իրականացվում են դեկտեմբերի 1-ին և հունիսի 1-ին։

Փարիզ խմբագրել

Euronext Փարիզը ֆրանսիական արժեթղթերի շուկա է, պաշտոնապես հայտնի է որպես՝ Փարիզի բորսա։ Այն իրականացնում է MATIF ֆյուչերսների փոխանակում, զբաղվում է ֆյուչերսների ու օպցիոնների, տոկոսադրույքով ապրանքների, MONEP-ի, բաժնային և ինդեքսային ֆյուչերսների և օպցիոնների առևտրով։ Բոլոր ապրանքները վաճառվում են էլեկտրոնային եղանակով՝ NSC համակարգով, որն ընդունվել է Euronext-ի բոլոր մասնակիցների կողմից։ Գործարքները մաքրվում են LCH.Clearnet-ի միջոցով։ Կանխիկ վճարումը T + 2 է[89]։ Առևտրի ժամերն են՝ երկուշաբթիից ուրբաթ, ժամը 09։00-ից մինչև 17։30։

Ֆրանսիական բաժնետոմսերի շուկան բաժանված է երեք բաժնի։ The Premier Marché-ն, որը նախկինում անվանվում էր «Պաշտոնական ցուցակ», ներառում է ֆրանսիական և արտասահմանյան խոշոր ընկերություններ, և պարտատոմսերի մեծ մասը։ The Second Marché- ն ցուցակագրում է միջին ձեռնարկություններին, մինչդեռ nouveau Marché- ն ցուցակագրում է արագ զարգացող սկսնակ ընկերություններին, որոնք կապիտալ են փնտրում՝ ընդլայնելու ֆինանսավորումը, որը կապված է Euro.nm-ի՝ կապիտալի աճի եվրոպական շուկայի հետ։ Չորրորդ շուկան՝ Marché Libre-ը, կանոնակարգված չէ, այն ղեկավարվում է Euronext Փարիզի կողմից, և զբաղվում է մյուս երեք շուկաներում չհայտարարված արժեթղթերի գործարքներով։

Euronext Paris-ը հաշվարկում է ինդեքսների ընտանիքը։ CAC 40- ը փոխանակման ցուցիչ է, որը տարածվում է իրական ժամանակում։ Դրա բաղադրիչները ներառված են ավելի լայն՝ SBF 120 ինդեքսում, որը ներդրումային ֆոնդերի ցուցիչ է։ SBF 250 ինդեքսը երկարաժամկետ բաժնետիրական պորտֆելների կատարման ցուցիչ է, ներառում է բոլոր SBF 120-ը, այն կառուցված է ըստ ոլորտի։ MIDCAC ինդեքսը ներառում է ամենաիրացվելի միջին չափի բաժնետոմսերի 100 առավելագույն պաշարներ՝ Premier Marché-ի և Nouveau Marché-ի, որոնք հաշվարկվում են գների բացման և փակման հիման վրա, իսկ Second Marché-ի ինդեքսը կենտրոնացած է այդ շուկայի վրա։ Երկու ցուցանիշներն էլ ֆոնդերի համար չափանիշ են։ Nouveau Marché ինդեքսը ներկայացնում է բաժնետոմսերy` աճող շուկայում։ SBF-FCI ինդեքսը հիմնված է փոխարկելի պարտատոմսերի ընտրության վրա, որոնք ներկայացնում են այս շուկայի ընդհանուր կապիտալիզացիայի առնվազն 70% -ը, որը հաշվարկվում է օրական երկու անգամ։ Ածանցյալների համար MONEP– ը առևտուր է անում կարճաժամկետ և երկարաժամկետ բորսայական օպցիոններում,ֆյուչերսներում ու Dow Jones ինդեքսների ընտանիքում։ MATIF-ի արտադրանքը ներառում է ապրանքային ֆյուչեսներ և օպցիոններ և եվրոպական ռապիսիդ ծաղկի օպցիոններ, ռապիսիդ ծաղկի յուղ, ցորենի, եգիպտացորենի և արևածաղկի սերմեր, ֆյուչերսների տոկոսադրույքների և եվրոյի նոտարային պարտատոմսի, հնգամյա եվրոյի և եռամսյա PIBOR-ի (Փարիզի միջբանկի առաջարկվող տոկոսադրույքը) տոկոսադրույքները, 30-ամյա եվրոպարտատոմսեր և երկամյա էլեկտրոնային գրառումների ֆյուչերսներ և CAC 40-ի ինդեքսավորման ֆյուչերսներ։

