Վիքիպեդիա

Ավտոմոբիլաշինություն

Ավտոմոբիլաշինությունը ներառում է ձեռնարկությունների և կազմակերպությունների լայն շրջանակ, որոնք ներգրավված են շարժիչային տրանսպորտային միջոցների դիզայնի, մշակման, արտադրության, շուկայավարման և վաճառքի մեջ[1]։ Սա աշխարհի ամենամեծ արդյունաբերություններից մեկն է ըստ շրջանառության (օրինակ, Ֆրանսիայում 16%-ից, մինչև Սլովակիայի նման երկրներում 40% և ավելի)[2]։

Ժամանակակից հավաքման գիծ
Տեսանյութ, որը ցույց է տալիս, թե ինչպես են նոր SEAT, Škoda և Volkswagen մեքենաները երկաթուղով տեղափոխվում Չեխիայի Հանրապետության Կուտնա Հորա երկաթուղային կայարանում:

Ավտոմոբիլային (automotive) բառը գալիս է հունարեն autos (ինքնուրույն) և լատիներեն motivus (շարժում) բառերից, որոնք վերաբերում են ինքնակառավարվող մեքենայի ցանկացած ձևին։ 1930 թվականին առաջին անգամ գործածության մեջ մտավ[3]։ Տերմինը, ըստ Էլմեր Սպերրիի, առաջին անգամ գործածության մեջ է մտել ավտոմեքենաների հետ կապված 1898 թվականին[4]։

Պատմություն խմբագրել

Հիմնական հոդված՝ Ավտոմեքենայի պատմություն
 
Թոմաս Բ. Ջեֆերիի ավտոմոբիլային գործարան Քենոշայում, Վիսկոնսին, մոտ 1916 թվական
 
Fiat հավաքման գիծը 1961 թվական

Ավտոմոբիլային արդյունաբերությունը սկսվել է 1860-ական թվականներին հարյուրավոր արտադրողների հետ, որոնք առաջ են քաշել անձի կառքը։ Շատ տասնամյակներ շարունակ Միացյալ Նահանգները գլխավորում էր աշխարհը ավտոմոբիլների ընդհանուր արտադրության մեջ։ 1929 թվականին, նախքան Մեծ ճգնաժամը, աշխարհն ուներ 32,028,500 մեքենա, որոնցից ավելի քան 90%-ը արտադրվում էր ԱՄՆ-ի ավտոմոբիլային արդյունաբերությունը։ Այն ժամանակ ԱՄՆ-ն ուներ մեկ մեքենա 4,87 անձին[5]։ 1945 թվականից հետո ԱՄՆ-ն արտադրում էր համաշխարհային ավտոարտադրության մոտ 75 տոկոսը։ 1980 թվականին ԱՄՆ-ը շրջանցեց Ճապոնիան, իսկ հետո նորից դարձավ համաշխարհային առաջատար 1994 թվականին։ 2006 թվականին Ճապոնիան արտադրության ծավալով փոքր-ինչ առաջ անցավ ԱՄՆ-ից և պահպանեց այս վարկանիշը մինչև 2009 թվականը, երբ Չինաստանը զբաղեցրեց առաջին տեղը՝ 13,8 միլիոն միավորով։ 2012 թվականին արտադրված 19,3 միլիոն միավորով Չինաստանը գրեթե կրկնապատկել է ԱՄՆ-ի արտադրությունը՝ 10,3 միլիոն միավոր, մինչդեռ Ճապոնիան երրորդ տեղում է՝ 9,9 միլիոն միավորով[6]։ 1970 թվականից (140 մոդել) 1998-ից (260 մոդել) մինչև 2012 թվականը (684 մոդել), ԱՄՆ-ում ավտոմեքենաների մոդելների թիվը երկրաչափական աճ է գրանցել[7]։

Ավելի վաղ մեքենաների արտադրությունը ներառում էր ձեռքով հավաքում մարդկային աշխատողի կողմից։ Գործընթացը վերածվեց անշարժ մեքենայի վրա աշխատող ինժեներներից մինչև կոնվեյերային գոտի, որտեղ մեքենան անցնում էր ավելի մասնագիտացված ինժեներների մի քանի կայաններով։ Սկսած 1960-ականներից, ռոբոտային սարքավորումները ներկայացվեցին գործընթացին, և այսօր մեքենաների մեծ մասը արտադրվում է հիմնականում ավտոմատացված մեքենաներով[8]"։

