Բելառուսներ (բելառուս․՝ беларусы, belarusy), արևելասլավոնական էթնոս, Բելառուսի մեծաթիվ բնիկ ազգը։

Բելառուսներ
Belarusians
беларусы
belarusy
Ընդհանուր քանակ

10.5 մլն

Բնակեցում
Ռուսաստան Ռուսաստան 890, 443[1] <
Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ 750, 000[2]
Ուկրաինա Ուկրաինա 275, 763[3]
Ղազախստան Ղազախստան 66, 476[4]
Լատվիա Լատվիա 68, 174[5]
Կանադա Կանադա 15, 565[6]
Արգենտինա Արգենտինա 45, 000 – 80, 000[7]
Լեհաստան Լեհաստան 47, 000 (2011)[8]
Լիտվա Լիտվա 41, 100[9]
Մոլդովա Մոլդովա 20, 000[10]
Ավստրալիա Ավստրալիա 20, 000[10]
Էստոնիա Էստոնիա 12 327 (2013)[11]
Իտալիա Իտալիա 8, 954 [12]
Բրազիլիա Բրազիլիա 7, 000[10]
Ֆրանսիա Ֆրանսիա 7, 500[10]
Բելգիա Բելգիա 2, 000[10]
Հունաստան Հունաստան 1, 168[13]
Պորտուգալիա Պորտուգալիա 1, 002[14]
Միացյալ Թագավորություն Միացյալ Թագավորություն 7, 000[10]
Լեզու(ներ)
բելառուսերեն
ռուսերեն
Հավատք(ներ)
Ուղղափառ քրիստոնեություն
կաթոլիկ եկեղեցի
Հուդայականություն
Արևելյան կաթոլիկ եկեղեցի
Բողոքականություն

Պատմություն խմբագրել

Բելառուսի հիմնական բնակչությունն ապրում է նաև ՌԴ արևելյան մարզերում, Լիտվայում, Լատվիայում, Ուկրաինայում և Սիբիրում։ Պատկանում են արևելյան սլավոնների խմբին։ Լեզուն բելառուսերենն է, պատկանում է արևելասլավոնական խմբին։ Հավատացյալ բելառուսները մեծ մասամբ ուղղափառներ են։ Բելառուսների էթնիկական հիմքը կազմել են հիմնականում արևելյան սլավոնական ցեղերը՝ դրեգովիչները, կրիվիչները, ռադիմիչները և մասամբ՝ դրևելյանները, սեվերյաններն ու վոլինյանները։ Բելառուս ազգը ձևավորվել է Բելառուսիայում՝ կապիտալիստական հարաբերությունների զարգացման հետևանքով (19-րդ դար) մշակութա-տնտեսական կապերը տարբեր մարզերի միջև ամրապնդվելու հետ մեկտեղ։ Որոշ հին ազգագրական հատկանիշներ պահպանվել են բնակարանների և հագուստի ձևերում, ընտանեկան սովորություններում։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. Demographics of Russia
  2. Demographics of USA
  3. Про кількість та склад населення України за підсумками Всеукраїнського перепису населення 2001 року (ուկր.)
  4. Demographics of Kazakhstan
  5. «On key provisional results of Population and Housing Census 2011». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հուլիսի 6-ին. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 18-ին.
  6. «Ethnic Origin (264), Single and Multiple Ethnic Origin Responses (3), Generation Status (4), Age Groups (10) and Sex (3) for the Population in Private Households of Canada, Provinces, Territories, Census Metropolitan Areas and Census Agglomerations, 2011 National Household Survey».
  7. «EMZ Berlin». Վերցված է 2015 թ․ մարտի 18-ին.
  8. Przynależność narodowo-etniczna ludności – wyniki spisu ludności i mieszkań 2011. GUS. Materiał na konferencję prasową w dniu 29. 01. 2013. p. 3.
  9. «Արխիվացված պատճենը». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ սեպտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 30-ին.
  10. 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 10,5 http://www.belarustime.ru/belarus/culture/diaspore/c6420f28d9870602.html
  11. 2013 census Արխիվացված 2018-01-04 Wayback Machine. Eesti Statistikaamet.
  12. http://www.istat.it/it/archivio/129854
  13. «Error» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2015 թ․ սեպտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 18-ին.
  14. http://sefstat.sef.pt/Docs/Distritos_2009.pdf

