Վիքիպեդիա

Բաժակ

Բաժակ, բաց ծածկով տարա է, որն օգտագործվում է հեղուկներ լցնելու կամ խմելու համար։ Թեև այն հիմնականում օգտագործվում է խմելու համար, այն կարող է օգտագործվել նաև շշալցման, պինդ մարմիններ պահելու համար (օրինակ՝ շաքար, ալյուր, հացահատիկային մշակաբույսեր, աղ)[1][2]։ Բաժակները կարող են պատրաստվել ապակուց, մետաղից, ճենապակուց[3], կավից, փայտից, ապարից, ոսկորից, պոլիստիրոլից, պլաստմասսայից, ալյումինից կամ այլ նյութերից և սովորաբար ամրացվում են ոտքերով, բռնակներով կամ այլ հարդարանքներով։

Բաժակ
Ենթակատեգորիախմելու անոթ Խմբագրել Wikidata
Կիրառությունըըմպելիք Խմբագրել Wikidata
Դատարկ և ջրով լի բաժակ

Բաժակները տարբեր մշակույթներում օգտագործվում են ծարավը հագեցնելու համար և դասակարգային կառուցվածքներում[4], և բաժակների տարբեր ոճեր կարող են օգտագործվել տարբեր հեղուկների կամ տարբեր իրավիճակների համար[5]։ Տարբեր ոճերի բաժակները կարող են օգտագործվել տարբեր տեսակի հեղուկների կամ այլ սննդամթերքի համար (օրինակ՝ թեյի բաժակներ և չափիչ բաժակներ) տարբեր իրավիճակներում ջրամատակարարման կայաններում կամ արարողությունների և ծեսերի ժամանակ) կամ զարդարելու համար[6][7]։

Ռոկոկո ոճի բաժակապնակով բաժակ, մոտավորապես 1753թ․ փափուկ ճենապակյա ջնարակով և էմալով, Լոս Անջելես շրջանի արվեստի թանգարան

Պատմություն խմբագրել

Բաժակները գրեթե անկասկած օգտագործվել են անհիշելի ժամանակներից, և, իրոք, դրանք հայտնաբերվել են ամբողջ աշխարհի Հնագիտական վայրերում։ Նախապատմական բաժակները երբեմն պատրաստվում էին խեցիներից և փորված քարերից[8]։

Հին Միջագետքում գավաթները պատրաստվում էին տարբեր նպատակների համար՝ հավանաբար ներառյալ ալկոհոլային խմիչքներ տեղափոխելը և խմելը[9]։

Կան ապացույցներ, որ Հռոմեական կայսրությունը գավաթներ է օգտագործել ամբողջ Եվրոպայում, որոնցից ուշագրավ օրինակներ են՝ արծաթե բաժակներ Ուելսում և գույնը փոխող ապակե բաժակ հին Թրակիայում[10][11]։ Անգլիայում հայտնաբերվել են բաժակներ, որոնք թվագրվում են մի քանի հազար տարվա, այդ թվում՝ Rillaton Gold Cup,որը մոտ 3,700 տարեկան է։ Ամերիկայում բաժակները օգտագործվել են եվրոպական ժամանումներից մի քանի դար առաջ[12]։ Մեքսիկական ծոցի շրջակայքում բնիկ ամերիկացի հասարակություններն օգտագործում էին Horse conch խմելու բաժակների համար, ի թիվս այլ նպատակների[13]։

Մշակութային նշանակություն և օգտագործում խմբագրել

 
Մի շարք պլաստիկ բաժակներ, որոնք սովորաբար օգտագործվում են ոչ պաշտոնական ընթրիքի համար

Քանի որ բաժակները անհիշելի ժամանակներից եղել են ճաշի անբաժանելի մասը, դրանք դարձել են մարդկային մշակույթի արժեքավոր մաս։ Բաժակի ձևը կամ պատկերը հանդիպում է մարդկային մշակույթների տարբեր վայրերում։

Միապետություն խմբագրել

Պատմականորեն միապետները մտահոգված էին թունավորման միջոցով մահափորձի հնարավորությամբ։ Այս ճակատագրից խուսափելու համար նրանք հաճախ օգտագործում էին հատուկ ամաններ, որոնք հսկում էին գավաթակիրներին։ Ենթադրվում էր, որ "գուշակող բաժակը" կարող է թույն հայտնաբերել։ Աստվածաշնչում Հովսեփը երազը մեկնաբանեց Փարավոնի գավաթակրին[14], և կանխատեսումների արծաթե բաժակը առանցքային դեր խաղաց եղբայրների հետ նրա հաշտեցման գործում։