2004 թվականի դեկտեմբերին ավարտված ֆինանսական տարվա ընթացքում Euronext Փարիզը գրանցել է 522 միլիոն ԱՄՆ դոլարի վաճառք, ինչը 12,9 տոկոսով պակաս է 2003 թվականի 0ցուցանիշից։ 2007 թվականի փետրվարի 28-ի դրությամբ Euronext Փարիզում ցուցակված ընկերությունների ընդհանուր շուկայական կապիտալիզացիան կազմում է $ 2,9 տրիլիոն դոլար և իր համակցված շուկաների միջին օրական առևտրային արժեքը կազմում է մոտավորապես 102մլրդ ԱՄՆ դոլար/ 77 մլրդ եվրո։

Կառուցվածք և ցուցանիշներ խմբագրել

Euronext-ը ներառում է դրամական միջոցների և ածանցյալների շուկաներ, որոնք 2013 թվականի դեկտեմբերի դրությամբ ընդգրկում են հետևյալ գործառնական շուկաներն ու հատվածները[90]։

Շուկայի / հատվածի անվանում Կանխիկ / ածանցյալներ Երկիր Քաղաք MIC Կոդ Մեկնաբանություններ
Euronext Ամստերդամ կանխիկ Նիդեռլանդներ Ամստերդամ XAMS
Alternext Ամստերդամ կանխիկ Նիդեռլանդներ Ամստերդամ ALXA
Վաճառված, բայց չնշված Ամստերդամում կանխիկ Նիդեռլանդներ Ամստերդամ TNLA
Euronext EQF, բաժնետոմսեր և ածանցյալների ինդեքսներ ածանցյալներ Նիդեռլանդներ Ամստերդամ XEUE
Euronext IRF, ֆյուչերսների ապագա տոկոսներ և օպցիոններ ածանցյալներ Նիդեռլանդներ Ամստերդամ XEUI
Euronext Բրյուսել կանխիկ Բելգիա Բրյուսել XBRU
Alternext Բրյուսել կանխիկ Բելգիա Բրյուսել ALXB
Easy Next կանխիկ Բելգիա Բրյուսել ENXB MTF`երաշխիքների և վկայագրերի համար
Marche Libre Բրյուսել կանխիկ Բելգիա Բրյուսել MLXB
Առևտրի հարմարություն Բրյուսելում կանխիկ Բելգիա Բրյուսել TNLB
Ventes Publiques Բրյուսել կանխիկ Բելգիա Բրյուսել VPXB
Euronext Բրյուսել – ածանցյալներ ածանցյալներ Բելգիա Բրյուսել XBRD
Euronext Լիսաբոն կանխիկ Պորտուգալիա Լիսաբոն XLIS
Alternext Լիսաբոն կանխիկ Պորտուգալիա Լիսաբոն ALXL Alternext-ը Պորտուգալիայի շուկայի անվանումն է, որը իրականացվում է Euronext Լիսաբոնի կողմից, Sociedade Gestora De Mercados Regulamentados, S.A.
Easynext Լիսաբոն կանխիկ Պորտուգալիա Լիսաբոն ENXL
Mercado De Futuros E Opções ածանցյալներ Պորտուգալիա Լիսաբոն MFOX
Շուկա Առանց գնանշանների Լիսաբոն ածանցյալներ Պորտուգալիա Լիսաբոն WQXL
Euronext Լոնդոն կանխիկ Մեծ Բրիտանիա Լոնդոն XLDN Բրիտանական կարգավորվող շուկան, որը կենտրոնացած է միջազգային թողարկողների վրա, լրացնում է գոյություն ունեցող Euronext շուկաները։
Euronext Փարիզ կանխիկ Ֆրանսիա Փարիզ XPAR
Alternext Փարիզ կանխիկ Ֆրանսիա Փարիզ ALXP
NYSE Bondmatch կանխիկ Ֆրանսիա Փարիզ MTCH Ֆինանսական, կորպորատիվ եւ ապահովագրական պարտատոմսերի առեւտրի հարթակ պրոֆեսիոնալ ներդրողների համար։
Euronext Փարիզ Matif ածանցյալներ Ֆրանսիա Փարիզ XMAT
Marche Libre Փարիզ կանխիկ Ֆրանսիա Փարիզ XMLI
Euronext Փարիզ Monep ածանցյալներ Ֆրանսիա Փարիզ XMON