Աղբյուրներ խմբագրել

  • Арсеньев, К. Статистические очерки России / К. Арсеньев. — Санкт-Петербург ։ Тип. Импер. академии наук, 1848. — 503 с.
  • Беларусы ։ у 10 т. / Рэдкал.։ В. К. Бандарчык [і інш.]; Інстытут мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору імя Кандрата Крапівы National Academy of Sciences of Belarus. — Мінск ։ Беларус. навука, 1994–2007. — Т. 3 ։ Гісторыя этналагічнага вывучэння / В. К. Бандарчык [і інш]. — 2001. — 433 с.
  • Беларусы ։ у 10 т. / Рэдкал.։ В. К. Бандарчык [і інш.]; Інстытут мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору імя Кандрата Крапівы, National Academy of Sciences of Belarus. — Мінск ։ Беларус. навука, 1994–2007. — Т. 4 ։ Вытокі і этнічнае развіццё / В. К. Бандарчык [і інш]. — 2001. — 433 с.
  • Беларусы ։ у 10 т. / Рэдкал.։ В. К. Бандарчык [і інш.]; Інстытут мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору імя Кандрата Крапівы НАН Беларусі. — Мінск ։ Беларус. навука, 1994–2007. — Т. 6 ։ Грамадскія традыцыі / В. К. Бандарчык [і інш]. — 2002. — 606 с.
  • Белоруссия // Географическо-статистический словарь Российской империи / сост. П. Семенов; Русское географическое общество. — СПб ։ Тип. В. Безобразова, 1863. — Т. I. — С. 371.
  • Белоруссия // Энциклопедический словарь; изд. Ф.А. Брокгауз, И.А. Эфрон. — СПб ։ Тип. И.А. Эфрона, 1891. — Т. V. — С.231. [1]
  • Белоруссы // Энциклопедический словарь; изд. Ф.А. Брокгауз, И.А. Эфрон. — СПб ։ Тип. И.А. Эфрона, 1891. — Т. V. — С. 232—234. [2]
  • Белорусы // Большая Российская энциклопедия։ в 30 т. / Председатель Науч.-ред совета Ю.С. Осипов. Отв. ред. С.Л. Кравец. — Москва ։ Большая Российская энциклопедия, 2005. — Т. 3. «Банкетная кампания» 1904 — Большой Иргиз. — С . 260—262.
  • Белы, А. Белая Русь / А. Белы // Вялікае княства Літоўскае ։ энцыкл. ։ у 2 т. — Мінск, 2006. — Т. 1. — С. 306—308.
  • Белы, А. Хроніка «Белай Русі»։ нарыс гісторыі адной геаграфічнай назвы / А. Белы. — Мінск ։ Энцыклапедыкс, 2000. — 238 с. — ISBN 985-6599-12-1
  • Бандарчык, В.К. Гісторыя беларускай этнаграфіі XIX ст. / В.К. Бандарчык. — Мінск ։ Навука і тэхніка, 1964. — 282 с.
  • Гісторыя Беларусі։ Падруч. у 2 ч. / Я.К. Новік, Г.С. Марцуль, І.Л. Качалаў і інш.; Пад рэд. Я.К. Новіка, Г.С. Марцуля. — Мн.։ Выш. шк., 2003. — Ч. 1. Ад старажытных часоў — па люты 1917 г. — 416 с.
  • Гісторыя Беларусі։ у 6 т. / Ю. Бохан [і інш.]; рэдкал։ М. Касцюк (гал. рэд.) [і інш.]. — Т. 2. Беларусь у перыяд Вялікага Княства Літоўскага. — Мінск ։ Экаперспектыва, 2008. — 688 с.
  • Гісторыя беларускай дзяржаўнасці ў канцы XVIII ст. — пачатку XXI ст.։ у 2-х кн. / А.А. Каваленя [і інш.] ; Нац. акад. навук Беларусі, Ін-т гісторыі. — Мінск ։ Беларуская навука, 2011. — Кн. 1. — 584 с.
  • Гринблат, М.Я. Белорусы. Очерки происхождения и этнической истории / М.Я. Гринблат. — Минск ։ Наука и техника, 1968. — 288 с.
