Գյուղատնտեսական զարգացման միջազգային հիմնադրամ
Գյուղատնտեսական զարգացման միջազգային հիմնադրամ (ԳԶՄՀ կամ IFAD, անգլ.՝ International Fund for Agricultural Development), ՄԱԿ-ի մասնագիտացված հիմնարկը, որը զբաղվում է ֆինանսական ռեսուրսների մոբիլիզացմամբ՝ պարենի արտադրությունն ավելացնելու և զարգացող երկրներում աղքատ բնակչության խմբերին սնվելու հետ կապված դրությունը բարելավելու նպատակով։
| Գյուղատնտեսական զարգացման միջազգային հիմնադրամ | |
|---|---|
 | |
 | |
| Տեսակ | ՄԱԿ-ի մասնագիտացված գործակալություն |
| Երկիր |  Իտալիա |
| Հիմնադրված | 1977[1] |
| Գլխադասային գրասենյակ | Հռոմ, Իտալիա |
| Կայք | ifad.org(անգլ.) |
Կազմակերպությունը ստեղծվել է 1974 թվականի Պարենի համաշխարհային համաժողովի շրջանակներում ձեռք բերված պայմանավորվածությունների արդյունքում։ ԳԶՄՀ-ի գլխավոր նպատակը զարգացող երկրներում գյուղական աղքատության վերացումն է։ Աշխարհի աղքատ բնակչության 75%-ը բնակվում է այդ երկրների գյուղական վայրերում, սակայն համաշխարհային հանրության աջակցության համար հատկացվող միջոցների միայն 4%-ը պաշտոնապես գնում է ագրարային ոլորտի զարգացմանը։
ԳԶՄՀ-ի ռազմավարական քաղաքականությունը մանրամասն շարադրված է «Enabling the Rural Poor to Overcome Poverty» փասթաթղթում[2]։
Նպատակ խմբագրել
ԳԶՄՀ-ի նպատակն է ընդլայնել զարգացող երկրներում աղքատ գյուղական տղամարդկանց և կանանց հնարավորությունները՝ ավելի բարձր եկամուտ ստանալու և կենսապայմանների բարելավման համար։
Հիմնական խնդիրներ խմբագրել
ԳԶՄՀ-ն ձգտում է հասնել այն բանին, որ աղքատ գյուղական բնակիչները ավելի լայն հասանելիություն և հնարավորություն ունենան օգտվել այնպիսի բարիքներից, ինչպիսիք են՝
- Բնական ռեսուրսները, հատկապես անվտանգ մուտք դեպի երկրի և ջրի, և կատարելագործելով բնական ռեսուրսների կառավարման և պահպանման մեթոդները,
- Կատարելագործված գյուղատնտեսական տեխնոլոգիաներ և արդյունավետ արտադրական ծառայություններ,
- Ֆինանսական ծառայությունների լայն շրջանակ,
- Գյուղատնտեսական ռեսուրսների և արտադրանքի թափանցիկ և մրցակցային շուկաները,
- Հնարավորություններ զբաղվածության գյուղական վայրերում դուրս ֆերմերային տնտեսությունների և ձեռներեցության զարգացման,
- Տեղական ազգային քաղաքականություն ծրագրեր։
ՏՀԶԿ-ի բոլոր որոշումները՝ տարածաշրջանային, երկրի և թեմատիկ ռազմավարությունների, աղքատության կրճատման ռազմավարությունների, քաղաքական երկխոսության և զարգացման ոլորտի գործընկերների վերաբերյալ, ընդունվում են՝ հաշվի առնելով այդ սկզբունքներն ու նպատակները։ Ինչպես նշվում է ռազմավարական շրջանակներում, ՄԱԿ-ն հավատարիմ է Հազարամյակի հռչակագրում ձևակերպված զարգացման նպատակներին հասնելուն։
Այդ նպատակների հիմքում ընկած Է ԳԶՄՀ-ի համոզմունքն այն մասին, որ աղքատ գյուղական բնակիչները պետք է հնարավորություն ունենան առաջնորդելու իրենց սեփական զարգացումը, որպեսզի արմատախիլ անեն աղքատությունը։ Այս կատեգորիայի մարդիկ պետք է կարողանան զարգացնել և ամրապնդել իրենց սեփական կազմակերպությունները, որպեսզի նրանք կարողանան նպաստել իրենց սեփական շահերին և վերացնել խոչընդոտները, որոնք խանգարում են նրանցից շատերին ավելի լավ կյանք ստեղծել։ Նրանք պետք է կարողանան ազդել իրենց կյանքի վրա ազդող որոշումների և քաղաքականության վրա, և նրանք պետք է ամրապնդեն իրենց դիրքերը շուկայում։
Գործընկերություն գյուղական աղքատության վերացման նպատակով խմբագրել