Անվտանգություն խմբագրել

Անվտանգությունը մի վիճակ է, որը ենթադրում է պաշտպանված լինել ցանկացած ռիսկից, վտանգից, վնասից կամ վնասվածքի պատճառներից։ Ավտոմոբիլային արդյունաբերության մեջ անվտանգությունը նշանակում է, որ օգտագործողները, օպերատորները կամ արտադրողները չեն բախվում որևէ ռիսկի կամ վտանգի, որը գալիս է ավտոմոբիլից կամ դրա պահեստամասերից։ Ավտոմեքենաների անվտանգությունը ենթադրում է, որ վնասի վտանգ չկա։

Ավտոմոբիլային արդյունաբերությունում անվտանգությունը հատկապես կարևոր է և, հետևաբար, խիստ կարգավորվող։ Շուկայում ընդունվելու համար ավտոմեքենաները և այլ շարժիչային տրանսպորտային միջոցները պետք է համապատասխանեն որոշակի թվով կանոնակարգերի՝ լինեն տեղական կամ միջազգային։ ISO 26262 ստանդարտը համարվում է ավտոմեքենայի ֆունկցիոնալ անվտանգության ապահովման լավագույն փորձի շրջանակներից մեկը[9]։

Ավտոմեքենայի արտադրության ընթացքում անվտանգության հետ կապված խնդիրների, վտանգի, արտադրանքի թերության կամ անսարք ընթացակարգի դեպքում արտադրողը կարող է պահանջել վերադարձնել կամ խմբաքանակը կամ ամբողջ արտադրությունը։ Այս ընթացակարգը կոչվում է արտադրանքի հետկանչում։ Արտադրանքի հետկանչումը տեղի է ունենում յուրաքանչյուր արդյունաբերության մեջ և կարող է կապված լինել արտադրության հետ կամ ծագել հումքից։

Արժեշղթայի տարբեր փուլերում արտադրանքի և շահագործման փորձարկումներն ու ստուգումները կատարվում են՝ խուսափելու համար արտադրանքի հետկանչումներից՝ ապահովելով վերջնական օգտագործողի անվտանգությունն ու անվտանգությունը և համապատասխանությունը ավտոմոբիլային արդյունաբերության պահանջներին։ Այնուամենայնիվ, ավտոմոբիլային արդյունաբերությունը դեռևս հատկապես մտահոգված է արտադրանքի հետկանչմամբ, ինչը զգալի ֆինանսական հետևանքներ է առաջացնում։

Էկոնոմիկա խմբագրել

2007 թվականին ճանապարհներին կար մոտ 806 միլիոն մարդատար և թեթև բեռնատար, որոնք տարեկան սպառում էին ավելի քան 980 միլիարդ լիտր (980,000,000 մ3) բենզին և դիզելային վառելիք[10]։ Ավտոմեքենան շատ զարգացած տնտեսությունների համար տրանսպորտային հիմնական միջոց է։ Boston Consulting Group-ի Դեթրոյթի մասնաճյուղը կանխատեսել է, որ մինչև 2014 թվականը համաշխարհային պահանջարկի մեկ երրորդը կլինի BRIC-ի չորս շուկաներում (Բրազիլիա, Ռուսաստան, Հնդկաստան և Չինաստան)։ Մինչդեռ զարգացած երկրներում ավտոմոբիլային արդյունաբերությունը դանդաղել է[11]։ Ակնկալվում է նաև, որ այս միտումը կշարունակվի, հատկապես, քանի որ երիտասարդ սերունդները (բարձր ուրբանիզացված երկրներում) այլևս չեն ցանկանում մեքենա ունենալ և նախընտրում են տրանսպորտի այլ տեսակներ[12]։ Մյուս պոտենցիալ հզոր ավտոմոբիլային շուկաներն են Իրանը և Ինդոնեզիան[13]։ Զարգացող ավտոմոբիլային շուկաներն արդեն ավելի շատ մեքենաներ են գնում, քան կայացած շուկաները։

Համաձայն J.D. Power-ի ուսումնասիրության, զարգացող շուկաները 2010 թվականին կազմել են թեթև մեքենաների համաշխարհային վաճառքի 51 տոկոսը[14][15]։ 2010 թվականին կատարված ուսումնասիրությունը ակնկալում էր, որ այս միտումը կաճի։ Այնուամենայնիվ, ավելի վերջին զեկույցները (2012) հաստատեցին հակառակը. այն է, որ ավտոմոբիլային արդյունաբերությունը դանդաղում էր նույնիսկ BRIC երկրներում[11]։ ԱՄՆ-ում ավտոմեքենաների վաճառքի առավելագույն ցուցանիշը հասել է 2000 թվականին՝ 17,8 միլիոն միավոր[16]։