  • Дзярновіч, А. Пошукі Айчыны: «Літва» і «Русь» у сучаснай беларускай гістарыяграфіі Արխիվացված 2022-09-21 Wayback Machine / А. Дзярновіч // Палітычная сфера. — 2012. — №18—19(1—2). — С. 30—53. [3]
  • Долбилов, М.Д. Русский край, чужая вера։ Этноконфессиональная политика империи в Литве и Белоруссии при Александре II / М.Д. Долбилов. — М. ։ Новое литературное обозрение, 2010. — 1000 с.
  • Живописная Россия։ Отечество наше в его земельном, историческом, племенном, экономическом и бытовом значении։ Литовское и Белоруское Полесье / под общ. ред. П.П. Семенова. — репринт. воспр. изд. 1882 г. — Минск ։ БелЭн, 1993. — 550 с.
  • Зайкоўскі, Э.М. Этнічная i канфесійная сітуацыя ў гістарычнай Літве на рубяжы XIV—XV стст. / Э.М. Зайкоўскі // Вялікае княства Літоўскае і яго суседзі ў XIV—XV стст.։ саперніцтва, супрацоўніцтва, урокі։ Да 600-годдзя Грунвальдскай бітвы։ матэрыялы Міжнароднай навуковай канферэнцыі (Гродна, 8-9 ліп. 2010 г.) / НАН Беларусі, Ін-т гісторыі; Гродзенскі дзярж. ун-т імя Янкі Купалы. — Мн.։ Беларуская навука, 2011. — С. 11—25.
  • Корнилов, И. Русское дело в Северо-Западном крае. Материалы для истории Виленского учебного округа преимущественнно в муравьевскую эпоху / И. Корнилов. — Санкт-Петербург ։ Тип. А. Лопухина, 1901. — 420 с.
  • Литовское племя // Географическо-статистический словарь Российской империи / сост. П. Семенов; Русское географическое общество. — СПб ։ Тип. В. Безобразова, 1867. — Т. III. — С. 62—64.
  • Марзалюк, І. Людзі даўняй Беларусі։ этнаканфесійныя і сацыякультурныя стэрэатыпы (Х—XVII ст.). — Магілёў, 2003.
  • Марзалюк, І.А. Міфы «адраджэнскай» гістарыяграфіі Беларусі։ манаграфія / І.А. Марзалюк. — Магілёў ։ МДУ імя А.А. Куляшова, 2009. — 148 с.
  • Марзалюк, І. Тэрміналогія этнічнай гісторыі Беларусі 14-17 ст.: набліжэнне да рэаліяў, ці стварэнне новых міфаў? Արխիվացված 2014-10-05 Wayback Machine / І. Марзалюк // Гістарычны альманах. — 2003. — Т. 9. — С. 113—122.
  • Народы России. Белорусы и поляки / Издание "Досуг и дело". — СПб ։ Общественная польза, 1878. — 68 с.
  • Насытка, Я. «Тыя ж беларусы…»։ Этнічныя межы беларусаў у XIX — пачатку XX ст. / Я. Насытка // Беларуская мінуўшчына. — 1994. — № 4. — С. 11—15.
  • Петров, Н.И. Белоруссия и Литва. Исторические судьбы Северо-Западного края / Н.И. Петров. — СПб. ։ Тип. Тов. "Общественная польза", 1890. — 585 с. [4]
  • Реклю, Э. Россия европейская и азиатская ։ в 2 т. / Э. Реклю. — Т. 1. Европейская Россия. До Урала. — СПб. ։ А. Ильин, 1883. — 700 с.
  • Сагановіч, Г. Нарыс гісторыі Беларусі ад старажытнасці да канца XVIII стагоддзя / Г. Сагановіч. — Мінск ։ Энцыклапедыкс, 2001. — 412 с.
  • Самбук, С.М. Политика царизма в Белоруссии во второй половине XIX века / Ред. В.П. Панютич. — Минск ։ Наука и техника, 1980. — 224 с.
  • Сементовский, А. Этнографический обзор Витебской губернии / А. Сементовский. — Санкт-Петербург ։ Тип. Н. Хана. — 1872. — 69 с.
