Ավետում (Սան Մարկո, Անջելիկո)

Ավետում;
տեսակ	ֆրեսկո
նկարիչ	Անջելիկո
տարի	15-րդ դար
բարձրություն	230 սանտիմետր
լայնություն	297 սանտիմետր
ուղղություն	Իտալական Վերածնունդ և Վաղ Վերածնունդ
ժանր	հոգևոր արվեստ
նյութ	ֆրեսկո
գտնվում է	Museum of San Marco?
հավաքածու	Museum of San Marco?
հիմնական թեմա	Ավետում
	պատկերված են
	https://museodisanmarco.blog/2021/02/28/langelico-a-san-marco-raccontato-da-padre-marchese-quinta-puntata-lannunciazione-e-gli-affreschi-del-dormitorio-prima-parte/, https://catalogo.uffizi.it/it/29/ricerca/detailiccd/1175676/, https://smarthistory.org/fra-angelico-the-annunciation-c-1438-47/ կայք
	Ծանոթագրություններ;
	Annunciation by Fra Angelico (San Marco North Corridor) Վիքիպահեստում

«Ավետում» (իտալ.՝ Annunciazione, բառացիորեն՝ «Բարի լուր» կամ «Ավետում»), Անջելիկոյի ֆրեսկո Սան Մարկո վանքում։ Նկարիչը ֆրեսկոյի վրա աշխատել է 1450 թվականին՝ Հռոմից վերադառնալուց հետո, այսինքն՝ վանքի մնացած ֆրեսկոների ստեղծումից վեց տարի հետո։

Ստեղծման նախապատմություն խմբագրել

Սան Մարկոի վանքը, որտեղ գտնվում է ֆրեսկոն, հիմնադրվել է այն վայրում, որտեղ XII դարում գտնվում էր վանականների՝ վալոմբրոզիանների միաբանության վանք։ 1418 թվականին նրանք աքսորվել են, իսկ արդեն 1436 թվականին վանքը դարձել է դոմինիկյան միաբանության ծառայության վայր։ Մեկ տարի անց Ֆլորենցիայի տիրակալ Կոզիմո Մեդիչին հրամայեց ճարտարապետ Միկելոցո դի Բարտոլոմեոյին վերակառուցել հին վանքը։ Վերակառուցումը նոր կյանք տվեց հին կիսաքանդ վանքին։

Անջելիկոյին հանձնարարվեց առաջնահերթություն տալ 40 խցերում, միջանցքներում և այլ տարածքներում մի շարք ֆրեսկոների ստեղծանը, և այդ աշխատանքներն իրականացվել են 1439-1444 թվականներին։ Աշխատանքի ավարտից մեկ տարի առաջ վանքը օծվել է Եվգենի IV պապի ներկայությամբ^[2]։

Աշխատանքի նկարագրություն խմբագրել

«Ավետում» ֆրեսկոն տեղակայված է հյուսիսային միջանցքի պատին՝ առաջին հարկ տանող մուտքի սանդուղքի դիմաց։ Վանական 3-րդ խցում իր կատարման ոճով այն հիշեցնում է ավետման անմարմին պատկերներ և Սան Մարկոյի զոհասեղանի հարստությունը։ Կամարների տակ, կորինթական միաբանության սյուների արանքում, տեղակայված է երկու պատկեր՝ Մարիամի և Գաբրիել հրեշտակապետի։

Եթե այս ֆրեսկոն դիտարկենք, ապա կարող ենք ֆրեսկոյի շրջապատի տարրերը համադրել Սան Մարկո վանքի շրջապատի այն տարրերի հետ, որոնք նման են գույնով, ձևով, սյուների կարգով։ Այս տեխնիկան կարող էր օգտագործվել դոմինիկյան կարգի վանականների ծառայության ընթացքում մեդիտատիվ հատկություններ ստեղծելու համար։ Վերադառնալով տարածություն՝ հարկ է նշել, որ ֆրեսկոն բացահայտվում է բացառապես Սան Մարկո վանքի շրջանակներում (ֆրեսկոյի տեղը աստիճանների առջև պատահական չէ)։

