Բաշիր Ռամեև
Բաշիր Ռամեև (ռուս.՝ Баши́р Исканда́рович Раме́ев, մայիսի 1, 1918, Բայմակ, Orsk Uyezd, Օրենբուրգի մարզ, Խորհրդային Ռուսաստան - մայիսի 16, 1994, Մոսկվա, Ռուսաստան), խորհրդային գիտնական, գյուտարար, խորհրդային համակարգիչների հիմնադիրներից մեկը, 23 պատենտների (արտոնագրեր) հեղինակ է[1], այդ թվում ԽՍՀՄ-ում պաշտոնապես գրանցված առաջին պատենտը (1948)[2]։ Տեխնիկական գիտությունների դոկտոր (1962)։ Ստալինյան մրցանակի դափնեկիր (1954)։ Հայրենական պատերազմի մասնակից։
Բաշիր Ռամեև Баши́р Исканда́рович Раме́ев | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | 1918 մայիսի 1 Բայմակ, Օրենբուրգ |
| Մահացել է | 16 մայիսի 1994 (տարիքը 76) Մոսկվա, Ռուսաստան |
| Գերեզման | Կունցևսկոե գերեզմանատուն |
| Բնակության վայր(եր) | ՌԽՖՍՀ |
| Քաղաքացիություն |  ԽՍՀՄ և  Ռուսաստան |
| Մասնագիտություն | էլեկտրոնային համակարգիչներ |
| Հաստատություն(ներ) | Q86662475? |
| Գործունեության ոլորտ | Էլեկտրոնային հաշվիչ մեքենա |
| Ալմա մատեր | Մոսկվայի էներգետիկայի ինստիտուտ |
| Գիտական աստիճան | տեխնիկական գիտությունների դոկտոր |
| Տիրապետում է լեզուներին | ռուսերեն |
| Գիտական ղեկավար | Ակսել Բերգ |
| Ինչով է հայտնի | ԽՍՀՄ առաջին պատետնտ համակարգիչ Ստրելա համակարգիչ Ուրալ համակարգիչների շարք |
| Պարգևներ |   և  |
 Bashir Rameyev Վիքիպահեստում | |
Կենսագրություն խմբագրել
Ռամեևը ծնվել է Բայմակում, 1918 թվականի մայիսի 1-ին (անձնագրով՝ մայիսի 15) լեռնային ինժեների ընտանիքում[3]։
1935 թվականին Ռամեևը դարձել է Գյուտարարների համամիութենական հասարակության անդամ, 1937 թվականին ընդունվել է Մոսկվայի էներգետիկայի ինստիտուտ, 1938 թվականին՝ հոր ազատազրկումից հետո, հեռացվել է ինստիտուտից (երկար ժամանակ մնացել է առանց բարձրագույն հաստատության դիպլոմի), երկար տարիներ աշխատանք չի ունեցել։ 1940 թվականին ընդունվել է Կապի կենտրոնական գիտահետազոտական ինստիտուտ որպես տեխնիկ։ Հայրենական մեծ պատերազմի առաջին իսկ օրերից կամավոր մեկնել է ռազմաճակատ, հանդես է եկել ԽՍՀՄ կապի նախարարության գումարտակում, մասնակցել է Կիևի ազատագրմանը։
1944 թվականին ազատ է արձակվել զինվորական ծառայությունից՝ ազգային տնտեսության վերականգնման համար մասնագետների հավաքագրման պատճառով։
Աշխատանքի է ընդունվել ЦНИИ № 108 ակադեմիկ Բերգի ղեկավարությամբ։ 1947 թվականին լսելով «Բի-բի-սի»-ի հաղորդումը ԱՄՆ-ում ստեղծված էլեկտրոնային համակարգչային մեքենայի մասին, Ռամեևի մոտ ցանկություն է առաջանում զբաղվել այդ նոր գիտատեխնիկական ոլորտով։ Բերգի խորհրդով նա դիմում է ԽՍՀՄ ԳԱ թղթակից անդամ Բրուկին և 1948 թվականի մայիսին ընդունվում է ԽՍՀՄ ԳԱ Էլեկտրաէներգետիկ ինստիտուտի լաբորատորիա՝ որպես ինժեներ-կոնստրուկտոր։
1948 թվականի օգոստոսին Իսահակ Բրուկն ու Բաշիր Ռամեևը ներկայացրեցին ԽՍՀՄ-ում առաջին «Ավտոմատ թվային էլեկտրական մեքենաների» նախագիծը։ Ռամեևը ստեղծել է նաև «Ստրելա» համակարգիչը, «Ուրալ» համակարգիչների շարքը։
Փաստը, որ Ռամեևը չուներ բարձրագույն կրթություն, չխանգարեց, որ նա դառնա Պենզայի մաթեմատիկական մեքենաների ինստիտուտի գլխավոր ինժեներ, տնօրենի տեղակալ, որտեղ նա աշխատել է 1955-1968 թվականներին և առանց պաշտպանության ստացել է տեխնիկական գիտությունների դոկտորի աստիճան։
Մահացել է 1994 թվականի մայիսի 16-ին, Մոսկվայում։ Թաղված է Կունցևսկոե գերեզմանատանը։
Ընտանիք խմբագրել
- Պապը՝ Զաքիր Ռամեև (1859-1921), եղել է ոսկի արդյունահանող, Ռուսական կայսրության պետական դումայի անդամ
- Հայրը՝ Իսկանդար Ռամեև, մինչև Առաջին համաշխարհային պատերազմը սովորել է Գերմանիայում, 1938 թվականին դատապարվել է 5 տարի ազատազրկման, մահացել է 1943 թվականին։
Պարգևներ խմբագրել
- Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշան
- Ստալինյան մրցանակ, 1954
- ԽՍՀՄ տնտեսական նվաճումների ցուցահանդեսի ոսկե մեդալ
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Л.Н. Ефремов. (1985). Справка об изобретательной деятельности Рамеева Башира Искандаровича. Архив Московского Политехнического Музея. Стр.1.
- ↑ Авторское свидетельство # 10475 от 4 декабря 1948 г., Архив Политехнического Музея, Москва.
- ↑ Виртуальный компьютерный музей