  • Сталюнас, Д. Границы в пограничье։ белорусы и этнолингвистическая политка Российской империи на Западных окраинах в период Великих Реформ / Д. Сталюнас // Ab Imperio. 2003 — № 1. — С. 261—292.
  • Столпянский, Н.П. Девять губерний Западно-Русского края в топографическом, геогностическом, статистическом, экономическом, этнографическом и историческом отношениях ։ (С карт. девяти губерний края) / Н.П. Столпянский. — СПб ։ тип. Гогенфельдена и К°, 1866. — 200 с.
  • Смалянчук, А. Дыскусія пра вытокі на фоне «ідэалягічнай рэвалюцыі» Արխիվացված 2014-08-15 Wayback Machine / А. Смалянчук // ARCHE. — 2008. — №3. — С. 53—57.
  • Смалянчук, А.Ф. Паміж краёвасцю і нацыянальнай ідэяй. Польскі рух на беларускіх і літоўскіх землях. 1864 — люты 1917 г. / А. Ф. Смалянчук. — СПб. ։ Неўскі прасцяг, 2004. — 406 с.
  • Тегако, Л.И. Антропология белорусского Полесья։ демография, этническая история, генетика / Л.И. Тегако, А.И. Микулич, И.И. Саливон. — Минск. — 1978.
  • Терешкович, П.В. Этническая история Беларуси XIX — начала XX в.: В контексте Центрально-Восточной Европы Արխիվացված 2011-08-12 Wayback Machine / П.В. Терешкович. — Минск ։ БГУ, 2004. — 233 с.
  • Титов В. С. Историко-этнографическое районирование материальной культуры белорусов. ― Мн., 1983.
  • Флоря, Б.Н. О некоторых особенностях развития этнического самосознания восточных славян в эпоху Средневековья — раннего Нового времени Արխիվացված 2014-11-29 Wayback Machine // Материалы конференции «Россия-Украина: история взаимоотношений». — Москва, 1997. — C. 9—27.
  • Чаквин, И.В. Из истории становления национального самосознания белорусов (XIV — начало XX вв.) / И.В. Чаквин, П.В. Терешкович // Советск. этнография. — 1990. — № 6. — С. 42—54.
  • Чаквін, І. Нацыя ліцвінаў у этнагенезе беларусаў: Параўнальна-тыпалагічны і гістарычны аспекты Արխիվացված 2014-11-29 Wayback Machine / І. Чаквін // Беларусіка = Albaruthenica. Кн. 6 ։ Беларусь паміж Усходам і Захадам։ Праблемы міжнац., міжрэліг. і міжкультур. узаемадзеяння, дыялогу і сінтэзу. — Мінск ։ ННАЦ імя Ф. Скарыны, 1997. — Ч. 1. — С. 37—42.
  • Ширяев, Е.Е. Беларусь։ Русь Белая, Русь Черная и Литва в картах / Е.Е. Ширяев. — Минск ։ Навука і тэхніка, 1991. — 119 с.
  • Шыбека, З. Нарыс гісторыі Беларусі (1795—2002) / З. Шыбека. — Мінск ։ Энцыклапедыкс, 2003. — 490 с.
  • Эркерт, Р.Ф. Взгляд на историю и этнографию западных губерний России : (с атласом) / [соч.] Полк. Р.Ф. Эркерта. — Санкт-Петербург ։ тип. Дома призрения малолет. бедных, 1864. — 72 с.
  • Этнаграфія беларусаў։ гістарыяграфія, этнагенез, этнічная гісторыя / В. К. Бандарчык [і інш]. — Мінск ։ Навука і тэхніка, 1985. — 215 с.
  • Этнаграфія Беларусі ։ энцыклапедыя / рэдкал. І.П. Шамякін [і інш.]. — Мінск ։ БелСЭ, 1989. — 575 с.
  • Lithuanians and letts // The Encyclopædia Britannica ։ a dictionary of arts, sciences, literature and general information. — Cambridge ։ University press, 1911. — Volime XVI. — P. 789—791.
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 2, էջ 377