Վիքիպեդիա

Բեռնարդո Բեմբո

Բեռնարդո Բեմբո (անգլ.՝ Bernardo Bembo, հոկտեմբերի 19, 1433[1] - մայիսի 28, 1519[1] կամ 1519), վենետիկցի հումանիստ, դիվանագետ և պետական գործիչ[2]։ Նրա հայրը վենետիկյան ականավոր պետական գործիչ Պիետրո Բեմբոն էր[3]։

Բեռնարդո Բեմբո
Ծնվել էհոկտեմբերի 19, 1433[1]
Վախճանվել էմայիսի 28, 1519[1] (85 տարեկան) կամ 1519
Մասնագիտությունիրավաբան, դիվանագետ և հումանիստ
Քաղաքացիություն Վենետիկի հանրապետություն
ԿրթությունՊադովայի համալսարան
ԶավակներՊիետրո Բեմբո
 Bernardo Bembo Վիքիպահեստում

Պադոնյան տարիներ խմբագրել

Բեմբոն Նիկոլո Բեմբոյի և Էլիզաբետա դի Անդրեա Պարութի որդին էր։ Նա Պադովայի համալսարանում փիլիսոփայություն է ուսումնասիրել և 1455 թվականի նոյեմբերի 10-ին՝ Գաետանո դա Տիենեի ղեկավարությամբ ստացել է արվեստի բակալավրի աստիճան[2]։ Դրանից հետո նա շարունակեց ուսումնասիրել իրավագիտություն, և 1465թվականի հունվարի 19-ին վերջապես ստացավ Երկու իրավունքների դոկտորի կոչումը։ Նա շարունակեց ապրել Պադուայում մինչև 1468 թվականը[4]։ Պադուայում ապրելու ընթացքում նա Հռոմ է այցելել Հռոմի Պապ Կալիստոս III-ի շնորհավորական ուղերձով (1455), իրավաբան ուսանողների անունից շնորհավորանքներ փոխանցեց Դոժ Քրիստոֆորո Մորոյին (1462) և կատարեց Բերտոլդո դի Էստեի հուղարկավորության ժամանակ կարդաց պանեգիրիկ (1464 թվական, մարտի 8)[2]։ Նա 1462 թվականին ամուսնացավ իր առաջին կնոջ՝ Մորոզինի ընտանիքի Ելենա դի Մատեոյի հետ[5]։ Նա երկրորդ անգամ ամուսնացավ Պիետրոյի մոր՝ Ելենա Մարչելոյի հետ[2]։

Դիվանագետ և պետական գործիչ խմբագրել

1468–1469 թվականներին Բեմբոն եղել է Վենետիկի դեսպանը Հենրի IV Կաստիլացու արքունիքում։ 1471 թվականի հուլիսի 16-ին նա նշանակվեց որպես դեսպան՝ Կարլոս Խիզախի դեսպան, Բուրգունդիայի դուքս։ 1472 թվականի հունիսի 18-ին նա ստորագրեց Պերոնի պայմանագիրը՝ ստեղծելով հնգամյա դաշինք Վենետիկի և Բուրգունդիայի միջև։ Բուրգունդյան արքունիքում երեք տարի մնալուց հետո, 1474 թվականի օգոստոսի 23-ին նա նշանակվեց Ավստրիայի արքայդուստր Սիգիզմունդի դեսպան։ Այս առաքելությունը, եթե իրականում ստանձնված էր, բեղմնավոր չէր, և նա վերադարձավ Վենետիկ մինչ տարեվերջ[2][5]։ Այնտեղ նա 41 դրական ընտրողներից մեկն էր, որն ընտրվեց դուքս ընտրելու համար։ Ընտրվեց Պիետրո Մոկենիգոն[5]։

1474 թվականի դեկտեմբերի 23-ին Բեմբոն Ֆլորենցիայում նշանակվեց դեսպան[2]։ Այս կարգավիճակում նա խոստացավ Լորենցո Մեդիչիին անել ամեն ինչ, որպեսզի իրականացնի Դանթե Ալիգիերի ոսկորների վերադարձը Ֆլորենցիա։ Նա 1476 թվականին վերադարձավ Վենետիկ, բայց վերանշանակվեց 1478-ի հուլիսին՝ Պացցիների դավադրությունից հետո, ենթադրաբար Լորենցոյի հետ բարեկամության պատճառով։ Նրա երկրորդ դեսպանությունը Ֆլորենցիայում ավարտվեց 1480 թվականին[2]։