Ինդեքսներ խմբագրել

Euronext- ը ղեկավարում է տարբեր երկրների (ազգային), ինչպես նաև համաեվրոպական տարածաշրջանային և ոլորտային ռազմավարության ինդեքսներ[91]։

Main indices managed by Euronext[91]
Անվանում Նշան Առևտրային արժույթ
AEX All-share AAX EUR
AEX AEX EUR
Alternext All-share ALASI EUR
AMX AMX EUR
AScX ASCX EUR
BEL 20 BEL20 EUR
BEL All-share BELAS EUR
BEL CONTIN STCK NR BELCU EUR
BEL Mid BELM EUR
BEL Small BELS EUR
CAC 40 PX1 EUR
CAC All-share PAX EUR
CAC All-tradable CACT EUR
CAC Mid & small CACMS EUR
CAC Mid 60 CACMD EUR
CAC Next 20 CN20 EUR
CAC Small CACS EUR
Euronext 100 N100 EUR
EURONEXT FAS IAS FIAS EUR
NYSE Euronext Iberian NEIBI EUR
IEIF SIIC Ֆրանսիա SIIC EUR
Low Carbon 100 Europe LC100 EUR
Next 150 N150 EUR
Next Biotech BIOTK EUR
OSEO INNOVATION NAOII EUR
Private Equity Nxt PENXT EUR
PSI 20 PSI20 EUR
PSI All-share BVLGR EUR
REIT EUROPE REITE EUR
SBF – 120 FCI EUR

Համաձայնագրեր և համագործակցություն գործընկերների հետ խմբագրել

2014 թվականի սեպտեմբերի 22-ին, Euronext- ը հայտարարեց DEGIRO-ի[92] հետ իր նոր գործընկերության մասին` Euronext-ի մանրածախ ծառայությունները բաժանելու համար։ 2014-ի երրորդ եռամսյակի արդյունքների հրապարակումից հետո գործընկերությունը դիտվեց որպես ծրագիր, որը նախատեսված է Euronext-ի՝ Հոլանդիայի մանրածախ հատվածում ավելի արդյունավետ մրցելու համար[93]։ Նրանք դեռ գործընկեր են 2016 թվականի ապրիլի 1-ի դրությամբ։

Շուկայի տվյալներ խմբագրել

Euronext– ի շուկայական տվյալների ներառում են Փարիզի, Ամստերդամի, Լիսաբոնի, Լոնդոնի և Բրյուսելի շուկաները, ներառում են կանխիկ դրամի շուկաների իրական ժամանակի տվյալները, ածանցյալների իրական ժամանակի տվյալները, ինդեքսի և օրվա վերջի տվյլաները, տվյալների տեղեկանքները և պատմական տվյալները[94]։ Euronext- ը նաև տրամադրում է հավասարության և ինդեքսի անկայունության տվյալների ծառայություն, որն ընդգրկում է ամբողջ աշխարհի ցուցանիշները[95]։ Ներդրողները, վաճառականներն ու մասնագետները կարող են նաև շուկայի տվյալներ ձեռք բերել Eurex բորսայից՝ Quandl- ի նման տվյալների մատակարարների միջոցով[96]։

