Դուբրովնիկ
Դուբրովնիկ (խորվ.՝ Dubrovnik, պատմական անվանում՝ լատին․՝ Ragusa՝ Ռագուզա), քաղաք Դալմաթիայում, Ադրիատիկ ծովի ափին, Դուբրովաչկա-Ներետվանսկա ժուպանիայի վարչական կենտրոնը, հայտնի միջազգային առողջարան, խոշոր նավահանգիստ։ Քաղաքի բանկչությունը՝ ▼41 562 մարդ (օգոստոսի 31, 2021)[1]։
| Քաղաք | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| խորվ.՝ Dubrovnik | |||||
| Դուբրովնիկ | |||||
| |||||
 Դուբրովնիկի պատմական մասը | |||||
| Երկիր |  Խորվաթիա | ||||
| Հիմնադրված է | 7-րդ դար թ. | ||||
| Այլ անվանումներ | մինչ 1918 թվականը՝ Ռագուզա | ||||
| Մակերես | 142,6 կմ², 12,1 կմ² | ||||
| ԲԾՄ | 3±1 մետր | ||||
| Խոսվող լեզուներ | խորվաթերեն | ||||
| Բնակչություն | 43 770 մարդ (2001) | ||||
| Ազգային կազմ | խորվաթներ — 88,39% | ||||
| Ժամային գոտի | UTC+1, ամառը UTC+2 | ||||
| Հեռախոսային կոդ | +385 20 | ||||
| Փոստային ինդեքս | 20 000 | ||||
| Փոստային դասիչ | 20000 | ||||
| Ավտոմոբիլային կոդ | DU | ||||
| Պաշտոնական կայք | dubrovnik.hr | ||||
| |||||
Պատմություն խմբագրել
Դուբրովնիկը հարուստ պատմությամբ հնագույն քաղաք է։ Սկսած միջնադարյան ժամանակաշրջանից քաղաքի բարգավաճումը հիմնված էր ծովային առևտրի վրա, ինչը թույլատրում էր Դուբրովնիկի հանրապետությանը դառնալ միակ քաղաք-պետությունը Ադրիատիկի արևելքում, որը կարող էր մրցակցել Վենետիկի հետ։ Հմուտ դիվանագիտության և հարստության շնորհիվ քաղաքը տպավորիչ կերպով զարգանում էր 15-16-րդ դարերում։ Դուբրովնիկում ծաղկում էր ապրում արվեստը և գիտությունը, քաղաքը դարձել էր խորվաթական լեզվի և մշակույթի զարգացման կենտրոններից մեկը։ Երկար ժամանակ Դուբրովնիկում ակտիվորեն օգտագործվում էր ներկայումս մեռած դալմաթերենը։
Անվանում խմբագրել
Քաղաքի լատիներեն Ռագուզա անվանումը (լատին․՝ Ragusa, ինչպես նաև լատին․՝ Ragusium), որը մինչև այժմ պահպանվել է իտալերենում, առաջացել է Ադրիատիկ ծովի կղզիներից մեկից, որտեղ հիմնվել էին Էպիդավրումից (ներկայիս Ցավտատ) եկած փախստականները, ովքեր լքել էին իրենց քաղաքը ոչ ավար-սլավոնական ներխուժումից, և ոչ էլ 649 թվականի ավերիչ երկրաշարժից հետո[2]։
Կղզային Ռագուզայի դիմացը՝ ցամաքում, Սրջ լեռան լանջերին, նույն 7-րդ դարում առաջացավ սլավոնական (խորվաթական) բնակավայրը՝ Դուբրովա անվամբ (ի պատիվ շրջակա կաղնու պուրակի)։ Հետագայում այս անվանումը ձևափոխվել է «Դուբրովնիկ»-ի։ Աստիճանաբար, երկու բնակավայրերը միացել են իրար, քաղաքը բաժանող միջագետակը ցամաքեց, և այդ վայրում առաջացել է քաղաքի կենտրոնական Ստրադուն փողոցը։ Քաղաք-պետության հնագույն կարգախոսն է․
|
Ազատություն կամ մահ։ | 
|
Դարերի ընթացքում անվան երկու տարբերակներն էլ զուգահեռաբար օգտագործվել են առօրյա լեզվում․ քաղաքը Ռագուզա են անվանել, որպես կանոն, ռոմանական բնակչության ժառանգները, Դուբրովնիկ՝ խորվաթները։ Սակայն, պաշտոնական գործավարության մեջ քաղաքը երկար ժամանակ կոչվել է բացառապես Ռագուզա, չնայած որ ռոմանական ծագմամբ դալմաթերենը, որով խոսում էին Էպիդավրումի փախստականները, գրեթե վերացավ 16-րդ դարում․ պատմականորեն մինչև 15-րդ դարի կեսերը այս վայրերում պաշտոնական լեզուն լատիներեն էր, հետագայում դարձավ իտալերենը։
Դուբրովնիկն առաջին անգամ իր սլավոնական անվամբ հիշատակվում է «Բան Կուլինի կանոնները» աշխատության մեջ։ Սլավոնական տարբերակը պաշտոնապես սկսել է օգտագործվել միայն 1918 թվականից սկսած՝ կապված հարավսլավական տարածքների՝ ավստրիական տիրապետությունից ազատագրման հետ։
Պատկերասրահ խմբագրել
Կլիմա խմբագրել
| Դուբրովնիկի կլիմայական տվյալները | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ամիս | հունվ | փետ | մարտ | ապր | մայ | հուն | հուլ | օգոս | սեպ | հոկ | նոյ | դեկ | Տարի |
| Ռեկորդային բարձր °C (°F) | 18.4 (65.1) |
24.1 (75.4) |
23.0 (73.4) |
26.3 (79.3) |
29.5 (85.1) |
35.3 (95.5) |
35.3 (95.5) |
36.7 (98.1) |
33.5 (92.3) |
28.0 (82.4) |
24.6 (76.3) |
20.2 (68.4) |
