Գեռնիկայի ռմբակոծում
Գեռնիկայի ռմբակոծում, 1937 թվականի ապրիլի 26-ին Իսպանիայի քաղաքացիական պատերազմի ժամանակ գերմանական «Կոնդոր լեգեոնի» օդային ռմբակոծումը Գեռնիկա քաղաքի վրա։
Պատճառները և իրականացոմը խմբագրել
Գեռնիկա քաղաքը Բասկերի երկրի պատմամշակութային կենտրոնն է։ Այնտեղ գտնվում է մի մեծ ծառ, որի տակ հին ժամանակներում եղել են ժողովրդական հավաքույթներ, և իշխանությունների ներկայացուցիչները երդում են իրականացրել։ 1937 թվականին այն հանրապետականների ձեռքում է եղել, որոնք վարել են Բիլբաոյի պաշտպանությունը։ Գեռնիկայում, բացի տեղի շուրջ 3700 բնակիչներից, եղել են հանրապետական բանակի զինվորներ։ Գործել է ռազմական արդյունաբերության 3 գործարան, այդ թվում երկուսից մեկը Իսպանիայի օդային ռումբերի և փոքր զենքի արտադրության համար, ինչպես նաև Մաուզեր 96K ավտոմատ ատրճանակներ։ Բացի այդ՝ ռմբակոծության տարածքում տեղակայված է եղել ռազմավարական նշանակություն ունեցող կամուրջ։
Այսպիսով, տեսականորեն ռազմական տեսանկյունից ռմբակոծումը կարող էր հիմնավորված լինել։
Ժամը 16:30-ից 18:45-ը մի քանի ինքնաթիռներ (հիմնական հարվածող ուժը եղել էՅունկերս Յու 52-ը, եղել են նաև 3 իտալական Սավոյա SM.79 ռմբակոծիչներ և 1 Դորնե-17) քաղաքի վրա նետել են 50 և 250 կիլոգրամանոց ռումբեր (նաև հրկիզող)։ Քաղաքի վրա նետված ռումբերի ընդհանուր թիվը գնահատվել է 40 տոննա[1]։ Օդանավերը ոչնչացրել են հանրապետական բանակի զինվորներից (ինչպես նաև, հաստատվել է, քաղաքացիական անձանց) գնդացիրների կրակոցներից։
Զոհեր և հետևանքներ խմբագրել
Ռմբակոծության արդյունքում հրդեհ է բռնկվել, որը ոչնչացրել է քաղաքի մեծ մասը՝ Բիլբաոյից հրշեջների ուշ ժամանման և նրանց անհամազոր գործողությունների պատճառով։ Ոչ թե ուղղակիորեն ինքնաթիռները, այլ հատկապես առաջացած հրդեհն է եղել աղետալի ոչնչացման պատճառ (շենքերի առնվազն 75%)։ Մարդկանց զոհերի քանակի վերաբերյալ գնահատումները զգալիորեն տարբերվել են. 120-ից մինչև 300՝ կախված հաշվողների քաղաքական հայացքներից (առաջին թիվը Ֆրանկոյի նացիոնալիստներին համակիր պատմաբանների հաշվարկն է եղել, երկրորդը ընդունվել է Բասկերի երկրում)։ Հաշվի առնելով այն փաստը, որ պատերազմական պայմաններում դժվար է զոհերի հաշվարկը և զոհերի նույնականացումը, ամենաիրատեսական ցուցանիշը կարող է լինել 150-250 մարդ, որոնք զոհվել են անմիջապես ռմբակոծության ժամանակ[2]>: Բացի այդ, մոտ 600 մարդ մահացել է Բիլբաոյի հիվանդանոցներից մեկում, որտեղ բազմաթիվ զոհեր են եղել Գեռնիկայից և շրջակայքից։ Ռմբակոծությունից երկու օր անց նացիոնալիստական զորքերը գրավել են Գեռնիկան, զինվորները պատրաստվել են սղոցել Գեռնիկայի ծառը, բայց հրթիռային ստորաբաժանումն այն հսկողության տակ է վերցրել։
Անդրադարձ խմբագրել
