Արնիկա
Դասակարգում
Թագավորություն  Բույսեր (Plantae)
Ինֆրաթագավորություն Streptophyta
Վերնաբաժին Բարձրակարգ բույսեր (Embryophyta)
Տիպ/Բաժին Անոթավոր բույսեր (Tracheophyta)
Ենթատիպ Սերմնավոր բույսեր (Spermatophytes)
Կարգ Աստղածաղկավորներ (Asterales)
Ընտանիք Աստղածաղկազգիներ (Asteraceae)
Ցեղ Արնիկա (Arnica)
L., 1753

Արնիկա (լատին․՝  Árnica), բազմամյա դեղաբույս է, պատկանում է աստղածաղկազգիներ (Asteraceae) ընտանիքին։ Հայտնի է հիմնականում Հյուսիսային Ամերիկայում, Հայաստանի տարածքում, Ռուսաստանի և հարևան երկրներում։ Հայտնի է 8 տեսակ։

Պատմություն խմբագրել

Ունի անվան ծագման երկու տարբերակները։ Ըստ առաջին վարկածի, այն կոչվում է դիոսկորիդես Arnica (հունգ.՝  πταρμική), ինչը նշանակում է «չիխատելնայա», քանի որ ծաղիկների ու տերևների գործարանի մասն են կազմում։ Ավելի ուշ, անունը, որը տվել են Դիոսկորիդես Arnica է, որը խեղաթյուրված էր։ Ըստ ծագման մեկ այլ վարկած էլ ասում է, որ իր ընդհանուր անունը բխում է հունգ.՝  ἀρήν - «Գառնուկ»։ Հաբիթաթի է լեռնային արոտավայրերում։

 
Արնիկա Մոնտանաի տեսակը Բուսաբանական նկարազարդում գրքից «KOHLER ծանոթյություններ Medizinal-pflanzen», 1887
 

Կենսաբանական նկարագիր խմբագրել

Տերևները հակադիր են, հազվադեպ վերին զույգը թեք կամ հակադիր։ Ծաղիկը զամբյուղանման է, ունի մի կամ մի քանի գլխիկ, աճում է խոտերի մեջ։

Ցողունը անոթաձև և ուռուցիկ է ծածկված մազերով կամ մանրաթելերով։ Եզրային ծաղիկները դեղին կամ նարնջագույն են։ Ներքևի մասը հաճախ գունաթափված է, վերևի մասը հիմնականում դեղին, հազվադեպ մուգ մանուշակագույն։ Պսակը բարակ է ներսից գոգավոր, իսկ արտաքին գագաթին հասնելով դառնում է խոզանակի նման։

Մրգային պտուղ է հազվադեպ փետուրներով ծածկված։ Պտուղը բաց վարդագույն է կամ սպիտակ, ավելի շուտ կեղտոտված։ Սերմերը գծային, գլանաձև են, վերջին մասում մի քիչ կծկված։ Սերմերը մերկ են մազիկներով ծածկված։

Դասակարգում խմբագրել

Տաքսոնոմիա խմբագրել

Արնիկա դասը մտնում է (Madieae) ցեղի, արևածաղիկների (Asteraceae) ընտանիքի (Asterales) կարգի մեջ։

  ավելի քան 12 ընտանիք (համաձայն APG II Համակարգի)   ավելի քան 20 տեսակ ծաղկավոր բույսեր
(համաձայնAPG II Համակարգի)
 
         
  կարգ Արևածաղիկներ     Астровыеենթաընտանիք     դաս Արնիկա
               
  բաժին
Ծաղկավորներ կամ Ծածկասերմեր
    Արևածաղիկների (Asteraceae) ընտանիքի     Madieae ցեղ    
             
  ավելի քան 44 կարգի ծաղկավոր բույսեր
(համաձայնAPG II Համակարգի)
  ավելի քան 11 ցեղ (համաձայն APG II Համակարգի)   35 տեսակ
     

Տեսակներ խմբագրել

Գրականություն խմբագրել

  • Ильин М. М. Род 1558. Арника — Arnica L. // Флора СССР. В 30 т. / Начато при руководстве и под главной редакцией акад. В. Л. Комарова; Ред. тома Б. * К. Шишкин и Е. Г. Бобров. — М.—Л.։ Изд-во АН СССР, 1961. — Т. XXVI. — С. 655—669. — 938 с. — 2400 экз.

Мазнев Н. И. Энциклопедия лекарственных растений. — 3-е изд., испр. и доп.. — М.։ Мартин, 2004. — С. 81. — 496 с. — 10 000 экз. — ISBN 5-8475-0213-3.

Արտաքին հղումներ խմբագրել