1481-1483 թվականներին Բեմբոն եղել է Ռավեննայի podestà և capitano del popolo-ն[2]։ Այդ պաշտոնում նա վերանորոգեց Դանթեի դամբարանը՝ ինչի համար Պիետրո Լոմբարդոյին հանձնարարեց դիմանկար փորագրել[2][6]։ Դրա համար նա գովերգվեց Քրիստոֆորո Լանդինոյի էպիգրամում[3]։ Ռավեննայում նրա պաշտոնավարման վերջին մասը ստանձնեց Ֆերարայի պատերազմը, որը սկսվեց 1482 թվականի մայիսին։ 1483 թվականի հուլիսի 9-ին Բեմբոն նշանակվեց դեսպան Անգլիայում[2]։ 1484-ի փետրվարի 13-ին նրան դեսպան դարձրեցին Ֆրանսիայում։ Ոչ մի առաքելության մասին մանրամասներ չեն պահպանվում, չնայած Դոմենիկո Մալիպիերոն իր Աննալի-ում ասում է, որ Բեմբոն գնաց Անգլիա[5]։ Նա Վենետիկ էր վերադարձել մինչև 1485-ի սկիզբը, երբ ընտրվեց Հռոմի Պապ Ինոկենտիոս VII-ին հարգանքի տուրք մատուցող չորս դեսպաններից մեկը։ Առաջին ժամկետը նա ծառայել է որպես avogadore di comun (հասարակական դատախազ)՝ 1486 թվականին, մի դերը կրկնեց ևս հինգ անգամ (1494–1495, 1500, 1504–1505, 1509–1510, 1512–1513)[5]:

Բեմբոն դատվեց ֆիսկալ ապօրինությունների համար և 1487 թվականի հոկտեմբերի 22-ին արդարացվեց «Տաս Խորհրդի» կողմից[5]։ Նա 1487 թվականի նոյեմբերին վերադարձավ Հռոմ՝ որպես Վենետիկի ներկայացուցիչ Ավստրիայի Սիգիզմունդի հետ հանրապետության վեճի պապական արբիտրաժում, ինչը հանգեցրեց Տիրոլում Ռովերտոյի կարճատև պատերազմին։ Նա 1488 թվականի հոկտեմբերին դեռ Հռոմում էր, երբ ընտրվեց Բերգամոյի պոդեստա։ Նա ծառայել է երկու տարի (1489–1490), որի ընթացքում վերանայել է քաղաքային կանոնադրությունը։ 1492-ի հոկտեմբերին Սենատը նրան ընտրեց որպես զոնտայի (սենատի արտակարգ հանձնաժողով) անդամ, պաշտոն, որում նա երկար տարիներ ծառայում էր անխափան։ 1496 թվականի հոկտեմբերի 1-ին նա միացավ «Տասի Խորհրդին»։ Նա խորհրդին փոխանցեց Տրիստանո Սավորնաննայի առաջարկը՝ թունավորել Ֆրանսիայի Կառլ VIII-ին, ապա ներխուժել Իտալիա։ Խորհուրդը մերժեց առաջարկը։ Նրա պաշտոնավարման ժամկետը կարճվեց մինչև 1497-ի հուլիս կամ օգոստոս մինչև որ նա Ֆերարայում նշանակվեց որպես Վիսդոմինո[2]։

Որպես Վիսդոմինո Բեմբոն հայտնում էր Ֆեռարաի դուքս Էրկոլե դեստեի հակավենետիկյան թշնամանքի մասին, բայց նա նաև փոխանցեց Վենետիկ Էրկոլեի առաջարկը միջամտել Պիզանական պատերազմի ավարտին, որի ընթացքում Վենետիկն անցել էր Պիզայի կողմը՝ ընդդեմ Ֆլորենցիայի։ 1499 թվականի ապրիլի 26-ին Էրքոլը թողարկեց Վենետիկին վտանգող իր մրցանակը։ Բեմբոն 1499 թվականի հուլիսի 21-ին ընդունվեց Վենետիկի քոլեջ։ Նոյեմբերի 15-ին նա ընտրվեց Դիեցի Սավի։ 1500-ին նա միացավ «Տասի Խորհրդին» և ղեկավարեց այն մարտ և մայիս ամիսներին։ 1500-ի օգոստոսից դեկտեմբեր ընկած ժամանակահատվածում նա եղել է governatore delle entrate-ում[2]։

