Գիմարայնշի պալատ
Գիմարայնշի պալատ (պորտ.՝ Castelo de Guimarães), միջնադարյան պալատ Պորտուգալիայի Գիմարայնշ քաղաքում։ 2001 թվականին քաղաքի պատմական կենտրոնի հետ ընդգրկվել է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկում։ Պալատն ունի ազգային հուշարձանի կարգավիճակ։ 2007 թվականից մշակույթի նախարարության կողմից ընդգրկվել է Պորտուգալիայի յոթ հրաշալիքների ցանկում։
 պորտ.՝ Castelo de Guimarães | |
|---|---|
 Նկարագրություն | |
| Տեսակ | դղյակ և մշակութային ժառանգություն |
| Տեղագրություն | Գիմարայնշ |
| Վարչական միավոր | Oliveira, São Paio e São Sebastião?[1] |
| Երկիր | Պորտուգալիա |
| Կայք | pacodosduques.gov.pt |
 | |
 | |
 Castelo de Guimarães Վիքիպահեստում | |
Պատմություն խմբագրել
Տարածքը, որտեղ գտնվում է Գիմարայնշը, ռեկոնկիստայի արդյունքում արաբների կողմից նվաճվել է 9-րդ դարի վերջին։ Գիմարայնշի (այդ ժամանակ այն կազմում էր ողջ Պորտուգալիան) առաջին իշխան է հռչակվում Դիոգու Ֆերնանդեշը։ Նրա դուստրերից մեկը` Մումադոնա Դիաշը, որ ամուսնացել էր իշխան Էրմենեգիլդա Գոնսալվիշի հետ, այրիանում է 928 թվականին՝ դառնալով իշխանության ժառանգորդը, որը մոտ 950 թվականին բաժանվում է նրա վեց երեխաների միջև։ Մումադոնան Վիմարանեշ գյուղում (հետագայում` Գիմարայնշ) հիմնում է մենաստան, որին 959 թվականի հունվարի 26-ին փոխանցում է մեծ հողատարածք և շարժական գույք։
Պորտուգալիայի հարավային կողմից մուսուլմանների և ծովի կողմից նորմանների հարձակումներից մենաստանն ապահովագրելու համար Մումադոնա Դիաշը պատվիրում է գյուղից վերև` Մոնտե Լարգու բլրի գագաթին, պալատ կառուցել[2]։ Պահպանվել է այդ հրովարտակը, որ թվագրվում է 958 թվականի դեկտեմբերին։ Պալատը նվիրված էր սուրբ Մամանտ Կեսարացուն, և ենթադրվում է, որ նրա կառուցվածքը բավական պարզ է եղել` ուղղանկյուն պատերով շրջապատված դոնժոն։
100 տարի անց Վիմարանեշը մտել է կաստիլացի արքա Ալֆոնսո VI Քաջի կողմից Պորտուգալիայի առաջին իշխան, Բուրգունդյան դինաստիայի հիմնադիր Հենրիխ Բուրգունդացուն նվիրած տարածքի մեջ։ Հենրիխն ու իր կինը` Թերեզա Լեոնացին, գյուղն ու պալատը դարձնում են իրենց նստավայրը։ Մումադոնայի ժամանակներից մնացած շինություններն ավերվել էին, և դրանց տեղում կառուցվել էր հսկայական շինություն` դոնժոնով և արևելյան ու արևմտյան դարպասներով։ 1128 թվականին Հենրիխի ու Թերեզայի որդին` Աֆոնսու I-ը, Գիմարայնշի մոտ հաղթում է իր մոր զորքերին` ազատելով Պորտուգալիան Լեոնի և Կաստիլիայի ազդեցությունից և այն վերածելով ինքնուրույն թագավորության։
Հետագայում պալատը բազմիցս վերակառուցվել է։ Այսպես, 13-րդ դարում` Աֆոնսու III -ի օրոք, էապես ընդարձակվում են պատերը` միացնելով պալատի ու քաղաքի պաշտպանական համակարգերը։ Ֆերնանդու I-ի օրոք պատերն ամրացվում են, և հաջողվում է կանխել Էնրիկե II Կաստիլացու ներխուժումը։ Հին պատը քանդում են մոտ 1420 թվականին։
1383-1385 թվականներին Գիմարայնշի ասկալդ Այրիշ Գոմեշ դա Սիլվան անցնում է Կաստիլիայի կողմը, և 1385 թվականին պալատը գրավում են Ժուան I-ի զորքերը[3]։ Դրա արդյունքում քաղաքն ու պալատը առաջին անգամ հայտնվում են միևնույն ենթակայության տակ` միավորվելով Գիմարայնշ գյուղին։ Քաղաքի շուրջ կառուցվում է մոտ 2 կմ տրամագծով պատ` ութ դարպասներով։
15-րդ դարում պալատը կորցնում է իր պաշտպանական նշանակությունը` օգտագործվելով նախ որպես բանտ, ապա, աստիճանաբար քանդվելով` գյուղատնտեսական նպատակներով։ 18-րդ դարում աշտարակներից մեկը վերջնականապես քանդվում է, իսկ քարերն օգտագործվում են Սուրբ Միխայիլի տաճարի շինարարության համար։ 19-րդ դարում քանդվում է ևս մեկ աշտարակ։ 1853 թվականին Գիմարայնշը ձեռք է բերում քաղաքի կարգավիճակ, իսկ 1881 թվականի մարտի 19-ին Լուիշ I արքայի հրամանով հռչակվում է առաջին կարգի պատմական հուշարձան։ Հետագայում պալատը հռչակվում է ազգային հուշարձան, կատարվում են վերականգնողական մի շարք աշխատանքներ։ Ներկայումս պալատն ամբողջովին վերանորոգված է և բաց է այցելությունների համար։
Կառուցվածք խմբագրել
Պալատն իր ձևով հիշեցնում է զինանշանային վահան։ Պահպանվել են չորս աշտարակներն ու մի քանի դարպասներ։ Արևմտյան կողմում` ներքին խրամի վրա, կա փայտե կամուրջ, որ տանում է դեպի դոնժոն։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ http://www.wikilovesmonuments.org.pt/
- ↑ Câmara Municipal, ed. (2013), Guimarães: City Guide (in Portuguese), Guimarães, Portugal: Câmara Municipal de Guimarães
- ↑ Sereno, Isabel; Dordio, Paulo; Gonçalves, Joaquim (2003), SIPA, ed., Castelo de Guimarães (IPA.00001060/PT010308340011) (in Portuguese), Lisbon, Portugal: SIPA – Sistema de Informação para o Património Arquitectónico, retrieved 16 March 2014
Արտաքին հղումներ խմբագրել
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Գիմարայնշի պալատ» հոդվածին։ |