Հեռանկարը, ընդհանուր առմամբ, միանշանակ չէ, ձախ կողմում կա ցանկապատի, անտառի, խոտի հարթ պատկեր, բայց աջ կողմում կան ծավալի ակնարկի նշաններ (սյուների մոդելավորում, Գաբրիել հրեշտակապետի ծավալուն թևեր, ստվերներով աշխատանք)։ Ստվերներով ծավալ ստեղծելով՝ նա շրջանցում է Գաբրիել հրեշտակապետին՝ ցույց տալով, որ ստվեր ունեցող Աստվածամայրն իրական է և գտնվում է երկրային աշխարհում, իսկ Գաբրիելը՝ ոչ։ Եթե նայեք նիմբաներին, ապա նրանք ունեն ավանդական հարթ ձև, որը, օրինակ, չի կարելի գտնել Մազաչչոյի ժամանակակիցի աշխատանքներում, ամենայն հավանականությամբ, դա պայմանավորված է նրանով, որ Անջելիկոն չի ցանկանում հետևել XV դարի ժամանակակից միտումներին։ Սյուների կարգերի բաժանումը նույնպես կարող է լինել ոչ պատահական երևույթ և կարող է նշանակել, որ նկարիչը դեռևս չի հեռանում պատկերման սրբապատկերային տեխնիկայից։

Ֆրեսկոյի ձախ կողմում խիտ ցանկապատով փակված այգին, դատելով նկարչի այլ աշխատանքներից, կարող է նշանակել Եդեմ։ Ազովցևի խոսքերով՝ նկարիչը պատկերել է նարնջի այգի, որը գտնվում էր այնտեղ վերականգնողական աշխատանքների ժամանակ, և մատնանշում է կապը «Մեդիչի» զինանշանի հետ։

Ինչ վերաբերում է Գաբրիել հրեշտակապետի գունավոր թևերին, կա վարկած, որ այս պատկերը փոխառված է հին հույն աստվածուհի Իրիսից, որը թևերի վրա բարի լուր էր բերում։

Հետաքրքիր է այն փաստը, որ Մարիամը պատկերված է առանց մեզ ծանոթ ատրիբուտների (կողքին կանգնած Լիլիան, աղոթագիրքը ձեռքին), հնարավոր է, որ այս ֆրեսկոն նախատեսված էր վանական եղբայրների, այլ ոչ թե ծխականների համար։ Այդ դեպքում դրանից կարելի է եզրակացնել, որ, թերևս, փորձառու վանականները նման տարրական նշանների կարիք չունեին։

Անժելիկոյի այլ «Ավետում»-ներ խմբագրել

Ավետում։ Փայտ, տեմպերա, մոտավորապես 1426 թվական, Պրադոյի թանգարան (Մադրիդ)։
«Կորտոնյան զոհասեղան»։ Տեմպերա, փայտ։ Թեմական թանգարան (Museo Diocesano, Կորտոնայի Թեմական թանգարան), Կորտոնա, Իտալիա, մոտավորապես 1430-32 թվականներ^[3]։ Ունի ընդհանրություններ Սան Մարկո վանքի Ավետման հետ։ Նույն բաժանումը սյուններով, պարտեզ՝ հետին պլանում Ադամն ու Եվան, ովքեր վտարվել էին Եդեմից, ինչը հաստատում է այն միտքը, որ Սան Մարկոյում ֆրեսկոյի Ավետման վրա պատկերված է հենց Եդեմի, այլ ոչ թե նարնջի այգի։
Տեմպերա։ Museo della Basilica di Santa Maria delle Grazie в San Giovanni Valdarno (Val d’Arno)- ում^[4]։ 1430-ական թվականներ։
Տեմպերա, կտավ։ Սուրբ Մարկոսի թանգարան։ Մոտավորապես 1450 թվական։ Armadio degli Argenti- ի համար Նոր Կտակարանի նկարների շարքից^[5]։ Անկախ պատկերագրություն, տեսարանը պատկերված է ցանկապատված բացօթյա պարտեզում։

Փոքր աշխատանքներ.

— Տեմպերա, փայտ։ Ումբրիայի ազգային թանգարան (Galleria Nazionale dell’Umbria), Պերուջա, Իտալիա։ 1437 թվական։ Դիպտիխ՝ ոսկե ֆոնի վրա երկու կերպար տոնդոյում^[6]^[7]։

— Տեմպերա, փայտ։ Սուրբ Մարկոսի թանգարան։ Մինչև 1434 թվական։ Զոհասեղանային կերպար, որը միավորում է երկու թեմաներ. Ավետումը և մոգերի երկրպագությունը։ Ֆոնը՝ ոսկե^[8]։

— Տեմպերա, փայտ։ Եյլի համալսարանի արվեստի պատկերասրահ^[9]։ Մոտավորապես 1424 թվական։ Նկարի երեք կտորներ, ֆոնը՝ ոսկե։