Բորսայի անդամներ խմբագրել

2016 թվականի մարտի 30-ի դրությամբ Euronext-ն ունի 259 անդամ։ Նրանցից 208-ը առեւտրի մասնակիցներ են, իսկ մնացածը՝ առեւտրային քլիրինգի մասնակիցներ։ Այս անդամները բաժանված են բրոքերների, դիլերների և ֆոնդի գործակալների։ Ոչ բոլոր անդամները ունեն թույլտվություն Euronext-ի յուրաքանչյուր հինգ երկրներում[97]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. https://www.volkskrant.nl/economie/ix-ieks-of-ai-iks~be0cf5a6/
  2. «Euronext va s'installer à la Défense en 2015». Le Figaro. Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 24-ին.
  3. «Regulation». NYSE Euronext. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հոկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2010 թ․ սեպտեմբերի 23-ին.
  4. «About Euronext». Euronext. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 27-ին.
  5. Joseph Penso de la Vega: Confusión de Confusiones; 1668, reprint Wiley, 1996.
  6. «Euronext valued at up to €1.75bn in flotation».
  7. «Euronext Acquires 90% of FastMatch for $153m».
  8. «Euronext acquires 100 percent of Irish Stock Exchange in 'strategic' move».
  9. «Euronext completes the acquisition of Oslo Børs VPS».
  10. 10,0 10,1 10,2 Braudel, Fernand (1983). Civilization and capitalism 15th–18th century: The wheels of commerce. New York: Harper & Row. ISBN 978-0060150914.
  11. 11,0 11,1 11,2 11,3 Stringham, Edward (2003). «The Extralegal Development of Securities Trading in Seventeenth Century Amsterdam». Quarterly Review of Economics and Finance. 43 (2): 321. SSRN 1676251.
  12. 12,0 12,1 Vries, Jan de, and A. van der Woude. The First Modern Economy. Success, Failure, and Perseverance of the Dutch Economy, 1500–1815, (Cambridge University Press, 1997), 978-0-521-57825-7 p. 384–385
  13. 13,0 13,1 13,2 The world’s first stock exchange: how the Amsterdam market for Dutch East India Company shares became a modern securities market, 1602–1700. L.O. The world’s first stock exchange: how the Amsterdam market for Dutch East India Company shares became a modern securities market, 1602–1700. L.O. Petram. FGw: Instituut voor Cultuur en Geschiedenis (ICG). 2011. FGw: Instituut voor Cultuur en Geschiedenis (ICG). 2011 2011 p. 2
  14. The world’s first stock exchange: how the Amsterdam market for Dutch East India Company shares became a modern securities market, 1602–1700. L.O. The world’s first stock exchange: how the Amsterdam market for Dutch East India Company shares became a modern securities market, 1602–1700. L.O. Petram. FGw: Instituut voor Cultuur en Geschiedenis (ICG). 2011. FGw: Instituut voor Cultuur en Geschiedenis (ICG). 2011 2011 20
  15. 15,0 15,1 15,2 John F. Padgett, Walter W. Powell. The Emergence of Organizations and Markets. (Princeton University Press, 2012. Oct 14, 2012). 1400845556, 9781400845552 p. 227
  16. The world’s first stock exchange: how the Amsterdam market for Dutch East India Company shares became a modern securities market, 1602–1700. L.O. The world’s first stock exchange: how the Amsterdam market for Dutch East India Company shares became a modern securities market, 1602–1700. L.O. Petram. FGw: Instituut voor Cultuur en Geschiedenis (ICG). 2011. FGw: Instituut voor Cultuur en Geschiedenis (ICG). 2011 p.110
  17. The world’s first stock exchange: how the Amsterdam market for Dutch East India Company shares became a modern securities market, 1602–1700. L.O. The world’s first stock exchange: how the Amsterdam market for Dutch East India Company shares became a modern securities market, 1602–1700. L.O. Petram. FGw: Instituut voor Cultuur en Geschiedenis (ICG). 2011. FGw: Instituut voor Cultuur en Geschiedenis (ICG). 2011 p.41