2021 թվականի հուլիսին Եվրոպական հանձնաժողովը հրապարակեց իր «Պիտանի 55» օրենսդրական փաթեթը[17], որը պարունակում է կարևոր ուղեցույցներ ավտոմոբիլային արդյունաբերության ապագայի համար. Եվրոպական շուկայում բոլոր նոր մեքենաները պետք է լինեն զրոյական արտանետումներով մեքենաներ 2035 թվականից[18]։

24 զարգացած երկրների կառավարությունները և խոշոր ավտոարտադրողների խումբը, ներառյալ GM-ը, Ford-ը, Volvo-ն, BYD Auto-ն, Jaguar Land Rover-ը և Mercedes-Benz-ը պարտավորվել են «աշխատել, որպեսզի նոր մեքենաների և ֆուրգոնների բոլոր վաճառքները զրոյական արտանետումներ ունենան ամբողջ աշխարհում մինչև 2040 թվականը, և ոչ ուշ, քան 2035 թվականը առաջատար շուկաներում»[19][20]։ Ավտոարտադրող խոշոր երկրները, ինչպիսիք են ԱՄՆ-ը, Գերմանիան, Չինաստանը, Ճապոնիան և Հարավային Կորեան, ինչպես նաև Volkswagen-ը, Toyota-ն, Peugeot-ն, Honda-ն, Nissan-ը և Hyundai-ն, չեն խոստացել[21]։

Բնապահպանական ազդեցությունները խմբագրել

Համաշխարհային ավտոմոբիլային արդյունաբերությունը ջրի հիմնական սպառողն է։ Որոշ գնահատականներ գերազանցում են Կաղապար:Ջրի Cvt-ը մեկ արտադրված մեքենայի համար՝ կախված նրանից, թե արդյոք ներառված է անվադողերի արտադրությունը։ Արտադրական գործընթացները, որոնք օգտագործում են ջրի զգալի ծավալը, ներառում են մակերևույթի մշակումը, ներկումը, ծածկույթը, լվացումը, հովացումը, օդորակումը և կաթսաները՝ չհաշված բաղադրիչների արտադրությունը։ Paintshop-ի աշխատանքները հատկապես մեծ քանակությամբ ջուր են սպառում, քանի որ ջրի վրա հիմնված արտադրանքի վրա աշխատող սարքավորումները նույնպես պետք է մաքրվեն ջրով[22]։

2022 թվականին Tesla-ի Բեռլին-Բրանդենբուրգ Gigafactory-ն իրավական մարտահրավերների առաջ կանգնեց տարածաշրջանում երաշտի և ստորերկրյա ջրերի մակարդակի անկման պատճառով։ Բրանդենբուրգի էկոնոմիկայի նախարար Յորգ Շտայնբախն ասել է, որ թեև առաջին փուլում ջրամատակարարումը բավարար էր, ապա ավելի շատ անհրաժեշտ կլինի, երբ Tesla-ն ընդլայնի տարածքը։ Գործարանը գրեթե կկրկնապատկի ջրի սպառումը Գրյունհեյդեի տարածքում, որտեղ տարեկան 1,4 միլիոն խորանարդ մետր պայմանագրով կծախսվի տեղական իշխանություններից, ինչը բավարար է շուրջ 40,000 բնակիչ ունեցող քաղաքի համար։ Շտայնբախն ասել է, որ իշխանությունները կցանկանային այնտեղ ավելի շատ ջուր հորատել և անհրաժեշտության դեպքում ցանկացած լրացուցիչ մատակարարում իրականացնել[23]։

Ավտոմեքենաների համաշխարհային արտադրություն խմբագրել

 
Համաշխարհային շարժիչային արտադրություն (1997-2016)

Ըստ տարվա խմբագրել

Տարի Արտադրություն Փոփոխություն Աղբյուր
1997 54,434,000 — [26]
1998 52,987,000   2.7% [26]
1999 56,258,892   6.2% [27]
2000 58,374,162   3.8% [28]
2001 56,304,925   3.5% [29]
2002 58,994,318   4.8% [30]
2003 60,663,225   2.8% [31]
2004 64,496,220   6.3% [32]
2005 66,482,439   3.1% [33]
2006 69,222,975   4.1% [34]
2007 73,266,061   5.8% [35]
2008 70,520,493   3.7% [36]
2009 61,791,868   12.4% [37]
2010 77,857,705   26.0% [38]
2011 79,989,155   3.1% [39]
2012 84,141,209   5.3% [40]
2013 87,300,115   3.7% [41]
2014 89,747,430   2.6% [42]
2015 90,086,346   0.4% [43]
2016 94,976,569   4.5% [44]
2017 97,302,534   2.36% [45]
2018 95,634,593   1.71% [46]
2019 91,786,861   5.2% [47]
2020 77,621,582   16% [48]
 
