Արտեմ Հարությունյան

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Արտեմ Հարությունյան (այլ կիրառումներ)

Արտեմ Միքայելի Հարությունյան (սեպտեմբերի 19, 1945(1945-09-19), Ստեփանակերտ, Ադրբեջանական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ), հայ բանաստեղծ, գրականագետ, թարգմանիչ։ Բանասիրական գիտությունների դոկտոր (1989), պրոֆեսոր (1991)։ ԽՍՀՄ գրողների միության անդամ 1976 թվականից։

Արտեմ Հարությունյան
Ծնվել է	սեպտեմբերի 19, 1945(1945-09-19) (78 տարեկան)
Ծննդավայր	Ստեփանակերտ, Ադրբեջանական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ
Քաղաքացիություն	ԽՍՀՄ և  Հայաստան
Կրթություն	ԵՊՀ հայ բանասիրության ֆակուլտետ (1968) և Մաքսիմ Գորկու անվան գրականության ինստիտուտ
Կոչում	պրոֆեսոր
Գիտական աստիճան	բանասիրական գիտությունների դոկտոր (1989)
Մասնագիտություն	բանաստեղծ, գրականագետ, թարգմանիչ և համալսարանի դասախոս
Աշխատավայր	Երևանի պետական համալսարան
Ծնողներ	հայր՝ Միքայել Հարությունյան
Կուսակցություն	ԽՄԿԿ
Պարգևներ և մրցանակներ	և Հայաստանի պետական մրցանակ
Անդամություն	ԽՍՀՄ Գրողների միություն
Artem Harutyunyan Վիքիպահեստում

Հայկական հանրագիտարանի խմբագրության գիտխմբագիր Միքայել Հարությունյանի որդին է։

Կենսագրություն

1968 թվականին ավարտել է Երևանի պետական համալսարանի բանասիրական ֆակուլտետը, ապա՝ Մոսկվայի Մաքսիմ Գորկու անվան համաշխարհային գրականության ինստիտուտի արտասահմանյան գրականության ասպիրանտուրայի անգլիական բաժինը։ 1972 թվականից դասախոսում է ԵՊՀ-ում։ 1979 թվականից Հայաստանի Գրողների միության անդամ է։ 1994 թվականին ԱՄՆ-ում անգլերեն թարգմանած «Նամակ Նոյին» ժողովածուն ամերիկյան մի շարք համալսարաններ ներկայացրել են Նոբելյան մրցանակի։ 2010 թվականին հրատարակվել է Հարությունյանի «Հեռուստապոեմներ «Շուշի» և «Բաբելոն» հյուրանոցների աշտարակից» գիրքը։ Դասախոսել է Մոսկվայի, Սորբոնի, Մոնպելիեյի, Մարսելի, Դարեմի, Քլիվլենդի, Կոլումբիայի, Հարվարդի, Քոլգեյթի համալսարաններում, Ստամբուլի ամերիկյան համալսարանում։ 1995 թվականին Ֆուլբրայթի կրթաթոշակով դասախոսել է Համիլթոնի Քոլգեյթի համալսարանում, նույն կրթաթոշակով, 2002 թվականին Լոս Անջելեսի համալսարանում։ 1994-1995 թվականներին աշխատել է Վաշինգտոնում` որպես Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության դեսպան։ Մասնակցել է արտերկրում կազմակերպված պոեզիայի փառատոների` Մոսկվայում (1983 թվական, Մ. Գորկու անվան մրցանակ), Անգլիայում (1983 թվական, Լոնդոն-Նյուքասլ, Դիլըն Թոմասի անվան մրցանակ), Ֆրանսիայում (1989 թվական, Փարիզ-Ռոդեզ, Ռընե Շարի անվան մրցանակ), Շվեդիայում (Ստոկհոլմ, 2008 թվական, միջազգային փառատոնի մրցանակ), Թուրքիայում (Ստամբուլ, 2010 թվական, միջազգային փառատոնի մրցանակ)։

1994 թվականին ԱՄՆ-ում Արտեմ Հարությունյանի անգլերեն թարգմանված «Նամակ Նոյին» ժողովածուն ("Letter to Noah", 1994, New York) ամերիկյան մի շարք համալսարաններ ներկայացրել են Նոբելյան մրցանակի։

2011 թվականին պարգևատրվել է «Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» 2-րդ աստիճանի մեդալով։ ԽՄԿԿ անդամ 1979 թվականից։

Ստեղծագործություններ

Հարությունյանի ստեղծագործությանը բնորոշ է հողի և ուժի միաձուլումը, քաղաքական իրադարձություններին, ժամանակակից կյանքի իրողությունների ու ռիթմերի պոետիկ ներկայացումը։

