Դիպուկահար հրացան
Դիպուկահար հրացան, մարտական հրացան, որի դիզայնը ապահովում է հրաձգության բարձր ճշգրտություն[2]։
| Դիպուկահար հրացան | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | weapon functional class? |
| Ենթատեսակ | դիպուկահար հրացան |
| Երկիր | Միացյալ Թագավորություն |
| Ծառայության պատմպություն | |
| Ստեծման և արտադրության պատմպություն | |
| Ստեղծող | Ջոզեֆ Վիթվորդ |
Գիշերը կրակելիս օգտագործվում են գիշերային նշանոցները կամ լուսավորվում են օպտիկական նշանոցների ցանցերը։ Դիպուկահար հրացանները լինում են ոչ ավտոմատացված (երկայնական շարժվող փականով), փամփշտակալներով ( ֆրանսիական 7,5 մմ FR-F1, ավստրիական 7,62 մմ SSG-69, ամերիկյան 7,62 մմ M24) և ինքնալիցքավորվող (սովետական ԴՀԿ և ԴՀՀ «Վինտորեզ», գերմանական 7,62 մմ G3A2F)։ Որպես կանոն, բարձր ճշգրտությամբ դիպուկահար հրացանները չպետք է լինեն ինքնալիցքավորվող( կիսաավտոմատ), կրակոցի ժամանակ վերալիցքավորման տատանումները նվազեցնում են կրակոցների ճշգրտությունը։ Շատ հազվադեպ հաջողվում է ինքնալիցքավորվող հրացան նախագծել՝ պահանջներին համապատասխան ճշգրտությամբ։ Այնուամենայնիվ, կան հաջող ինքնալիցքավորվողներ՝ HK PSG1 և Heckler & Koch գլանային կիսաավտոմատ փականով հրացաններ։ Մինչև 2011 թվականը կրակահերթի խտության պահանջ է դրվել դիպուկահար հրացանների վրա` ցրումը ոչ ավելի, քան 1 անկյունային րոպե։
Դիպուկահար հրացանից կրակելու համար սովորաբար օգտագործվում են հատուկ փամփուշտներ։ Դիպուկահար հրացանի որակը բնութագրող հիմնական և գրեթե միակ պարամետրը հանդիսանում է կրակահերթի խտության ճշգրտությունը։
Դիպուկահար հրացանը շատ նուրբ զենք է, որը պահանջում է խստորեն պահպանել սովորական մաքրման, յուղման և պահպանման ընթացակարգերը։ Նույնիսկ անզեն աչքով աննշան կամ անտեսանելի թերությունը կարող է մեծապես նվազեցնել հրաձգության ճշգրտությունը։ Դրանից ավտոմատ կրակելու հնարավորությունը սովորաբար նույնիսկ չեն էլ դիտարկվում մասնագետների կողմից, չնայած կա ԴՀԿ-ի տարբերակ՝ ընդունակ կրակելու պայթյուններով (ԴՀԿ)։ Նաև կարող է կրակել պայթյուններով ԴՀՀ «Վինտորեզ» հրացանը (բայց միայն կարճ)։ Այնուամենայնիվ, կրակի այս ռեժիմը, որպես կանոն, օգտագործվում է միայն արտակարգ իրավիճակներում։
Պատմություն խմբագրել
Ամենաառաջին դիպուկահար հրացանները՝ Ուիթվորթի հրացանը (1854-1857), եղել են մի փոքր ավելի մեծ, քան սովորական հրացանները և նախատեսված էին հեռահար կրակելու համար[3]։ Մի քանի նմուշներ ունեին համեմատաբար թույլ օպտիկական նշանոց, օրինակ՝ 1860 թվականի Կոլտ (Colt) համակարգի ատրճանակային կարաբինը։ Առաջին համաշխարհային պատերազմի միայն սկզբին հատուկ հարմարեցված դիպուկահար հրացանները սկսել են կարևոր դեր ունենալ ռազմական գործողություններում։ Գերմանիան որսորդական հրացանները սարքավորել է օպտիկական նշանոցներով՝ բրիտանական ազդանշանային լամպերն ու շրջադիտակները (перископ) ջարդելու համար։
Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ դիպուկահար հրացանները ստանդարտ մարտական հրացաններ են եղել, որոնք սարքավորված էին երկակի կամ եռապատիկ խոշորացմամբ օպտիկական նշանոցով և պառկած վիճակում կամ թաքստոցից կրակելու հրացանակոթերով։ Պատերազմի ավարտին երկու հակամարտող կողմերն էլ զինվորներին հատուկ սովորեցրել են դիպուկահար հրացաններին տիրապետել, և դիպուկահարները սկսել են ավելի ու ավելի կարևոր դերակատարում ունենալ ռազմական գործողություններում։
Խոշոր տրամաչափի դիպուկահար հրացան խմբագրել
20-րդ դարի վերջին կրկին հետաքրքություն է առաջացել Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ՀՏՀ հիմնական սկզբունքներով զենքի նկատմամբ։ Շատ երկրներում մշակվում և ընդունվում են խոշոր տրամաչափի դիպուկահար հրացաններ։ Խոշոր տրամաչափի հրացանների հիմնական նպատակը պաշտպանված թիրախների՝ մեքենաների, այլ թեթև զրահամեքենաների խոցումն է։ ԶԼՄ–ները դրանք անվանում են նաև հակադիպուկահարային հրացաններ, քանի որ հակառակորդի դիպուկահարներին ոչնչացնելու համար ստեղծված այս ինքնաձիգերի նշանառությունը գերազանցում է սովորական դիպուկահար հրացաններին 308 փամփուշտով։
Մեծ հեռավորության վրա հրաձգության ժամանակ հիմնական դժվարությունը դիպուկահարի հրաձգության համար մեկնարկային դիրքեր պատրաստելու սխալներն են։ Այսպես, ԴԴՀ–ի համար 600 մետր հեռավորության վրա ըստ բարձրության միջին սխալը (հեռավորության որոշման մեջ, հավասար է 10% միջակայքին) 63 սմ է, կողային ուղղության միջին սխալը (կողային քամու միջին արագությունը 1,5 մ/վ) 43 սմ է։ Համեմատության համար նշենք, որ լավագույն դիպուկահարների համար ԴԴՀ-ի ցրման միջին շեղումը 600 մ-ի համար՝ ըստ բարձրության 9,4 սմ է, կողայինը 8,8 սմ[4]։ 63 սմ միջին շեղումը համապատասխանում է լայնականի մոտ 4 մետրին։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ «Cartridges for Long». www.quarryhs.co.uk. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 3-ին.
- ↑ ГОСТ 28653-90 «Оружие стрелковое. Термины и определения»
- ↑ «Whitworth Rifle». American Civil War Stories. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 3-ին.
- ↑ Таблицы стрельбы по наземным целям из стрелкового оружия калибров 5,45 и 7,62 мм. Военное издательство, Москва, 1977
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Դիպուկահար հրացան» հոդվածին։ |