Սպա բաժակները հատուկ բաժակներ են, որոնք օգտագործվում են հանքային կամ ջերմային ջուր խմելու համար անմիջապես աղբյուրից, որոնք մշակվել են հյուսիս-արևմտյան Չեխիայում 17-րդ դարում[15] և ներկայումս Չեխական բանահյուսության մաս են կազմում

Կրոն խմբագրել

 
Երկբռնակ Natla (נַטְלָה) գավաթ, որն օգտագործվում էր հուդայականության ծիսական լվացման համար

Հաղորդության քրիստոնեական ծիսակարգում հետևորդները գավաթից գինի են խմում (կամ գինու փոխարինող) ՝ ի հիշատակ Հիսուսի Խորհրդավոր ընթրիքի[16]։ Այդ նպատակով հաճախ օգտագործվում է չալիս բաժակը։

Հին հունական կրոնական սովորույթները ներառում էին լիբերան։ Ռիթոնը մեկ գավաթ էր, որն օգտագործվում էր լիբացիայի համար։

Խոհանոց խմբագրել

Չափիչ բաժակը, որը պարզ բաժակի հարմարեցումն է, ստանդարտ գործիք է խոհարարության մեջ, որն օգտագործվել է առնվազն դեռևս հռոմեական ժամանակներում։ Բացի խմելու անոթ ծառայելուց, բաժակները կարող են օգտագործվել որպես բաժակների այլընտրանք, որպես անոթ, հատկապես ապուրի համար։ Հրապարակվել են միկրոալիքային վառարանում բաժակների մեջ տարբեր ուտեստներ պատրաստելու բաղադրատոմսեր[17]։

Հերալդիկա խմբագրել

Գավաթները երբեմն օգտագործվում են հերալդիկայում, հատկապես եկեղեցական հերալդիկայում։ Kronkåsa-ն մշակված փայտե բաժակի տեսակ է, որն օգտագործվել է շվեդ ազնվականների կողմից Վերածննդի ժամանակ։

Երեխայի զարգացում խմբագրել

Բաժակից խմելը նշանակալի քայլ է երեխայի՝ փոքրիկ դառնալու ճանապարհին; խորհուրդ է տրվում, որ երեխաները, վեց ամսականից մինչև մեկ տարեկան, շշերից անցնեն բաժակների[18][19] ։ Սիփի բաժակները սովորաբար օգտագործվում են այս անցման համար։

Սպորտաձևեր խմբագրել

 
Մարզական շատ գավաթների տրվում է բաժակի ձև

Շատ գավաթներ ունեն զարդարված գավաթի ձև։ Այն դեպքերում, ինչպիսիք են Ֆուտբոլի աշխարհի առաջնությունը և Սթենլիի գավաթը, մրցույթն ինքնին կարող է մեծանալ և ստանձնել հաղթողին շնորհվող գավաթի անունը։

Շնորհիվ այն բանի, որ գավաթի տեսքով գավաթները որպես մրցանակներ են օգտագործվում հաղթողների համար, մեծ թվով ազգային և միջազգային մրցույթներ կոչվում են "գավաթներ"[20]։

Խաղեր խմբագրել

Տարո գուշակության մեջ բաժակները կապում են ջրի տարերքի հետ և համարվում են զգացմունքների, ինտուիցիայի և հոգու խորհրդանիշl[21][22]։ Բաժակներով բացիկները հաճախ կապված են սիրո, հարաբերությունների, վախերի և ցանկությունների հետ[21][23]։

Տարբեր բաժակներ նախագծվել են այնպես, որ դրանցից առանց թափվելու խմելը դժվարություն է։ Դրանք կոչվում են փազլ բաժակներ։

Գավաթային խաղը ներառում է ռիթմիկ հարվածող պլաստիկ բաժակներ[24]։

Առաջխաղացում խմբագրել

Զարգացած աշխարհում գավաթները հաճախ բաժանվում են գովազդային նպատակներով։ Օրինակ, կորպորացիան կարող է իր լոգոտիպով բաժակներ բաժանել առևտրային ցուցահանդեսի ժամանակ, կամ քաղաքը կարող է բաժանել գավաթներ՝ վերամշակումը խթանող կարգախոսներով։ Կան ընկերություններ, որոնք մատուցում են բաժակների վրա կարգախոսներ տպելու ծառայություն[25]։