36.7 (98.1) |
| Միջին բարձր °C (°F) | 12.3 (54.1) |
12.6 (54.7) |
14.4 (57.9) |
16.9 (62.4) |
21.5 (70.7) |
25.3 (77.5) |
28.2 (82.8) |
28.5 (83.3) |
25.1 (77.2) |
21.1 (70) |
16.6 (61.9) |
13.4 (56.1) |
19.66 (67.38) |
| Միջին ցածր °C (°F) | 6.6 (43.9) |
6.8 (44.2) |
8.4 (47.1) |
11.0 (51.8) |
15.3 (59.5) |
18.9 (66) |
21.4 (70.5) |
21.6 (70.9) |
18.4 (65.1) |
14.9 (58.8) |
10.7 (51.3) |
7.8 (46) |
13.48 (56.26) |
| Ռեկորդային ցածր °C (°F) | −3.6 (25.5) |
−5.2 (22.6) |
−4.0 (24.8) |
3.8 (38.8) |
5.2 (41.4) |
11.2 (52.2) |
14.1 (57.4) |
14.1 (57.4) |
8.5 (47.3) |
4.5 (40.1) |
−1.0 (30.2) |
−3.2 (26.2) |
−5.2 (22.6) |
| Տեղումներ մմ (դյույմ) | 98.3 (3.87) |
97.9 (3.854) |
93.1 (3.665) |
91.4 (3.598) |
70.1 (2.76) |
44.0 (1.732) |
28.3 (1.114) |
72.5 (2.854) |
86.1 (3.39) |
120.1 (4.728) |
142.3 (5.602) |
119.8 (4.717) |
1063,9 (41,884) |
| Միջ. տեղումների օրեր (≥ {{{միավոր տեղումների օրեր}}}) | 11.2 | 11.2 | 11.2 | 12.0 | 9.4 | 6.4 | 4.7 | 5.1 | 7.2 | 10.8 | 12.4 | 12.0 | 113.6 |
| Միջին ամսական արևային ժամ | 127.1 | 130.0 | 167.4 | 201.0 | 263.5 | 306.0 | 353.4 | 334.8 | 261.0 | 213.9 | 117.0 | 99.2 | 2574,3 |
| աղբյուր: {{{աղբյուր 1}}} | |||||||||||||
Երդումնեղբայր քաղաքներ խմբագրել
Ռավեննա, Իտալիա ( 1969 թվականից)[3].
Գրաց, Ավստրիա ( 1994 թվականից)[3][4].
Վուկովար, Խորվաթիա ( 1993 թվականից)[3].
Հելսինգբորգ, Շվեդիա (1996 թվականից)[3].- Ռագուզա, Իտալիա (2000 թվականից)[3].
Բադ Հոմբուրգ, ԳՖՀ (2002 թվականից)[3].
Մոնտերեյ, Կալիֆորնիա, ԱՄՆ ( 2007 թվականից)[3].
Սարաևո, Բոսնիա և Հերցեգովինա ( 2007 թվականից)[3].
Ռյեյ Մալմեզոն, Ֆրանսիա (2011 թվականից)[3].- Վենետիկ, Իտալիա (2012 թվականից)[3].
- Վանկուվեր, ԱՄՆ (2013 թվականից)[5].
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Popis stanovništva, kućanstava i stanova 2021. – stanovništvo prema starosti i spolu po naseljima, 2021 Croatian census: population data by age, sex, settlement — Croatian Bureau of Statistics, 2022.
- ↑ Ի դեպ, ադրիատիկ Ռագուզան ունի նաև իր անվանակիցը՝ Սիցիլական Ռագուզան։
- ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 «O Dubrovniku». dubrovnik.hr (Croatian). Grad Dubrovnik. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 1-ին. Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 23-ին.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link) - ↑ «Twin Towns - Graz Online - English Version». www.graz.at. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հունվարի 31-ին. Վերցված է 2010 թ․ հունվարի 5-ին.
- ↑ «Vancouver and Dubrovnik to establish a sister-city relationship». Croatian Times. 2013 թ․ փետրվարի 13. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ ապրիլի 24-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 29-ին.
Գրականություն խմբագրել
- «Ragusa», Bradshaw's Hand-Book to the Turkish Empire, vol. 1: Turkey in Europe, London: W.J. Adams, c. 1872
- David Kay (1880), «Principal Towns: Ragusa», Austria-Hungary, Foreign Countries and British Colonies, London: Sampson Low, Marston, Searle, & Rivington
- R. Lambert Playfair (1892). «Ragusa». Handbook to the Mediterranean (3rd ed.). London: J. Murray.
- «Ragusa». Austria-Hungary, Including Dalmatia and Bosnia. Leipzig: Karl Baedeker. 1905. OCLC 344268.
- F. K. Hutchinson (1909). «Ragusa». Motoring in the Balkans. Chicago: McClurg & Co. OCLC 8647011.
- Trudy Ring, ed. (1996). «Dubrovnik». Southern Europe. International Dictionary of Historic Places. Vol. 3. Fitzroy Dearborn. OCLC 31045650.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Դուբրովնիկ» հոդվածին։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 3, էջ 459)։ 
|