  18. «Princess Máxima Opens new Amsterdam Trading Floor». nyx.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ սեպտեմբերի 5-ին.
  19. De la Vega, J. P. (1688). Fridson, Martin (ed.). Confusion de Confusiones (trans.) (1996 ed.). New York: Wiley.
  20. Kellenbenz, H. (1957). Introduction to Confusion de Confusiones (In M. Fridson (Ed.) Confusion de Confusiones ed.). New York: Wiley. էջեր 125–146.
  21. The world’s first stock exchange: how the Amsterdam market for Dutch East India Company shares became a modern securities market, 1602–1700. L.O. The world’s first stock exchange: how the Amsterdam market for Dutch East India Company shares became a modern securities market, 1602–1700. L.O. Petram. FGw: Instituut voor Cultuur en Geschiedenis (ICG). 2011. FGw: Instituut voor Cultuur en Geschiedenis (ICG). 2011 p. 19
  22. J.G. van Dillen, ‘Termijnhandel te Amsterdam in de 16de en 17de eeuw’, De Economist 76 (1927) 503–523, there 503.
  23. The world’s first stock exchange: how the Amsterdam market for Dutch East India Company shares became a modern securities market, 1602–1700. L.O. The world’s first stock exchange: how the Amsterdam market for Dutch East India Company shares became a modern securities market, 1602–1700. L.O. Petram. FGw: Instituut voor Cultuur en Geschiedenis (ICG). 2011. FGw: Instituut voor Cultuur en Geschiedenis (ICG). 2011 p.19
  24. The world’s first stock exchange: how the Amsterdam market for Dutch East India Company shares became a modern securities market, 1602–1700. L.O. The world’s first stock exchange: how the Amsterdam market for Dutch East India Company shares became a modern securities market, 1602–1700. L.O. Petram. FGw: Instituut voor Cultuur en Geschiedenis (ICG). 2011. FGw: Instituut voor Cultuur en Geschiedenis (ICG). 2011 p. 30
  25. 25,0 25,1 25,2 The world’s first stock exchange: how the Amsterdam market for Dutch East India Company shares became a modern securities market, 1602–1700. L.O. The world’s first stock exchange: how the Amsterdam market for Dutch East India Company shares became a modern securities market, 1602–1700. L.O. Petram. FGw: Instituut voor Cultuur en Geschiedenis (ICG). 2011. FGw: Instituut voor Cultuur en Geschiedenis (ICG). 2011 p.30
  26. https://theculturetrip.com/europe/belgium/articles/the-history-of-la-bourse-in-1-minute/
  27. 27,0 27,1 Ayers 2004, pp. 61–62.
  28. Colling, Alfred (1949). La Prodigieuse Histoire de la Bourse. Paris: Société d'éditions économiques et financières. էջ 301.
  29. Chisholm, Hugh, ed. (1911). «Coulisse» . Encyclopædia Britannica (անգլերեն) (11th ed.). Cambridge University Press.
  30. (pt) História da Bolsa de Valores de Lisboa Արխիվացված Դեկտեմբեր 21, 2009 Wayback Machine, Millennium bcp
  31. «Euronext completes the acquisition of the Irish Stock Exchange – Irish Stock Exchange». www.ise.ie. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 28-ին.
  32. Kingdom of the Netherlands-Netherlands: Detailed Assessment of Standards and Codes (Report). Staff Country Reports. Washington, D.C.: International Monetary Fund. 2004 թ․ սեպտեմբերի 29. էջ 136. IFM Country Report No 04/310. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ հունվարի 11-ին. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
  33. Yutaka, Kurihara; Sadayoshi, Takaya; Nobuyoshi, Yamori (2006). Global Information Technology and Competitive Financial Alliances. Idea Group Inc. (IGI). էջ 137. ISBN 9781591408833.
  34. 34,0 34,1 Fabozzi, Frank J., ed. (2008). «Handbook of Finance, Financial Markets and Instruments». Handbook of Finance. Vol. 1. John Wiley & Sons. էջ 143. ISBN 9780470391075. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ հունվարի 11-ին. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