1501 թվականի սեպտեմբերի 30-ին Բեմբոն ընտրություններում դքսալ ընտրող էր, որն ընտրեց Լեոնարդո Լորեդանին։ 1502 թվականի ապրիլի 10-ից մինչև 1503 թվականի կեսերը նա Վերոնայի պոդեստա էր, որի հետ միասին նա նաև պետք է լիներ որպես Ֆրանսիայի թագավոր Լյուդովիկոս XII-ի (Ֆրանսիայի թագավոր) դեսպան, որը ներխուժում էր Իտալիա։ Այդ պատճառով նա 1502թ-ի հունիսի 15-ից օգոստոսի 28-ը բացակայում էր Վերոնայից, նախ` Պավիայում էր, իսկ հուլիսի 27-ից` Միլանում։ Նա նկարագրում է Լյուդովիկոս XII-ի հաղթական մուտքը Միլան, Մարինո Սանուտո Կրտսերին ուղղված նամակում։ Վերոնայում նա հյուրընկալեց Մանտուայի մարկիզ Ֆրանչեսկո Գոնսագաին և նրա կնոջը՝ Իզաբելլա դի Էստեին[2]։

Վերջնական դեսպանություն և վերջին տարիներ Վենետիկում խմբագրել

1503 թվականի նոյեմբերի 11-ին Բեմբոն ընտրվեց Հուլիոս Երկրորդ պապին ընտրվելու կապակցությամբ շնորհավորական պատվիրակություն, բայց Չեզարե Բորջիայի կործանման հետ կապված քաղաքական նկատառումներից ելնելով՝ այն մինչև 1505 թվականի մարտ չձևավորվեց։ Այնուհետև նա ծառայում էր որպես avogadore di comun: Նա Հռոմի հնությունները նկարագրելու համար գրեց այս դեսպանատան արժեքավորության մասին հաշվետվություն։ Սա նրա վերջին դեսպանությունն էր, և նա իր կյանքի մնացած մասն անցկացրեց Վենետիկում՝ բացառությամբ Պադովա կատարած կարճատև այցելությունների[2]։ Նա երբեք շատ հարուստ չէր, բայց հող ուներ Պադովայի մոտակայքում գտնվող Տերաֆերմայում[5]։

1505 թվականի հոկտեմբերից մինչև 1506 թվականի օգոստոսը Բեմբոն ընդգրկվել է «Տասի Խորհրդի» կազմում։ Նա հեռացավ` պրովայդերի պաշտոնը ստանձնելու համար, և օգոստոսի 8-ին Խորհուրդը նրան ընտրեց իր զոնտայում (արտահերթ հանձնաժողով)։ Նրա պաշտոնավարումը որպես ավոգադոր 1510–1511 թվականներին Ագնադելոյի ճակատամարտից հետո բովանդակալից էր։ Մարինո Ուոստինյանի և Ալվիս Գրադենիգոյի հետ նա առաջարկել է վերանայել Անտոնիո Գրիմանիի աքսորը, որն ըստ անհրաժեշտության երադարձվեց զինվորականները Վենետիկ[2]։

1510 թվականի օգոստոսին Բեմբոն կրկին միացավ Տասի խորհրդին։ Նա շատ պայքարեց, բայց նոյեմբերին պարտվեց Պադովայի պոդեստայի ընտրություններում։ Մարինո Սանուտոն սկանդալային համարեց նման «փառասիրություն ... տարեցների մեջ» գտնելը։ Հավանական է, որ ֆինանսական կարիքը ավելի շատ է մոտիվացրել Բեմբոյին, քան՝ փառասիրությունը։ Նա այս տարիներին հաճախ հանդես է գալիս որպես պետության անվճարունակ պարտապան։ Դեկտեմբերի 1-ին նա միացավ Դուքսալ Խորհրդին։ 1511 թվականի հուլիսի 11-ին նա կրկին ընտրվեց «Տասի Խորհրդի» անդամ։ Այս անգամ նա չկարողացավ ամբողջությամբ մասնակցել դրա վարույթներին և մի որոշ ժամանակ այնքան հիվանդ էր, որ Պիետրոն եկել էր նրան այցելելու։ 1512 թվականի մայիսի 10-ից 1513 թվականի մայիսի 23-ը նա ավոգադոր էր։ Նա հոկտեմբերի 9-ին վերջին անգամ ընտրվել է «Տասի Խորհրդի» անդամ և պաշտոնավարել մեկ տարի։ Նրա վերջին շրջանը ակտիվ էր, և նա հաճախ էր ղեկավարում խորհուրդը։ 1514 թվականի վերջին նա հեռացավ հասարակական կյանքից[2]։