Տեսակներ խմբագրել

Տարբեր տեսակի գավաթների անունները տարբեր են տարածաշրջանում և կարող են համընկնել։ Ցանկացած թափանցիկ բաժակ, անկախ իրական բաղադրությունից, կոչվում է «բաժակ», հետևաբար, եթե թղթից պատրաստված բաժակը «թղթե բաժակ» է, փոխարենը շոթեր խմելու համար նախատեսված թափանցիկ բաժակը կոչվում է «կրակած բաժակ»։

Տաք ըմպելիքների համար խմբագրել

 
Թեյի բաժակներ ափսեների վրա

Թեև տեսականորեն, բաժակների մեծ մասը հարմար է խմելու հեղուկներ պահելու համար, տաք ըմպելիքները, ինչպիսին թեյն է, սովորաբար մատուցվում են մեկուսացված կամ ճենապակյա թեյի բաժակներում։

Միանգամյա օգտագործման խմբագրել

Մեկանգամյա օգտագործման բաժակները նախատեսված են միայն մեկ անգամ օգտագործելու համար[26]։ Դրանք հաճախ օգտագործվում են արագ սննդի ռեստորանների և սուրճի խանութների կողմից՝ խմիչքներ մատուցելու համար։ Խմելու ջուր մատակարարող հաստատությունները, ինչպիսիք են գրասենյակները և հիվանդանոցները, կարող են նաև օգտագործել մեկանգամյա օգտագործման բաժակներ սանիտարական նկատառումներով։

  • Թղթե բաժակ
  • Պլաստմասսե բաժակ
  • Ապակե բաժակ
  • Մեկանգամյա փրփրե բաժակ

Ալկոհոլային խմիչքների համար խմբագրել

Որոշ ոճերի բաժակներ հիմնականում օգտագործվում են ալկոհոլային խմիչքների համար, ինչպիսիք են գարեջուրը, գինին, կոկտեյլը և լիկյորը։ Գոյություն ունեն գարեջուր խմելու ավելի քան մեկ տասնյակ տարբեր ոճերի բաժակներ՝ կախված գարեջրի ճշգրիտ բազմազանությունից։ Գաղափարը, որ որոշակի գարեջուր պետք է մատուցվի որոշակի ձևի բաժակում, կարող է ավելի շատ տարածվել մարքեթինգային նպատակներով, բայց դրա հետևում կարող է իրականում ինչ-որ հիմք լինել[27]։ Գավաթները նույնպես ունեն տարբեր ձևեր՝ կախված գինու գույնից և ոճից, որը նախատեսվում է մատուցել դրանցում։

  • Գարեջրի շտեյն
  • Պինտա ապակի
  • Հնաոճ ապակի
  • Քուայչ[28]
  • Սակե բաժակ (ochoko)
  • Շոթի բաժակ
  • Տանկարդ
  • Գավաթ
  • Գոբլե

