Աուտոսոմ
Աուտոսոմամի, կենդանի օրգանիզմների մոտ, որոնք ունեն սեռի քրոմոսոմային որոշում, կոչվում են զույգ քրոմոսոմներ տղամարդկանց և կանանց մոտ միանման է, սեռի քրոմոսոմային որոշմամբ կոչվում են զույգ քրոմոսոմներ։ Այլ կերպ ասած, բացի սեռական քրոմոսոմներից, մյուս բոլոր քրոմոսոմները առանձին սեռական օրգանիզմների մոտ կլինեն աուտոսոմներ։ Աուտոսոմների առկայությունը նրանց թիվն ու կառուցվածքը կախված չէ սեռի տվյալներից[1]։
| Աուտոսոմ | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | բջջի բաղադրիչ |
 Autosomes Վիքիպահեստում | |
Աուտոսոմները նշանակում են իրենց հերթական համարներով։ Այսպիսով մարդ իր դիպլոիդ հավաքակազմում ունի 46 քրոմոսոմ դրանցից 44 ը աուտոսոմներ են (22 զույգ, որոնք նշված են 1-ից մինչեւ 22-ը) և մեկ զույգ սեռական քրոմոսոմների (XX կանանց և XY տղամարդկանց)։
Աուտոսոմային հիվանդություններ խմբագրել
Աուտոսոմ-դոմինանտ և աուտոսոմ-ռեցեսիվ ժառանգական հիվանդությունները պայմանավորված է մուտացիաների գեների տեղադրվածությամբ։ Մարդու գենոմի 94 ամենատարածված խանգարումներից առողջական խնդիրներ առաջացնող 77-ը բաժին է ընկնում աուտոսոմներին։ Աուտոսոմների 45 խախտումները բնութագրվում են լիակատար գերիշխանությամբ (Շլություն, Հեռատեսություն) 6 խախտումները թերարժեքություն են ցուցաաբերում (Առանց աչքերի, Էլիպտոցիտոզ)։ Մնացած 26 խախտումները աուտոսոմային ռեցեսիվ (Ալբինիզմ,Գալակտոզեմիա)։ Այսպիսով քանակական առումով գերիշխող գենետիկական հիվանդությունները անցնում են աուտոսոմներով քան ռեցեսիվները[2]։
Աուտոսոմային-դոմինանտ հիվանդությունները հաճախ ժառանգաբար փոխանցվում են հիվանդ ծնողներից իրենց երեխաներին ՝ ունենալով ընտանեկան բնույթ։ Երեխան ծնվել է հետերոզիգոտ մուտացիայով (եթե երկրորդ ծնողը չունի նման գենետիկ խանգարում), 50% հավանականությամբ, հիվանդ կլինի[2]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Нуклеиновые кислоты: от А до Я / Б. Аппель [и др.]. — М.: Бином: Лаборатория знаний, 2013. — 413 с. — 700 экз. — ISBN 978-5-9963-0376-2
- ↑ 2,0 2,1 Аутосомно-доминантный тип наследования (dommedika.com)
Գրականություն խմբագրել
- Anthony J. F. Griffiths An Introduction to genetic analysis. — New York: W. H. Freeman and Company, 1999. — ISBN 071673771X