Հաջորդ օրը Ջոն Ստիրի ռմբակոծության մասին զեկույցը հրապարակվել է Թայմսում։ Այն բացահայտել է Գերմանիայի մասնակցությունը Իսպանիայի քաղաքացիական պատերազմին և, ի լրումն օբյեկտիվ տեղեկատվության, առիթ է տվել Գեռնիկայի մասին որոշ առասպելների (օրինակ, որ ռմբակոծումը տեղի է ունեցել շուկայի օրը, երբ քաղաքում հավաքվում են գյուղացիներ ամբողջ տարածքից, չնայած իրականում շուկայի օրը չեղյալ է հայտարարվել ռազմական դրության պատճառով։ Շուտով հայտնվել է Պիկասոյի «Գեռնիկան» հայտնի նկարը (առաջին անգամ ցուցադրվեց 1937 թվականի հուլիսին)։ Ֆրանկոյի քարոզչությունը հերքել է ռմբակոծությունը և համառորեն պնդել, որ քաղաքը հրետակոծվել է հենց հանրապետականների կողմից՝ որպես «հրդեհված երկրի» մարտավարության մաս (սա իսկապես պատահել է Իրուն քաղաքի հետ, նաև Բասկերի երկրում)։ Այսօր բասկ ազգայնականները օգտագործում են Գեռնիկայի իրադարձությունների վարկածը, ներառյալ որպես պատմական արդարացում իրենց ինքնորոշման իրավունքի համար։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ http://warspot.ru/3090-bombardirovka-gerniki
- ↑ Исследование историков ассоциации Gernikazarra, Vicente del Palacio y José Ángel Etxaniz, — 126 жертв:
- Diario El Correo (2008 թ․ ապրիլի 27). «Refugios de vida para Gernika». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 15-ին. Վերցված է 2009 թ․ հունիսի 8-ին.
- «Guernica recuerda el 70º aniversario de los bombardeos con un espíritu de paz» — Dependiendo de las fuentes, (el número de fallecidos) oscila entre 150 y 250. 2007 թ․ ապրիլի 27. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 15-ին. Վերցված է 2009 թ․ ապրիլի 6-ին.
- BBC News — "La mayor parte de los historiadores piensa que el numero de bajas está entre 200 y 250". (2007 թ․ ապրիլի 23). «The legacy of Guernica» (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 15-ին. Վերցված է 2009 թ․ ապրիլի 6-ին.
- Arias Ramos. La Legión Cóndor En La Guerra Civil. — La Esfera de los Libros, 2003. — ISBN 9788497341370
- Solé i Sabaté, Josep Maria and Villarroya, Joan. España en llamas. La Guerra Civil desde el aire. — Temas de Hoy, 2003. — ISBN 9788484603023
Գրականություն խմբագրել
- Хью Томас. гл.51: Герника // Гражданская война в Испании. 1931—1939 гг. = The Spanish Civil War / пер. И. Полоцка. — М.: Центрполиграф, 2003. — 576 с. — 7000 экз. — ISBN 5-9524-0341-7
- Сулайка Й. Незавершенное наследие Герники: фон Рихтгофен, Айта Пачи и Ленин (часть I) // Герника: журнал о баскской культуре. 2010. № 3(բասկ.)(ռուս.)
- Сулайка Й. Незавершенное наследие Герники: фон Рихтгофен, Айта Пачи и Ленин (часть II) // Герника: журнал о баскской культуре. 2010. № 4(բասկ.)(ռուս.)
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- «Login». timesonline.co.uk. Վերցված է 2014 թ․ փետրվարի 11-ին.
- «Գեռնիկայի ռմբակոծությունը». eitb.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 25-ին. Վերցված է 2014 թ․ փետրվարի 11-ին.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Գեռնիկայի ռմբակոծում» հոդվածին։ |