  35. Théodore, Jean-François (2000 թ․ սեպտեմբերի 22). «Birth of Euronext: Speech from Jean-François Théodore, Chairman and Chief Executive Officer of Euronext». Paris Europlace. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 12-ին. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
  36. «Euronext – FXCM». FXCM Insights (ամերիկյան անգլերեն). 2016 թ․ մայիսի 4. Վերցված է 2017 թ․ հունիսի 15-ին.
  37. Pownall, Grace; Maria Vulcheva; Xue Wang (2013 թ․ մարտի 1). «Creation and Segmentation of the Euronext Stock Exchange and Listed Firms' Liquidity and Accounting Quality: Empirical Evidence»: 7. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ ապրիլի 7-ին. Վերցված է 2014 թ․ ապրիլի 4-ին. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
  38. Agini, Samuel. «Euronext makes FX play with FastMatch buy». www.fnlondon.com (բրիտանական անգլերեն). Վերցված է 2018 թ․ դեկտեմբերի 19-ին.
  39. «Euronext completes Irish Stock Exchange acquisition». Independent.ie (անգլերեն). Վերցված է 2018 թ․ դեկտեմբերի 19-ին.
  40. MacDonald, A.; Manuel, G. (2006 թ․ դեկտեմբերի 12). «Nasdaq Formally Launches Bid for London Stock Exchange». The Wall Street Journal.
  41. «NYSE and Euronext 'set to merge'». BBC News. 2006 թ․ մայիսի 21. Վերցված է 2006 թ․ մայիսի 22-ին.
  42. «Deutsche Boerse outbids NYSE for Euronext merger». BBC News. 2006 թ․ մայիսի 23. Վերցված է 2006 թ․ մայիսի 23-ին.
  43. 43,0 43,1 Lucchetti, Aaron; Macdonald, Alistair; Scannell, Kara (2006 թ․ հունիսի 2). «NYSE, Euronext Set Plan to Form A Markets Giant». The Wall Street Journal. Վերցված է 2006 թ․ հունիսի 2-ին.
  44. Taylor, Edward; Lucchetti, Aaron; Macdonald, Alistair (2006 թ․ նոյեմբերի 15). «Deutsche Börse Is Exiting Euronext Chase». The Wall Street Journal. Վերցված է 2006 թ․ նոյեմբերի 15-ին.
  45. Lucchetti, Aaron; Macdonald, Alistair (2006 թ․ դեկտեմբերի 19). «Euronext Shareholders Approve Acquisition by NYSE». The Wall Street Journal. Վերցված է 2006 թ․ դեկտեմբերի 19-ին.
  46. «Big Board Holders Back Euronext Deal». The New York Times. 2006 թ․ դեկտեմբերի 21. Վերցված է 2006 թ․ դեկտեմբերի 21-ին.
  47. Grant, Jeremy (2008 թ․ դեկտեմբերի 6). «Deutsche Börse pitches merger with NYSE Euronext». Financial Times. London. Վերցված է 2008 թ․ դեկտեմբերի 9-ին.
  48. Bunge, Jacob; Launder, William; Lucchetti, Aaron (2011 թ․ փետրվարի 10). «NYSE, Deutsche Börse Talk Tie-Up as Competition Intensifies». The Wall Street Journal. Chicago: Lex Fenwick. ISSN 0099-9660. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
  49. Waller, Martin (2008 թ․ դեկտեմբերի 8). «Talks to create world's biggest exchange». Times Online. London. Վերցված է 2008 թ․ դեկտեմբերի 9-ին.
  50. Bunge, Jacob (2011 թ․ հուլիսի 15). «Deutsche Börse Wins 82% Backing for NYSE Deal». The Wall Street Journal. Chicago: Lex Fenwick. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
  51. Bartz, Diane (2011 թ․ դեկտեմբերի 11). «Deutsche Boerse, NYSE deal wins U.S. approval». Reuters. Washington D.C. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ սեպտեմբերի 14-ին. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
  52. «Mergers: Commission blocks proposed merger between Deutsche Börse and NYSE Euronext» (Press release). European Commission. 2012 թ․ փետրվարի 1. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
  53. «NYSE Euronext merger with Deutsche Boerse blocked by EU». BBC News. 2012 թ․ փետրվարի 1. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
  54. «Deutsche Borse To Appeal EU Veto Of NYSE Euronext». International Business Times. 2012 թ․ մարտի 20. Վերցված է 2014 թ․ հոկտեմբերի 15-ին.
  55. Fairless, Tom (2015 թ․ մարտի 9). «EU Rejects Deutsche Börse Appeal Against Blocked Merger With NYSE-Euronext». Wall Street Journal. Dow Jones & Company. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 6-ին.