Օգնությամբ ստացված փոխառությունների և դրամաշնորհների ԳԶՄՀ-ն համագործակցում է կառավարությունների հետ՝ մշակելու և ֆինանսավորելու ծրագրեր և ծրագրեր, որոնք թույլ են տալիս անապահով գյուղացիներին հաղթահարել իրենց աղքատությունը։
1978 թվականին իր գործունեության սկզբից ի վեր ԳԶՄՀ-ն ներդրել է 12 մլրդ դոլարի 860 ծրագրեր և ծրագրեր, որոնք ընդգրկում են մոտ 370 մլն աղքատ գյուղացիներին։
Կառավարությունները և ֆինանսավորման այլ աղբյուրներ ստացող երկրներում, ներառյալ նախագծի մասնակիցները, ներդրել են 10,8 մլրդ դոլար, իսկ բազմակողմ, երկկողմ և այլ դոնորներ տրամադրել են ևս մոտ 8,8 մլրդ դոլար։ Այն իրենից ներկայացնում է մոտ 19,6 մլրդ դոլարի ներդրումների ընդհանուր ծավալ։
ԳԶՄՀ-ն պայքարում է աղքատության դեմ ոչ միայն որպես պարտատեր, այլ նաև որպես գյուղական աղքատ պաշտպան։ Դրա բազմակողմ բազան ապահովում է բնական գլոբալ հարթակ՝ քննարկելու կարեւոր քաղաքական հարցեր, որոնք ազդում են անապահով գյուղական բնակիչների կյանքի վրա,ինչպես նաև ուշադրություն դարձնել Հազարամյակի հռչակագրի մեջ ձևակերպված գյուղական զարգացման կենտրոնական դերի վրա։
ԳԶՄՀ-ն նաև Compact2025-ի գործընկերն է, որը մշակում և տարածում է իրական տվյալների վրա հիմնված առաջարկություններ քաղաքական գործիչների և որոշում կայացնող այլ անձանց համար, որոնք ուղղված են առաջիկա 10 տարիների ընթացքում սովի և թերսնման դադարեցմանը։ ԳԶՄՀ-ն ներկայացված է Compact2025-ի ղեկավար խորհրդի նախագահի կողմից[3]։
ԳԶՄՀ-ն հավանություն է տվել 30 մլն ԱՄՆ դոլարի արտոնյալ վարկերին։ Հնդկաստանի հյուսիս-արեւելյան տարածաշրջանի համայնքների ռեսուրսների կառավարման ծրագրի չորրորդ փուլի համար (NERCORMP)։
2017-ին ԳԶՄՀ-ն Մադագասկարի հետ 53 մլն դոլարի ֆինանսավորման համաձայնագիր է ստորագրել սննդամթերքի անապահովության նվազեցման և գյուղական վայրերում կլիմայի փոփոխության նկատմամբ կայունության բարձրացման նպատակով։
Անդամակցություն խմբագրել
ԳԶՄՀ-ի անդամակցությունը բաց է ՄԱԿ-ի բոլոր անդամ պետությունների, նրա մասնագիտացված հաստատությունների կամ ատոմային Էներգիայի միջազգային գործակալության համար։ Պետությունը ԳԶՄՀ-ի անդամ է դառնում բազմակողմ պայմանագրի վավերացման միջոցով, որը հայտնի է որպես գյուղատնտեսական զարգացման միջազգային հիմնադրամի հիմնադրման մասին համաձայնագիր։ Կառավարիչների խորհուրդը որոշումների ընդունման ԳԶՄՀ-ի բարձրագույն մարմինն է, ընդ որում՝ յուրաքանչյուր անդամ պետություն ներկայացված է մարզպետի և փոխնահանգապետի կողմից։ Խորհուրդը պատրաստվում է ամեն տարի. ԳԶՄՀ-ի ընդհանուր գործունեության վերահսկողության և վարկերի ու սուբսիդիաների հաստատման համար պատասխանատու գործադիր խորհուրդը բաղկացած է 18 անդամից և 18 անդամից։ Նախագահը, որն իր պարտականությունները կատարում է քառամյա ժամկետով (վերսկսվում է մեկ անգամ), հանդիսանում է ԳԶՄՀ-ի գլխավոր գործադիր տնօրենը և գործադիր խորհրդի նախագահը։
2015 թվականի փետրվարի դրությամբ ԳԶՄՀ-ն ունի 176 անդամ պետություն[4][5]։ Սա ներառում է 174 անդամ պետությունները ՄԱԿ-ի հետ միասին Կուկի կղզիներից և Նյուեյից։
ՄԱԿ-ի անդամ չհանդիսացող մյուս պետություններն են Ավստրալիան, Անդորրան (որը միացել է 1977 թվականին, սակայն հետագայում չեղյալ է հայտարարել համաձայնագիրը), Բահրեյնը, Բելառուսը, Բրունեյը, Բուլղարիան, Չեխիան, Լատվիան, Լիտվան, Լիխտենշտեյնը, Մոնակոն, Լեհաստանը, Սան Մարինոն, Սերբիան, Սինգապուրը, Սլովակիան, Սլովենիան, Թուրքմենստանն ու Ուկրաինան։
Դիտորդները համարվում են Սուրբ աթոռը[6] և Եվրոպական միությունը[7]։