Արտադրված մեքենաների տոկոսն ըստ երկրների (2014)
 
Ավտոմեքենաների համաշխարհային ներմուծում և արտահանում 2011թվական

Ըստ երկրի խմբագրել

OICA-ն հաշվում է ավելի քան 50 երկիր, որոնք մեքենաներ են հավաքում, արտադրում կամ տարածում։ Այդ ցուցանիշից միայն 14 երկրներն են (ստորև բերված ցանկում թավ արտահայտված) ներկայումս հնարավորություն ունեն նախագծելու բնօրինակ արտադրության ավտոմեքենաներ ի սկզբանե[1][49]։

Ավտոմեքենաներ արտադրող լավագույն 20 երկրները (2021)
Երկիր Ավտոմեքենաների արտադրություն (միավոր)
Չինաստան
26 082 220
ԱՄՆ
9 167 214
Ճապոնիա
7 846 955
Հնդկաստան
4 399 112
Հյուսիսային Կորեա
3 462 404
Գերմանիա †
3 308 692
Մեխիկո
3 145 653
Բրազիլիա
2 248 253
Իսպանիա
2 098 133
Թայլանդ
1 685 705
Ռուսաստան
1 566 317
Ֆրանսիա †
1 351 308
Թուրքիա
1 276 140
Ինդոնեզիա
1 121 967
Կանադա
1 115 002
Չեխիա
1 111 432
Սլովակիա
1 000 000
Մեծ Բրիատանիա
932 488
Իրան
894 298
Իտալիա
795 856

† = cars and LCV only «Production Statistics». OICA.

Արտադրողի կողմից խմբագրել

Սրանք 2017 թվականի արտադրության ծավալով 15 խոշորագույն արտադրողներն էին, ըստ OICA-ի[50]։

Rank Group Country Vehicles
1 Տոյոտա Ճապոնիա 10,466,051
2 Վոլսֆագեն Գերմանիա 10,382,334
3 Հոնդայի Հարավային Կորեա 7,218,391
5 Ֆորդ Մեճ Բրիտանիա 6,386,818
6 Նիսսան Ճապոնիա 5,769,277
7 Հոնդայի Ճապոնիա 5,236,842
9 Ռենո Ֆրանսիա 4,153,589
10 PSA Groupa Ֆրանսիա 3,649,742
11 Սուզուկի Ճապոնիա 3,302,336
1թ Դալմեր Գերմանիա 2,549,142
14 ԲՄՎ Գերմանիա 2,505,741
15 Ջելի Չինաստան 1,950,382