  56. «Euronext UK secures RIE status». FTSE Global Markets. 2014 թ․ հունիսի 4. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ մարտի 31-ին. Վերցված է 2014 թ․ հոկտեմբերի 15-ին.
  57. McCrank, John; Jeffs, Luke (2012 թ․ դեկտեմբերի 20). «ICE to buy NYSE Euronext for $8.2 billion». Reuters. London. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ դեկտեմբերի 7-ին. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
  58. Pisani, Bob (2013 թ․ հունիսի 3). «NYSE Euronext Shareholders Approve ICE Merger». CNBC. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
  59. «NYSE Euronext Shareholders Approve Acquisition by IntercontinentalExchange» (Press release). New York: NYSE Euronext. 2013 թ․ հունիսի 3. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ դեկտեմբերի 28-ին. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
  60. «IntercontinentalExchange Stockholders Approve Acquisition of NYSE Euronext» (Press release). Atlanta: ICE Intercontinental Exchange. 2013 թ․ հունիսի 3. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ դեկտեմբերի 28-ին. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
  61. «Mergers: Commission approves acquisition of NYSE Euronext by InterContinental Exchange» (Press release). Brussels: European Commission. 2013 թ․ հունիսի 24. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
  62. «Self-Regulatory Organizations; New York Stock Exchange LLC; NYSE MKT LLC; NYSE Arca, Inc.; Order Granting Approval of Proposed Rule Change Relating to a Corporate Transaction in which NYSE Euronext Will Become a Wholly -Owned Subsidiary of IntercontinentalExchange Group, Inc» (PDF) (Press release). Securities and Exchange Commission (SEC). 2013 թ․ օգոստոսի 15. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
  63. Bunge, Jacob (2013 թ․ օգոստոսի 16). «SEC Approves ICE-NYSE Deal». The Wall Street Journal. Chicago: Lex Fenwick. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
  64. Lynch, Sarah N.; McCrank, John (2013 թ․ օգոստոսի 16). McCormick, Gerald E.; Wallace, John (eds.). «SEC approves ICE's planned takeover of NYSE». Reuters. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ դեկտեմբերի 28-ին. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
  65. 65,0 65,1 «IntercontinentalExchange Completes Acquisition of NYSE Euronext» (Press release). ICE Intercontinental Exchange. 2013 թ․ նոյեմբերի 13. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ դեկտեմբերի 28-ին. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
  66. «ICE buys NYSE-Euronext. The end of the street». The Economist. New York: London, The Economist Newspaper Ltd. 2013 (November 16). 2013 թ․ նոյեմբերի 16. ISSN 0013-0613. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
  67. «Euronext Detaches From ICE Through $1.2 Billion IPO». Bloomberg. 2014 թ․ հունիսի 20.
  68. «ICE to sell third of Euronext to institutions in pan-European IPO». Financial Times. 2014 թ․ մայիսի 27. Վերցված է 2014 թ․ հոկտեմբերի 15-ին.
  69. «EnterNext, la Bourse des PME, devra convaincre». Le Monde. 2014 թ․ մայիսի 24. Վերցված է 2014 թ․ հոկտեմբերի 15-ին.
  70. «Euronext modernises its markets to support growth of european companies | Euronext». www.euronext.com. Վերցված է 2018 թ․ դեկտեմբերի 18-ին.
  71. «Enternext». Europeanequities.nyx. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ ապրիլի 7-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 27-ին.
  72. https://www.euronext.com/fr/oslo-bors-vps-joins-euronext(չաշխատող հղում)
  73. Euronext. «About Euronext». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հունվարի 12-ին. Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 10-ին.
