Վիքիպեդիա

Դունքան Հալդեյն

Դունքան Հալդեյն (անգլ.՝ Duncan Haldane, սեպտեմբերի 14, 1951(1951-09-14)[1], Լոնդոն, Միացյալ Թագավորություն), բրիտանացի ֆիզիկոս, աշխատում է Փրինսթոնի համալսարանում, և հանդիսանում է այցելող պատվավոր հետազոտող Տեսական ֆիզիկայի Պերիմետր ինստիտուտում[11]։ Ստացել է Նոբելյան մրցանակ ֆիզիկայի ասպարեզում 2016 թվականին համատեղ Ջոն Մայքլ Քոսթերլիցի և Դեյվիդ Ջեյմս Թաուլեսի հետ տոպոլոգիական փուլային անցումների և նյութի տոպոլոգիական փուլերի ասպարեզում տեսական հայտնագործությունների համար[12][13][14]։

Դունքան Հալդեյն
անգլ.՝ Duncan Haldane
Ծնվել էսեպտեմբերի 14, 1951(1951-09-14)[1] (72 տարեկան)
Լոնդոն, Միացյալ Թագավորություն
Բնակության վայր(եր)Փրինսթոն
Քաղաքացիություն Միացյալ Թագավորություն և  Սլովենիա
Մասնագիտությունֆիզիկոս և համալսարանի դասախոս
Հաստատություն(ներ)Փրինսթոնի համալսարան[2], Լեյդենի համալսարան, Կալիֆոռնիայի համալսարան, Լեյդենի համալսարան[3], Բելլի լաբորատորիա, Institut Laue–Langevin? և Հարավային Կալիֆոռնիայի համալսարան
Գործունեության ոլորտխտացված նյութի ֆիզիկա
ԱնդամակցությունԼոնդոնի թագավորական ընկերություն, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա, Ամերիկյան ֆիզիկական ընկերություն, Institute of Physics?, Գիտության զարգացման աջակցության ամերիկյան ասոցացիա և ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա
Ալմա մատերՔեմբրիջի համալսարան և Քրիստի քոլեջ
Տիրապետում է լեզուներինանգլերեն[4]
Գիտական ղեկավարՖիլիպ Անդերսոն
Եղել է գիտական ղեկավարSrinivas Raghu? և Ashvin Vishwanath?[5]
Պարգևներ
Կայքphysics.princeton.edu/~haldane/
 F. Duncan M. Haldane Վիքիպահեստում

Կրթություն խմբագրել

Հալդեյնը ավարտել է Լոնդոնի Սուրբ Փոլի դպրոցը և Քրիստոսի քոլեջը, որտեղ նա ստացել է բակալավրի կոչում, որից հետո նաև դոկտորական կոչում 1978 թվականին[15], այս կոչումը նա ստացել է Ֆիլիպ Անդերսոնի ղեկավարության տակ կատարած հետազոտության համար։

Հետազոտություններ և աշխատանք խմբագրել

Հալդեյնը աշխատել է որպես ֆիզիկոս ֆրանսիական Լաուն-Լանգեվին ինստիտուտում 1977-ից 1981 թվականները։ 1981 թվականի օգոստոսին նա տեղափոխվել է Հարավային Կալիֆոռնիայի համալսարան ստանձնելով այնտեղ ֆիզիկայի պրոֆեսորի օգնականի պաշտոն[16][17], այստեղ նա աշխատել է մինչև 1987 թվականը։ Հալդեյնը այստեղ դարձել է օգնական-պրոֆեսոր 1981 թվականից, իսկ հետագայում 1986 թվականից դարձել է պրոֆեսոր։ 1986 թվականի հուլիսիսց Հալդեյնը սկսել է աշխատել Սան Դիեգոյի Կալիֆոռնիայի համալսարանի ֆիզիկայի բաժնում որպես պրոֆեսոր, որտեղ էլ աշխատել է մինչև 1992 թվականի փետրվար ամիսը։ 1990 թվականին Հալդեյնը դարձել է նաև ֆիզիկայի պրոֆեսոր Փրինսթոնի համալսարանում, որտեղ և աշխատում է մինև այժմ։

