Գարեգին Պետրոսյան
- Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Պետրոսյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։
Գարեգին Բախշիի Պետրոսյան (սեպտեմբերի 10, 1902, Գորիս, Ելիզավետպոլի նահանգ, Ռուսական կայսրություն - դեկտեմբերի 12, 1997, Երևան, Հայաստան), հայ մաթեմատիկոս, ֆիզիկամաթեմատիկական գիտությունների դոկտոր (1955), պրոֆեսոր (1964), բնագիտության ու տեխնիկայի պատմության միջազգային ակադեմիայի թղթակից-անդամ (1965), ՀԽՍՀ գիտության վաստակավոր գործիչ (1967)։ ԽՄԿԿ անդամ։
Գարեգին Պետրոսյան | |
---|---|
Ծնվել է | սեպտեմբերի 10, 1902 Գորիս, Ելիզավետպոլի նահանգ, Ռուսական կայսրություն |
Մահացել է | դեկտեմբերի 12, 1997 (95 տարեկան) Երևան, Հայաստան |
Քաղաքացիություն | Ռուսական կայսրություն, ԽՍՀՄ և Հայաստան |
Մասնագիտություն | մաթեմատիկոս և քաղաքական գործիչ |
Հաստատություն(ներ) | Երևանի պետական համալսարան և ՀՀ ԳԱԱ |
Գործունեության ոլորտ | Մաթեմատիկայի պատմություն |
Պաշտոն(ներ) | ԽՍՀՄ գերագույն խորհրդի պատգամավոր |
Ալմա մատեր | Երևանի պետական համալսարան |
Կոչում | պրոֆեսոր |
Գիտական աստիճան | ֆիզիկամաթեմատիկական գիտությունների դոկտոր և պրոֆեսոր |
Պարգևներ | |
Կուսակցություն | ԽՄԿԿ |
Երեխա(ներ) | Աշոտ Պետրոսյան |
Կենսագրություն խմբագրել
Գարեգին Պետրոսյանտ ծնվել է Գորիսում։ Միջնակարգ կրթությունը ստացել է ծննդավայրում։ 1929 թվականին ավարտել է ԵՊՀ ֆիզիկամաթեմատիկական ֆակուլտետը։ 1930 թվականին ընդունվել և 1934 թվականին ավարտել է Մոսկվայի Մ. Լոմոնոսովի անվան պետական համալսարանի ասպիրանտուրան։
1934-1936 թվականներին եղել է ֆիզիկամաթեմատիկական ֆակուլտետի դեկան՝ միաժամանակ ԵՊՀ ուսումնական աշխատանքների գծով պրոռեկտոր։ 1938 թվականին նրան շնորհվել է դոցենտի կոչում։ 1938-1941 թվականին ԵՊՀ ռեկտորն էր, կատարում էր նաև տեսական ֆիզիկայի ամբիոնի վարիչի պարտականությունները։
1941 թվականին կամավոր մեկնել է ռազմաճակատ, վիրավորվել, վերադարձել Երևան և աշխատանքի անցել Հայաստանի գիտությունների նորաստեղծ ակադեմիայում որպես նախագահության գիտնական-քարտուղար՝ այդ պաշտոնում աշխատելով մինչև 1949 թվականը։
1949-1957 թթ. կրկին ստանձնել է ԵՊՀ ռեկտորի պաշտոնը։ Նրա ջանքերով համալսարանում հիմնադրվել է միջազգային հարաբերությունների ֆակուլտետ, ֆիզիկամաթեմատիկական գիտությունների պատմության ամբիոն, որը նա ղեկավարել է մինչև 1956 թվականը։
Գիտության պատմության խնդիրներով զբաղվել է դեռևս 1940-ականներից։ Նրա աշխատանքները հիմնականում վերաբերում են մաթեմատիկայի, մասնավորապես հայ հին և միջնադարյան մաթեմատիկայի պատմությանը։ Նա ուսումնասիրել և արժևորել է հին և միջնադարյան հայ մաթեմատիկոսների աշխատությունները, որի արգասիքն են «Մաթեմատիկան Հայաստանում հին և միջին դարերում» (Երևան, 1959), «Միջնադարյան Հայաստանի մաթեմատիկայի պատմությունից (հոդվածներ և հրապարակումներ)», (Երևան, 1986)։ Համահեղինակ է «Անանիա Շիրակացու մատենագրությունը» (Երևան, 1979) աշխատության, եղել է «Բնագիտության և տեխնիկայի պատմությունը Հայաստանում» մատենաշարի հիմնադիրն ու գլխավոր խմբագիրը։
1938-1947 և 1951-1955 թթ. ընտրվել է ՀԽՍՀ Գերագույն խորհրդի, իսկ 1954-1958 թթ.՝ ԽՍՀՄ Գերագույն խորհրդի պատգամավոր[1]։
Պարգևներ խմբագրել
Պարգևատրվել է Հայրենական պատերազմի I աստիճանի (1985), Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշաններով և բազմաթիվ մեդալներով։
Երկեր խմբագրել
- Մաթեմատիկան Հայաստանում հին և միջին դարերում, Երևան, 1959։
- Միջնադարյան Հայաստանի մաթեմատիկայի պատմությունից. Հոդվածներ և հրապարակումներ, Երևան, 1986։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Կենսագրական հանրագիտարան, Երևան, ԵՊՀ հրատարակչություն, 2009, էջ 29-30։