• «Նշանների Երկիր», 1977։
• «Տեսադաշտ», 1979 թվական, ռուսերեն՝ 1983 թվական, ԽՍՀՄ ԳՄ Մ. Գորկու անվան մրցանակ, 1983։
• «Ներկայության խոսքեր», 1988 թվական «Ռնե Շարի մրցանակ՝ 1988 թվական, Ֆրանսիա։
• «Հրդեհը հինավուրց հողի», 1993 թվական, Թեքեյան մշակութային միության գրական մրցանակ, 1992։
• «Նամակ Նոյին» (անգլերեն, 1995 թվական), (հայերեն, 1997 թվական)։
• «Հուդայի արձակուրդը», 2003 թվական, ՀՀ պետական մրցանակ։

Գրել է գրականագիտական հոդվածներ, աշխատություններ («Ետպատերազմյան, ամերիկյան պոեզիայի զարգացման հիմնական միտումները», 1986 թվական, «Գրական ուղղությունների պայքարն անգլիական վեպում 20-րդ դարի սկզբին», 1992 թվական)։ Կատարել է թարգմանություններ անգլերենից (Փ. Բալաքյանի «Ճակատագրի սև շունը», 2003 թվական, «Հայացք Բաբելոնի աշտարակից», 2004 թվական)։

Թարգմանություններ

Այս հեղինակի կատարած թարգմանությունների ցանկը կարող եք որոնել «Թարգմանչաց արվեստ» շտեմարանի «Թարգմանիչներ» բաժնում

• Դոբրիցա Էրիչ, «Հանգերից է իմ հոգին ջերմանում...»։ Ցուլը (բանաստեղծություններ)։ «Գարուն», 1999 թվական, № 1, էջ 66։
• Ստեֆան Ռաիչկովիչ, Քարե գիշերերգ։ Ձոն Պրկոսի հուշարձանին (բանաստեղծություններ)։ «Գարուն», 1999 թվական, № 1, էջ 66։
• XX դարի արտասահմանյան արձակ։ Հատոր 1. Անգլո-ամերիկյան պատմվածք (Ժողովածու) /Կազմ՝ Ա. Ո. Խաչատրյան, Երևան։ Երևանի համալս. հրատ., 1984.- 574 էջ, (Ուսանողի գրադարան).- Բովանդ-ից՝ Ջոյս Ջեյմս. «Դուբլինցիներ» [շարքը]։
• Բալաքյան Փիթեր։ Լույսի տխուր օրերը։ Բանաստեղծություններ.- Երևան։ ՀԳՄ հրատ., 2008.- 107 էջ։
• Բալաքյան Փիթեր։ Ճակատագրի սև շունը։ Հուշագրություն.- Երևան։ Տիգրան Մեծ, 2002.- 363 էջ։
• Ի սկզբանէ էր բանն.- Երևան։ Ապոլոն, 2013.- 440 էջ.- Բովանդ-ից՝ Լալաբեկյան Նաթելլա. Գիշերային թռչուններ; Այսօր։
• Հարությունյան Արտեմ։ Ընտրանի ամերիկյան և անգլիական պոեզիայի.- Երևան։ Ապոլոն, 2000.- 569 էջ։
• Հարությունյան Արտեմ։ Հատընտիր.- Երևան։ Ապոլոն, 2014.- 256 էջ.- Բովանդ-ից՝ Որոշ ստեղծագործություններ։

Մրցանակներ

• Ստամբուլի միջազգային փառատոնի մրցանակ, 2010
• Ստոկհոլմի միջազգային փառատոնի մրցանակ, 2008
• ՀՀ պետական մրցանակ, 2003 թվական («Հուդայի արձակուրդը» գրքի համար)
• Ռենե Շարի անվան մրցանակ, 1989
• Մաքսիմ Գորկու անվան մրցանակ, 1983
• Դիլըն Թթմասի անվան մրցանակ, 1983

Երկեր

• Նշանների երկիր (բանաստեղծություններ), Երևան, 1977 թվական, 116 էջ։
• Տեսադաշտ (բանաստեղծություններ), Երևան, 1979 թվական, 224 էջ։
• Շեմ (բանաստեղծություններ, պոեմ), Երևան, 1984 թվական, 144 էջ։
• Ներկայության խոսքեր (բանաստեղծություններ), Երևան, 1988 թվական, 164 էջ։
• Հրդեհը հինավուրց հողի (բանաստեղծություններ), Նյու Ջերսի, 1993 թվական, 209 էջ։
• Նամակ Նոյին, Երևան, 1997 թվական, 348 էջ։
• Հուդայի արձակուրդը (բանաստեղծություններ, պոեմ), Երևան, 2003 թվական, 456 էջ։
• Հեռուստապոեմներ «Շուշի» և «Բաբելոն» հյուրանոցների աշտարակից (բանաստեղծություններ), Երևան, 2010 թվական, 656 էջ։
• Հատընտիր, Երևան, 2014 թվական, 256 էջ։

Ծանոթագրություններ

Վիքիքաղվածքն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Արտեմ Հարությունյան» հոդվածին։

Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Արտեմ Հարությունյան» հոդվածին։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Արտեմ Հարությունյան» հոդվածին։