Հալդեյնը հայտնի է իր լայնածավալ ներդրումներով խտացված նյութի ֆիզիկայի ասպարեզում, ներառյալ Լաթինջերի հեղուկների տեսությունը, միաչափ Սփին մոդելների տեսությունը, the theory of Հոլի տրոհված քվանտային էֆեկտի տեսությունը, և այլն։

Պարգևներ խմբագրել

Հալդեյնը 1996 թվականին ընտրվել է Թագավորական միության անդամ[18], և Ամերիկյան ֆիզիկական միության, Ամերիկյան արվեստի և գիտությունների ակադեմիայի անդամ 1992 թվականին[19], ինչպես նաև Ամերիկյան ֆիզիկական միության (1986)[20], և Ֆիզիկայի ինստիտուտի անդամ (1996), Ամերիկայի առաջավոր գիտությունների միության անդամ (2001)[21]

Նրան շնորհվել են Ամերիկյան ֆիզիկական միության Օլիվեր Ե. Բաքլիի մրցանակ (1993); Ալֆրեդ Պ. Սլոանի հիմնադրամի հետազոտող անդամի կոչում(1984-88); Ֆիզիկայի ինստիտուտի Դիրաքի մրցանակ 2012 թվականին[22]։

Ջոն Մայքլ Քոսթերլիցի և Դեյվիդ Ջեյմս Թաուլեսի հետ Հալդեյնը կիսել է 2016 թվականի ֆիզիկայի ասպարեզում Նոբելյան մրցանակը տոպոլոգիական փուլային անցումների և նյութի տոպոլոգիական փուլերի ասպարեզում տեսական հայտնագործությունների համար։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 Gregersen E. Encyclopædia Britannica
  2. ↑ Montenegro A. ORCID Public Data File 2023 — 2023. — doi:10.23640/07243.24204912.V1
  3. ↑ Leidse Hoogleraren (նիդերլ.)
  4. ↑ CONOR.Sl
  5. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  6. ↑ https://www.aps.org/programs/honors/prizes/buckley.cfm
  7. ↑ The Nobel Prize in Physics 2016 — Nobel Foundation.
  8. ↑ The Nobel Prize amounts — Nobel Foundation.
  9. ↑ Le Nobel de physique attribué à trois Britanniques pour leurs recherches sur la matière (ֆր.) // Le Monde / J. Fenoglio — Paris: Société éditrice du Monde, 2016. — ISSN 0395-2037; 1284-1250; 2262-4694
  10. ↑ https://www.ictp.it/prize/dirac-medal
  11. ↑ «Perimeter Welcomes New Distinguished Visiting Research Chairs». www.perimeterinstitute.ca. Perimeter Institute. 2013 թ․ մայիսի 22. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 4-ին.
  12. ↑ The international who's who 1991–92
  13. ↑ The Nobel Prize in Physics 2016
  14. ↑ Gibney, Elizabeth; Castelvecchi, Davide (2016). «Physics of 2D exotic matter wins Nobel: British-born theorists recognized for work on topological phases». Nature. London: Springer Nature. 538 (7623): 18–18. Bibcode:2016Natur.538...18G. doi:10.1038/nature.2016.20722.
  15. ↑ Haldane, Frederick Duncan Michael (1978). An extension of the Anderson model as a model for mixed valence rare earth materials (PhD thesis). University of Cambridge. OCLC 500460873. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ մարտի 24-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 19-ին.
  16. ↑ «Princeton University Professor Wins Nobel Prize In Physics». Princeton Patch. 2016 թ․ հոկտեմբերի 4.
  17. ↑ «3 Who Studied Unusual States of Matter Win Nobel Prize in Physics». New York Times. 2016 թ․ հոկտեմբերի 4.
  18. ↑ Anon (1979). «Professor David Thouless FRS». London: royalsociety.org. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ նոյեմբերի 17-ին.
  19. ↑ «www.amacad.org» (PDF).
  20. ↑ «www.aps.org».
  21. ↑ «www.aaas.org/fellow/haldane-frederick». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ օգոստոսի 16-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 19-ին.
  22. ↑ «F. Duncan M. Haldane». Princeton University. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ սեպտեմբերի 15-ին. Վերցված է 2011 թ․ հուլիսի 2-ին.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Դունքան Հալդեյն» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Դունքան_Հալդեյն&oldid=9348005» էջից