Արտամարմնային բեղմնավորում
Արտամարմնային բեղմնավորում (կամ բեղմնավորում, ԱԲ), բեղմնավորման գործընթաց, որի կիրառման դեպքում ձվաբջիջը միանում է սերմնաբջջին մարմնից դուրս (in vitro, լատիներենից թարգմանաբար նշանակում է «ապակու մեջ»)։ Այս գործընթացը ներառում է կնոջ օրգանիզմում օվուլյացիոն գործընթացն ուսումնասիրելն ու այն խթանելը, ինչի արդյունքում կնոջ ձվարաններից հեռացնում են ձվաբջիջ կամ ձվաբջիջներ և թողնում, որ սպերման բեղմնավորի դրանք հեղուկում` լաբորատոր պայմաններում։ Բեղմնավորված ձվաբջջում (զիգոտ) 2֊6 օր ընթանում է սաղմի մշակման գործընթացը, որից հետո այն փոխադրվում է նույն կամ մեկ այլ կնոջ արգանդ։ Այս ամենի վերջնանպատակը հղիություն գրանցելն է։
| Արտամարմնային բեղմնավորում | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | Artificial reproduction? |
| Ենթադաս | բեղմնավորում և assisted reproductive technology? |
| ICD-10-PCS | 8E0ZXY1 |
| MeSH | D005307 |
Արտամարմնային բեղմնավորումը վերարտադրողական օժանդակ տեխնոլոգիա է, որը կիրառվում է անպտղության բուժման և գեստացիոն փոխնակ մայրության (սուրոգատ մայրություն) համար, որի դեպքում բեղմնավորված ձվաբջիջը փոխադրվում է փոխնակ մոր արգանդ, իսկ ծնված երեխան գենետիկ որևէ կապ չի ունենում փոխնակ մոր հետ։
Կան երկրներ, որտեղ արգելված է արտամարմնային բեղմնավորման մեթոդով անպտղությունը բուժելը, ինչի արդյունքում նոր թափ է ստանում բժշկական տուրիզմը։ Այս դեպքում մարդիկ մեկ այլ երկիր են մեկնում բեղմնավորման, պտղաբերության վերականգնման նպատակով։ Արտամարմնային բեղմնավորման սահմանափակումները ներառում են ծախսերի և այն տարիքի գործոնը, երբ հնարավոր է դրական ելքով առողջ հղիություն ունենալ։ Արտամարմնային բեղմնավորման են դիմում, երբ ավելի նվազ ինվազիվության և համեմատաբար ավելի էժան միջոցները արդյունավետ չեն եղել կամ հավանական չէ, որ դրական արդյունք կունենան։
Առաջին բարեհաջող արտամարմնային բեղմնավորման արդյունքում ծնվել է Լուիզա Բրաունը 1978 թվականին։ Նա ծնվել է բնական ցիկլի դեպքում կիրառված արտամարմնային բեղմնավորմամբ, երբ չի կատարվել օվուլյացիայի խթանում։
Անպտղության բուժման այս մեթոդը մշակվել է Պատրիկ Սթեփթոյի և ֆիզիոլոգ Ռոբերտ Գ. Էդվարդսի համատեղ ջանքերով։ Վերջինս 2010 թվականին արժանացել է բժշկության կամ ֆիզիոլոգիայի Նոբելյան մրցանակի։ Պատրիկ Սթեփթոյի թեկնածությունը չի դիտարկվել, քանի որ Նոբելյան մրցանակը չի շնորհվում հետմահու[1]։ Ձվաբջջի դոնորության և արտամարմնային բեղմնավորման շնորհիվ դեռ հղիանալ կարող են այն կանայք, ովքեր այլևս վերարտադրողական տարիքում չեն կամ դաշտանադադարի փուլում են։
2004 թվականին Ադրիանա Իլիեսկուն ծննդաբերել է 66 տարեկանում։ Նա ամենատարեց կինն է, ով հանդիսացել է ձվաբջջի դոնոր և ծննդաբերել արտամարմնային բեղմնավորման մեթոդի կիրառման արդյունքում։ ԱԲ մեթոդի կիրառման շնորհիվ շատ կանայք կարող են հղիանալ առանց պտղաբերության բուժումներ ստանալու[2]։ 2012 թվականին հաշվարկվել է, որ արտամարմնային բեղմնավորման և վերարտադրությանն օժանդակող այլ տեխնոլոգիաների կիրառմամբ ամբողջ աշխարհում ծնվել է 5 միլիոն երեխա[3]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Moreton, Cole (2007 թ․ հունվարի 14). «World's first test-tube baby Louise Brown has a child of her own». London: Independent. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ օգոստոսի 23-ին. Վերցված է 2010 թ․ մայիսի 21-ին. «The 28-year-old, whose pioneering conception by in-vitro fertilisation made her famous around the world. The fertility specialists Patrick Steptoe and Bob Edwards became the first to successfully carry out IVF by extracting an egg, impregnating it with sperm, and planting the resulting embryo back into the mother»
- ↑ «After IVF, some couples get pregnant without help». Reuters. 2012 թ․ մայիսի 3. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ նոյեմբերի 17-ին. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 5-ին.
- ↑ Adamson, G.D.; Tabangin, M.; Macaluso, M.; Mouzon, J. de. «The number of babies born globally after treatment with the assisted reproductive technologies (ART)». Fertility and Sterility. 100 (3): S42. doi:10.1016/j.fertnstert.2013.07.1807.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Արտամարմնային բեղմնավորում» հոդվածին։ |