1514 թվականի դեկտեմբերին Վենետիկում Հռոմի պապ Լեո X-ի անունից իր որդու առաքելության ձախողումը, կարծես, խաթարեց Բեմբոյին։ Նա մերժեց վերընտրվել Սենատի զոնտայում։ Նա հիվանդացավ 1519թ. Մայիսի 19-ին։ Պիետրոն իմացավ իր հոր հիվանդության մասին Բոլոնիայում, բայց մինչև նրա մահը` մայիսի 28-ը, Վենետիկ չժամանեց։ Նա թաղվեց Սան Սալվադորի եկեղեցում՝ մայիսի 30-ին[2]։

Նամակագրություն և գրություններ խմբագրել

Բեմբոն նամակագրություն է ունեցել Լորենցո դե Մեդիչիի, Քրիստոֆորո Լանդինոյի, Դանթե III Ալիգիերիի, Էրմոլաո Բարբարոյի, Պիետրո Բարոցիի, Բալդասսար Կաստիլոնեի, Մարսիլիո Ֆիչինոյի, Ֆրանչեսկո Ֆիլելֆոյի, Լաուրո Կվիրինիի, Մարկանտոնիո Սաբելիկոյի, Անտոնիո Վինչիգերայի և Օպակոպո Ենոյի հետ[5][6]։ Նա ելույթներն ու նամակները հիմնականում գրում էր լատիներեն։ Սանուտոն գովում է նրան որպես «ամենագետ, հումանիտար գիտությունների մեջ մեծագույն» և ասում, որ նա պետք է շարունակի գրել մինչև իր վերջին ժամը[2]։ Նրա պահպանված գրվածքներից են.

  • Gratulatio ad Christophorum Maurum pro clarissimo divini atque humani iuris scolasticorum ordine Patavini habita (1462), նրա շնորհավորանքը Քրիստոֆորո Մորոյին[5]
  • Oratio in adventu cardinalis Sancti Angeli legati apostolici (1460)[5]
  • Oratio in adventu Jacobi Zeni episcopi Patavini (1460)[5]
  • Oratio in funere Bertholdi marchionis Estensis (1464)[5]
  • Orationes ad Innocentium VIII (1487–1488), Ինոկենտի 8-րդի առջև նրա երկրորդ դեսպանության ժամանակ արտասանված երեք ճառեր[5]
  • zibaldone[5]

Բեմբոն կուտակեց մեծ գրադարան։ Գիրոլամո Դոնատոյի և Էրմոլաո Բարբարոյի հետ միասին նրան դիտարկել են որպես 15-րդ դարի վերջին վենետիկյան հումանիզմի ներկայացուցիչ։ Ավելի քան ցանկացած այլ վենետիկցի հումանիստ նա ծանոթ էր Ֆլորենցիայի ընթացիկ մտածողությանը[5]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 2,14 2,15 2,16 2,17 Angelo Ventura and Marco Pecoraro, "Bembo, Bernardo", in Dizionario Biografico degli Italiani, Volume 8 (Rome: Istituto dell'Enciclopedia Italiana, 1966).
  3. ↑ 3,0 3,1 Gianvito Resta, "Bembo, Bernardo", in Enciclopedia Dantesca (Rome: Istituto dell'Enciclopedia Italiana, 1970).
  4. ↑ Matteo Soranzo, Giovanni Aurelio Augurello (1441–1524) and Renaissance Alchemy: A Critical Edition of Chrysopeia and Other Alchemical Poems, with an Introduction, English Translation and Commentary (Brill, 2020), pp. 15–20.
  5. ↑ 5,00 5,01 5,02 5,03 5,04 5,05 5,06 5,07 5,08 5,09 5,10 5,11 5,12 5,13 5,14 Margaret L. King, Venetian Humanism in an Age of Patrician Dominance (Princeton University Press, 2014 [1985]), pp. 335–339.
  6. ↑ 6,0 6,1 Nella Giannetto, "Bembo, Bernardo", in The Oxford Companion to Italian Literature (Oxford University Press, 2002).

Գրականություն խմբագրել

  • Giannetto, Nella. Bernardo Bembo: umanista e politico veneziano. Leo S. Olschki Editore, 1985:
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Բեռնարդո Բեմբո» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Բեռնարդո_Բեմբո&oldid=9747446» էջից