Գրիգոր Բակուրեան
Գրիգոր Բակուրիան (հունարեն՝ Γρηγσριος Παχουράνος, (11-րդ դար - 1086[1][2][3], ենթդ․ Rozovets, Brezovo Municipality, Պլովդիվի մարզ, Բուլղարիա), 11-րդ դարի երևելի բյուզանդական զորավար։ Ըստ Աննա Կոմնենեի, սերում է ազնվական հայ ընտանիքից։
| Գրիգոր Բակուրեան հուն․՝ Γρηγόριος Πακουριανός և վրաց.՝ გრიგოლ ბაკურიანის ძე | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | 11-րդ դար |
| Մահացել է | 1086[1][2][3] |
| Մահվան վայր | ենթդ․ Rozovets, Brezovo Municipality, Պլովդիվի մարզ, Բուլղարիա |
| Գերեզման | Bachkovo Monastery |
| Քաղաքացիություն | .png){kind=small} Բյուզանդական կայսրություն |
| Մասնագիտություն | ռազմական գործիչ և պաշտոնյա |
| Զբաղեցրած պաշտոններ | Կատապան, ստրատեգոս և Դուքս |
 Gregory Pakourianos Վիքիպահեստում | |
Սկսել է իր զինվորական կարիերան 1064 թվականին Անի քաղաքի պաշտպանությամբ սելջուկյան, վրացական և աղվան բանակի դեմ[4]։
Ալեքսիոս Ա Կոմնենոս կայսրը՝ Աննա Կոմնենեի հայրը, նախքան պալատական հեղաշրջում կատարելը և կայսր դառնալը 1081 թվականին, ստանում է Բակուրիանի հավանությունը։
Բակուրիանը մահացել է 1086 թվականին, դժբախտ պատահարից մարտի ընթացքում, որը տեղի է ունեցել Պլովդիվի մոտակայքում։
Գրիգոր Բակուրյանը հիմնել է մի վանք 1083 թվականին ու գրել նրա կանոնագիրքը։ Վանքը գործում է մեր օրերին Բուլղարիայում, Բաչքովո գյուղի մոտ։ Այս վանքի մոտակա հայաշատ քաղաքում՝ Պլովդիվում ապրողների այցելության սիրելի վայրն է։
Վանքի հին կանոնագիրքը հունարեն լեզվով ձեոագիր ընդօրինակություն է։ Կանոնագրքի բնագիրը կորած է։ Ավելի նոր ձեոագրի ընդօրինակությունը վրացերեն լեզվով է։
Կանոնագրքի հունարեն լեզվով ձեռագիր ընդօրինակության մեջ նշված է որ Գրիգոր Բակուրիանը ստորագրել է կանոնագիրքը հայկական տառերով։ Այս ստորագրության մասին վրացական ձեռագիր ընդօրինակությունը տեղեկություն չի տալիս։
Կանոնագիրքի հունարեն լեզվով ձեոագիր ընդօրինակության մեջ նշված է նաև որ Գրիգոր Բակուրիանը հիմնել է վանքը իր հայրենակից իբերացիների համար։ Վրացական ձեոագիր ընդօրինակության մեջ «իբերացի» անվան փոխարեն գրված է «վրացի»։ Կանոնագիրքի հունարեն լեզվով ձեռագիրի որոշ թարգմանիչներ նույն մոտեցումն են ունեցել։ Այս է պատճառը, որ վանքը անցյալում կոչվել է «վրացական»։ Սակայն 11-րդ դարում Իբերիան բյուզանդական նահանգ էր և նրա բնակիչների մեծամասնությունը հայեր էին։ Այս վանքը այժմ պատկանռւմ է բուլղարներին։ Սոֆիայում, Ազգային պետական գրադարանում պահպանվում է մի ձեռագիրք՝ 267 էջանոց հայկական ավետարան 966 թվականից, որը վերցվել է Բակուրյանի հիմնաց իբերական վանքից։
Գրիգոր Բակուրիանը իր եղբոր՝ Աբասի հետ թաղված է մի շենքում (“ոսկորանոցում”), վանքի մոտ, որտեղ էլ կարելի է տեսնել վատ վիճակում իրենց որմանկարները[5]։
Վկայություններ Գրիգոր Բակուրիանի հայկական ծագման մասին խմբագրել
«... "նա փոքր էր տեսքով, բայց հզոր զորավար էր" ինչպես ասում է բանաստեղծը [Իլիական 5։801], և սերում էր ազնվական հայ ընտանիքից».[6]
Գրիգոր Բակուրյանի հիմնած վանքի կանոնագրքում գրված է, թե Բակուրյանի ծնողքը և իրեն ծառայություն կատարողները դավանում են հայկական կրոնքը[7]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 CERL Thesaurus — Consortium of European Research Libraries.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Catalogue of the Library of the Pontifical University of Saint Thomas Aquinas
- ↑ 3,0 3,1 3,2 opac.vatlib.it
- ↑ Абаза, Виктор. История Армении. С.-Петербургъ, 1888, с. 83
- ↑ Костницата на Бачковския манастир (The bone-vault house of the Monastery of Bachkovo. A Bulgarian translation from Russian)
- ↑ en:Anna Comnena. “The Alexiad”, Translated by E.R.A. Sewter, Pengium Books Ltd., London, 1969, (reprinted in 2003), Pp. 560. Online [1] Արխիվացված 2012-09-25 Wayback Machine
- ↑ Louis Petit. Typikon de Grégoire Pacourianos, p.55, 1. 19 - 21.
Գրականություն խմբագրել
1. Anna Comnena. “The Alexiad”, Translated by E.R.A. Sewter, Pengium Books Ltd., London, 1969, (reprinted in 2003), Pp. 560. Online [2] Արխիվացված 2012-09-25 Wayback Machine
2. Louis Petit. Typikon de Grégoire Pacourianos, p. 55, 1. 19 - 21.
3. Nina Garsoian. “The Byzantine Annexation of the Armenian Kingdoms in the Eleventh Century”. In։ The Armenian People from Ancient to Modern Times, vol. 1, New York, 1977, 192 p.
4. Н. Я. Марр. Аркаун – монгольское название христиан..., СПб., с. 17 - 31.
5. Арутюновой – Фиданян, В. А. Типик Григория Пакуриана. Введение, перевод и комментарий. Ереван, 1978, с. 249.
6. Е. Селян. Някой уточнения по повод описа на един ценен арменски ръкопис. В։ сп. Филология, Изд. СУ "Св. Кл. Охридски", София, 1980, бр. 6, с. 101 - 102.
7. Լրագիր «Վահան», Պլովդիվ, Բուլղարիա, 1997 - 2007.
8. Edouard Selian. The Iberian Monks of the Petritzos (Bachkovo) Monastery
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 3, էջ 213)։ 
|