Եզր Ա Փառաժնակերտցի
Եզր Ա Փառաժնակերտցի (ծ. թ. անհայտ, գ. Փառաժնակերտ (Այրարատ նահանգի Նիգ գավառ) – 641, ամփոփվել է Դվինում), Ամենայն հայոց կաթողիկոս 630 թվականից առ 641 թ.։ 633 թվականին Կարինում հանդիպել է բյուզանդական Հերակլ Ա կայսեր հետ և ստորագրել համաձայնեցված դավանաբանական բովանդակությամբ մի փաստաթուղթ։ Մինչ այդ, ըստ Սեբեոսի, Հերակլ կայսրից խնդրել էր ուղարկել «Գիր հաւատոյ խոստովանութեան» դավանագիրը, որտեղ նզովվում էին բոլոր աղանդավորները, այդ թվում՝ Նեստորը, բայց երեք տիեզերական ժողովների կողքին հիշատակված էր նաև 451-ի Քաղկեդոնի ժողովը։ Ժամանակի հայ նշանավոր աստվածաբան, եպիսկոպոս Մաթուսաղա Սյունեցին և այլ հայ հոգևորականներ, քննելով Հերակլի ուղարկած թուղթը, հանգել են այն եզրակացության, թե այն ընդհանուր առմամբ ուղղափառ է և ընդունելի, միայն թե չի նզովված Քաղկեդոնի ժողովը։ Կաթողիկոսի հրամանով Մաթուսաղան գրել է Հերակլ կայսրին ուղղված դավանաբանական թուղթ, որը նրան է հանձնվել Կարինում։ Այստեղ կայսրը և Կ. Պոլսի Սերգիոս պատրիարքը (610–638) Եզր Ա Փառաժնակերտցուն են ներկայացրել միակամական դավանագիր։ Թղթում չէր հիշվում Լևոնի տոմարը, Քաղկեդոնի ժողովը և, թեպետ բացարձակ մի բնություն չէր քարոզվում, սակայն ուսուցանվում էր մի կամք, մի ներգործություն, որով և անուղղակիորեն ջատագովվում էր մի բնության վարդապետությունը։ Հայ եկեղեցու պատգամավորությունը ստորագրել է Հերակլ կայսրի առաջարկած հավատո խոստովանության գիրը և հույն հոգևորականների հետ հաղորդվել Կարինի Մայր եկեղեցում։ Այդ քայլը պարտադրված էր ժամանակի քաղաքական իրադրությամբ՝ Մեծ Հայքի բյուզանդական մասում հակաթոռ կաթողիկոսություն ստեղծելու Հերակլ կայսրի սպառնալիքներին տեղի տալով։ Պատմական իրադրության փոփոխության պատճառով (արաբական արշավանքները և դրանց հետ կապված Բյուզանդական կայսրության սահմանների փոքրացումը)՝ այդ դավանագրի ստորագրումը որևէ երկարատև հետևանք չունեցավ Հայ եկեղեցու համար։ Հետագա հայ պատմիչները (Հովհաննես Դրասխանակերտցի, Ստեփանոս Տարոնեցի, Վարդան Արևելցի, Կիրակոս Գանձակեցի, Ստեփանոս Օրբելյան), դատապարտել են Եզր Ա Փառաժնակերտցու արարքը, հանիրավի մեղադրել նրան քաղկեդոնականություն ընդունելու մեջ։ Ժամանակակիցներից բացահայտ ընդդիմացել է կաթողիկոսի այդ քայլին VII դ. հայ նշանավոր դավանաբան և աստվածաբան Հովհան Մայրավանեցին (Մայրագոմեցի)։ Եզր Ա Փառաժնակերտցին շարունակել է աթոռակալել Կարինի ժողովից հետո ևս ութ տարի՝ մինչև իր կյանքի վերջը։ Զբաղվել է շինարարական և բարենորոգչական գործունեությամբ (վերակառուցել է Էջմիածնի Կաթողիկեն, Հռիփսիմե ու Գայանե եկեղեցիները)։ Վախճանվել է ծեր հասակում։
| Եզր Ա Փառաժնակերտցի | |
|---|---|
| Մահացել է | 641 |
| Մասնագիտություն | Eastern Orthodox priest |
| Զբաղեցրած պաշտոններ | Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս |
Կաթողիկոսական գահին Եզր Ա Փառաժնակերտցուն նախորդել է Քրիստափոր Բ Ապահունին, հաջորդել՝ Ներսես Գ Տայեցին։
Արտաքին հղումներ խմբագրել
| Նախորդող՝ Քրիստափոր Բ Ապահունի |
Կաթողիկոս 630–641 |
Հաջորդող՝ Ներսես Գ Տայեցի |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 3, էջ 488)։ 
|