Չափման, ներծծման և կրծքի համար խմբագրել

  • Չափաբաժակ
  • Ներծծող բաժակ
  • Կրծքի բաժակ

Պատկերներ խմբագրել

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ Chris, Producer. «BBC - Radio 1 Movies Blog: Who Drank From This?». www.bbc.co.uk (անգլերեն). Վերցված է 2024 թ․ մարտի 18-ին.
  2. ↑ «Definition of CUP». www.merriam-webster.com (անգլերեն). 2024 թ․ մարտի 12. Վերցված է 2024 թ․ մարտի 18-ին.
  3. ↑ «Dictionary.com | Meanings & Definitions of English Words». Dictionary.com (անգլերեն). Վերցված է 2024 թ․ մարտի 18-ին.
  4. ↑ Chris, Producer. «BBC - Radio 1 Movies Blog: Who Drank From This? The Answer». www.bbc.co.uk (անգլերեն). Վերցված է 2024 թ․ մարտի 18-ին.
  5. ↑ «What are the Different Types of Coffee Cups? (with pictures)». Delighted Cooking (ամերիկյան անգլերեն). 2024 թ․ փետրվարի 1. Վերցված է 2024 թ․ մարտի 18-ին.
  6. ↑ «What Are the Different Types of Coffee Cups? (with pictures)». Wisegeek.com. 2014 թ․ հունվարի 18. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ փետրվարի 1-ին. Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 26-ին.
  7. ↑ Rigby 2003: p. 573–574.
  8. ↑ Examples include a hollowed stone used to hold pigment for cave painting (see History of technology), and mussel shells used to hold cosmetics. Relics of this style of cup have been found in Egyptian burial sites.
  9. ↑ «The Archaeology News Network: Gold cup headlines Mesopotamia exhibition». Archaeologynewsnetwork.blogspot.com. 2012 թ․ ապրիլի 24. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ հունվարի 20-ին. Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 26-ին.
  10. ↑ «Roman Cup - Archaeology Magazine Archive». Archaeology. March–April 2004. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ փետրվարի 2-ին. Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 28-ին.
  11. ↑ Merali, Zeeya (2013 թ․ սեպտեմբեր). «This 1,600-Year-Old Goblet Shows that the Romans Were Nanotechnology Pioneers». Smithsonian. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ փետրվարի 1-ին. Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 28-ին.
  12. ↑ Norton, Elizabeth (2012 թ․ օգոստոսի 6). «Starbucks of Ancient America?». ScienceNOW. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ փետրվարի 1-ին. Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 28-ին.
  13. ↑ Atlantic City Aquarium, Horse conch Արխիվացված Մայիս 15, 2014 Wayback Machine. Accessed April 26, 2014
  14. ↑ «Genesis 40 ESV - Joseph Interprets Two Prisoners' Dreams». Bible Gateway. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ փետրվարի 22-ին. Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 26-ին.
  15. ↑ Kuchyňová, Zdeňka (2008 թ․ մայիսի 2). «Lázeňský pohárek - typicky česká záležitost» (չեխերեն). Czech Radio. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ հունվարի 16-ին. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 15-ին.
  16. ↑ «Are You Drinking of the Master's Cup?». www.cgg.org. Վերցված է 2024 թ․ մարտի 18-ին.
  17. ↑ «Coffee Cup Quiche». St. Louis Post-Dispatch. 2012 թ․ մայիսի 1. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ հունվարի 5-ին. Վերցված է 2014 թ․ փետրվարի 9-ին.
  18. ↑ «Introducing a cup: 8 months and over». Heinz For Baby. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ փետրվարի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 26-ին.
  19. ↑ Last reviewed: July 2012 (2000 թ․ հունվարի 1). «How can I encourage my toddler to drink from a cup?». BabyCentre. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ փետրվարի 2-ին. Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 26-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ թվային անուններ: authors list (link)
  20. ↑ «'win the cup' Google news search». Google. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ մայիսի 8-ին. Վերցված է 2014 թ․ փետրվարի 3-ին.
  21. ↑ 21,0 21,1 Burger, Evelin; Johannes Fiebig (2004). Tarot Basics. New York: Sterling. էջ 76. ISBN 1402730403.
  22. ↑ Tarantino, P.C. (2007). Tarot for the New Aeon. Pebble Beach, CA: Alternative Insights. էջեր 245–246. ISBN 978-0976618409.
  23. ↑ Ziegler, Gerd (1988). Tarot: Mirror of the Soul: Handbook for the Aleister Crowley Tarot. York Beach, Maine: S. Weiser. էջ 191. ISBN 0877286833.
  24. ↑ «The Cup Game». Great Group Games. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ հուլիսի 30-ին. Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 26-ին.
  25. ↑ «Custom Promotional Cups, Branded Plastic and Paper Cups». Custom On It. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ հունվարի 22-ին. Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 26-ին.
  26. ↑ Ashby, Michael F. (2016 թ․ սեպտեմբերի 23). Materials Selection in Mechanical Design (անգլերեն). Butterworth-Heinemann. ISBN 9780081006108.
  27. ↑ bilat_22-1.html http://www.truebeer.com/Beer-Glass-Types_ep_22-1.bahog bilat_22-1.html. {{cite web}}: Check |url= value (օգնություն); Missing or empty |title= (օգնություն)(չաշխատող հղում)
  28. ↑ McClenehan, Robert L. Some Scottish Quaichs. Illinois, 1955, p. 3.
  • Rigby, Stephen Henry (2003). A Companion to Britain in the Later Middle Ages (Illustrated ed.). Wiley-Blackwell. ISBN 978-0-631-21785-5.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

 
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Բաժակ&oldid=9855236» էջից