Սննդամթերքի և գյուղական աղքատության գներ խմբագրել
Հիմնական պարենային ապրանքների գներն արագ աճել են 2007-08 թվականների համաշխարհային պարենային ճգնաժամի ժամանակ։ Միայն 2008 թվականի առաջին եռամսյակում ցորենի և եգիպտացորենի գներն աճել են 130%-ով և 30%-ով, համապատասխանաբար, 2007 թվականի ցուցանիշների համեմատ։ Բրնձի գները, թեև չափավոր աճել են 2006-ին և ավելին 2007-ին, աճել են 10%-ով 2008-ի փետրվարին և ևս 10%-ով 2008-ի մարտին։ Զարգացող երկրներում պարենային անվտանգության սպառնալիքը կտրուկ աճել է։ Կարևոր նշանակություն ունեն միջազգային հանրության համակարգված գործողությունները։
ԳԶՄՀ-ի անմիջական պատասխանը մինչև 200 մլն դոլարի հատկացումն էր գոյություն ունեցող փոխառություններից և սուբսիդիաներից, զարգացող երկրներում գյուղատնտեսական արտադրության հրատապ աճ ապահովելու համար, պարենի բարձր գների և պարենի ցածր պաշարների պայմաններում։ Սակայն ԳԶՄՀ-ն շարունակելու է պնդել գյուղատնտեսության մեջ արագ և հրատապ երկարաժամկետ ներդրումների, այդ թվում՝ հողի, ջրի, տեխնոլոգիաների, ֆինանսական ծառայությունների և շուկաների հասանելիությունը, որպեսզի թույլ տա զարգացող երկրներում 450 միլիոն մանր ֆերմերային տնտեսություններին ավելի շատ սնունդ աճեցնել ավելի արդյունավետ և դրանով իսկ բարձրացնել իրենց եկամուտներն ու կայունությունը, ինչպես նաև արձագանքել սննդամթերքի աճող գլոբալ պահանջարկին։
Գյուղական աղքատության վիճակ խմբագրել
Չնայած վերջին տասը տարիների բարելավումներին, որոնք թույլ են տվել 350 միլիոնից ավելի գյուղացիների դուրս բերել ծայրահեղ աղքատության վիճակից, գլոբալ աղքատությունը մնում է զանգվածային և առավելապես գյուղական երեւույթ, ընդ որում, զարգացող երկրներում 1,4 միլիարդ ծայրահեղ աղքատ մարդկանց 70 տոկոսն ապրում է գյուղական վայրերում։ ԳԶՄՀ-ի զեկույցը գյուղական աղքատության մասին 2011 թվականին ցույց է տվել, որ վերջին տասնամյակում զարգացող երկրների գյուղական աղքատության ընդհանուր մակարդակը 48%-ից նվազել է 34%-ով, ինչը հանգեցրել է Արևելյան Ասիայում կտրուկ աճի։ Զեկույցում նաև նշվում է աղքատության պահպանումը Սահարայից հարավ ընկած Աֆրիկայի և Հարավային Ասիայի գյուղական շրջաններում։
Տես նաև խմբագրել
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ ROR Data — v1.19 — 2023. — doi:10.5281/ZENODO.7644942
- ↑ «Strategic Framework for IFAD 2011—2015: Enabling the Rural Poor to Overcome Poverty» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2011 թ․ սեպտեմբերի 27-ին. Վերցված է 2011 թ․ սեպտեմբերի 15-ին.
- ↑ Erratum // Leadership & Organization Development Journal. — 2000-05. — В. 3. — Т. 21. — С. 136–144. — ISSN 0143-7739. —
- ↑ «International Fund for Agricultural Development (IFAD)». dx.doi.org. 2013 թ․ մայիսի 10. Վերցված է 2019 թ․ հոկտեմբերի 21-ին.
- ↑ No. 45849 International Fund for Agricultural Development and United Republic of Tanzania // United Nations Treaty Series. — UN, 2013-01-25. — С. 25–25. — ISBN 9789210552202.
- ↑ John Madeley Twelfth session of the 143-nation governing council of the United Nations International Fund for Agricultural Development (IFAD) // Food Policy. — 1989-08. — В. 3. — Т. 14. — С. 290–291. — ISSN 0306-9192. —
- ↑ Isabelle Tannous The EEAS, EU External Assistance and Development Aid // The European External Action Service. — Palgrave Macmillan. — ISBN 9781137383037.