  74. «NYSE Euronext opens 'NYSE Euronext London'». Automatedtrader. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հուլիսի 6-ին. Վերցված է 2014 թ․ ապրիլի 4-ին.
  75. «NYSE Euronext to rival LSE for London listings». Reuters. Վերցված է 2014 թ․ ապրիլի 4-ին.
  76. Euronext. «Euronext Bonds Product Directory». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հուլիսի 4-ին. Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 11-ին.
  77. Euronext. «Euronext ETF Product Directory». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հունվարի 11-ին. Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 11-ին.
  78. Euronext. «Euronext Funds Product Directory». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հունվարի 11-ին. Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 11-ին.
  79. Euronext. «Euronext ETV/ENT Product Directory». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հունվարի 11-ին. Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 11-ին.
  80. Euronext. «Euronext Warrants & Certificates Product directory». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հոկտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 11-ին.
  81. «Euronext signe un partenariat avec Dalian Commodity Exchange». L'Agefi. 2014 թ․ հունիսի 12. Վերցված է 2014 թ․ հոկտեմբերի 15-ին.
  82. NYSE Euronext. «NYSE Euronext Global Derivatives Product Directory». Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 11-ին.
  83. «Home Page – Official Website – Irish Stock Exchange». www.ise.ie (անգլերեն). Վերցված է 2017 թ․ մարտի 16-ին.
  84. «Արխիվացված պատճենը» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2017 թ․ մարտի 8-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 31-ին.
  85. «Equity Capital Markets: Atlantic Securities Market». Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 28-ին.
  86. «Irish Stock Exchange – Companies». www.ise.ie (անգլերեն). Վերցված է 2017 թ․ մարտի 16-ին.
  87. «Bloxham won't be the last casualty of slump». Sunday Independent. 2012 թ․ հունիսի 3. Sunday Indo Business. «Will there even be a stand-alone Irish equity market in five years' time? The omens are not good.»
  88. «World Federation of Exchanges». www.world-exchanges.org (բրիտանական անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ մարտի 7-ին. Վերցված է 2017 թ․ մարտի 16-ին.
  89. «T+2 Standard settlement Lifecycle update». Euronext. 2014 թ․ հուլիսի 28. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 2-ին. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 28-ին.
  90. S.W.I.F.T. SCRL (2013 թ․ դեկտեմբերի 9). «ISO 10383 – Market Identifier Codes» (PDF). International Organization for Standardization. Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 6-ին.
  91. 91,0 91,1 Euronext. «Index Directory Euronext». Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 29-ին.
  92. «Euronext to Partner with Degiro on Dutch Retail Investor Services». 2014 թ․ սեպտեմբերի 22.
  93. «Euronext Publishes Third Quarter 2014 Results». Reuters. 2014 թ․ նոյեմբերի 6. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 12-ին.
  94. «Market Data | Euronext». www.euronext.com. Վերցված է 2016 թ․ փետրվարի 3-ին.
  95. «Survey : Greeting». survey.constantcontact.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ փետրվարի 4-ին. Վերցված է 2016 թ․ փետրվարի 3-ին.
  96. «Expanding Quandl's European Futures Data – Quandl Resource Hub». Quandl Resource Hub (ամերիկյան անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ փետրվարի 15-ին. Վերցված է 2016 թ․ փետրվարի 3-ին.
  97. «Members list – EURONEXT». EURONEXT (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2016 թ․ մարտի 31-ին.

Արտաքին հղումներ խմբագրել