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 Automotive industry-ը Բրիտանիկա հանրագիտարանում
  2. ↑ «The 2021 EU Industrial R&D Investment Scoreboard» (PDF). European Commission. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 27-ին.
  3. ↑ Harper, Douglas. «automotive». Online Etymology Dictionary. Վերցված է 2018-10-16-ին.
  4. ↑ «automotive | Etymology, origin and meaning of automotive by etymonline». www.etymonline.com (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ մայիսի 16-ին.
  5. ↑ «U.S. Makes Ninety Percent of World's Automobiles». Popular Science. 115 (5): 84. November 1929. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 6-ին.
  6. ↑ «2012 Production Statistics». OICA. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 6-ին.
  7. ↑ Aichner, T.; Coletti, P (2013). «Customers' online shopping preferences in mass customization». Journal of Direct, Data and Digital Marketing Practice. 15 (1): 20–35. doi:10.1057/dddmp.2013.34. S2CID 167801827.
  8. ↑ «The Timeline: Car manufacturing». The Timeline: Car Manufacturing. The Independent. 2011 թ․ հոկտեմբերի 23.
  9. ↑ «ISO 26262-10:2012 Road vehicles -- Functional safety -- Part 10: Guideline on ISO 26262». International Organization for Standardization. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 25-ին.
  10. ↑ «Automobile Industry Introduction». Plunkett Research. 2008. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ դեկտեմբերի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 25-ին.
  11. ↑ 11,0 11,1 Khor, Martin. «Developing economies slowing down». twnside.org.sg. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 13-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 21-ին.
  12. ↑ «2014 Global Automotive Consumer Study : Exploring consumer preferences and mobility choices in Europe» (PDF). Deloittelcom. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2015 թ․ հուլիսի 4-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 3-ին.
  13. ↑ Eisenstein, Paul A. «Building BRIC's: 4 Markets Could Soon Dominate the Auto World». TheDetroitBureau.com.
  14. ↑ Bertel Schmitt (2011 թ․ փետրվարի 15). «Auto Industry Sets New World Record In 2010. Will Do It Again In 2011». The Truth About Cars. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 6-ին.
  15. ↑ «Global Automotive Outlook for 2011 Appears Positive as Mature Auto Markets Recover, Emerging Markets Continue to Expand». J.D. Power and Associates. 2011 թ․ փետրվարի 15. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ փետրվարի 17-ին. Վերցված է 2011 թ․ օգոստոսի 7-ին.
  16. ↑ «U.S. vehicle sales peaked in 2000». thecherrycreeknews.com. 2015 թ․ մայիսի 27. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ մայիսի 28-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 18-ին.
  17. ↑ «European Green Deal: Commission proposes transformation of EU economy and society to meet climate ambitions». European Commission. 2021 թ․ հուլիսի 14.
  18. ↑ «Fit for 55: European Union to end sale of petrol and diesel models by 2035». Autovista24. 2021 թ․ հուլիսի 14.
  19. ↑ «COP26: Deal to end car emissions by 2040 idles as motor giants refuse to sign». Financial Times. 2021 թ․ նոյեմբերի 8.
  20. ↑ «COP26: Every carmaker that pledged to stop selling fossil-fuel vehicles by 2040». CarExpert. 2021 թ․ նոյեմբերի 11.
  21. ↑ «COP26: Germany fails to sign up to 2040 combustion engine phaseout». Deutsche Welle. 2021 թ․ նոյեմբերի 10.
  22. ↑ Isaiah, David (2014 թ․ հոկտեմբերի 6). «Water, water, everywhere in vehicle manufacturing». Automotive World.
  23. ↑ Raymunt, Monica; Wilkes, William (2022 թ․ փետրվարի 22). «Elon Musk Laughed at the Idea of Tesla Using Too Much Water. Now It's a Real Problem». Bloomberg.com (անգլերեն).
  24. ↑ «Table 1-23: World Motor Vehicle Production, Selected Countries (Thousands of vehicles)». Bureau of Transportation Statistics. 2017 թ․ մայիսի 23. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 6-ին.
  25. ↑ «Arno A. Evers FAIR-PR». Hydrogenambassadors.com. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 3-ին.
  26. ↑ 26,0 26,1 «1998 - 1997 WORLD MOTOR VEHICLE PRODUCTION BY TYPE AND ECONOMIC AREA» (PDF). oica.net. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 21-ին.
  27. ↑ «1999 Production Statistics». oica.net.
  28. ↑ «2000 Production Statistics». oica.net.
  29. ↑ «2001 Production Statistics». oica.net.
  30. ↑ «2002 Production Statistics». oica.net.
  31. ↑ «2003 Production Statistics». oica.net.
  32. ↑ «2004 Production Statistics». oica.net.
  33. ↑ «2005 Production Statistics». oica.net.
  34. ↑ «2006 Production Statistics». oica.net.
  35. ↑ «2007 Production Statistics». oica.net.
  36. ↑ «2008 Production Statistics». oica.net.
  37. ↑ «2009 Production Statistics». oica.net.
  38. ↑ «2010 Production Statistics». oica.net.
  39. ↑ «2011 Production Statistics». oica.net.
  40. ↑ «2012 Production Statistics». oica.net.
  41. ↑ «2013 Production Statistics». oica.net.
  42. ↑ «2014 Production Statistics». oica.net.
  43. ↑ «2015 Production Statistics». oica.net.
  44. ↑ «2016 Production Statistics». oica.net.
  45. ↑ «2017 Production Statistics». oica.net.
  46. ↑ «2018 Production Statistics». oica.net.
  47. ↑ «2019 Production Statistics». oica.net.
  48. ↑ «2020 Production Statistics». oica.net.
  49. ↑ Jared Lynch, Mark Hawthorne (2015 թ․ հոկտեմբերի 17). «Australia's car industry one year from closing its doors». The Sydney Morning Herald. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ մայիսի 27-ին. Վերցված է 2017 թ․ մայիսի 27-ին.
  50. ↑ OICA: World Ranking of Manufacturers
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ավտոմոբիլաշինություն&oldid=9493655» էջից