Աշուշա բդեշխ
Աշուշա Բ (ծննդյան թվականն անհայտ - 470, 5-րդ դար), Գուգարաց բդեշխ (455 - 470 թվականներ), Տաշիրի իշխան, Միհրանյանների իշխանական տոհմից։ Աշուշան Գուգարաց բդեշխ Բակուր Ա-ի որդին է, Անուշվռամ Արծրունու ամուսինը և Վազգեն բդեշխի ու Ջոջիկի հայրը։
| Աշուշա Բ | |||
| |||
|---|---|---|---|
| 5-րդ դար | |||
| |||
| Մասնագիտություն՝ | ազնվական | ||
| Ազգություն | Հայ | ||
| Դավանանք | Քրիստոնեություն | ||
| Ծննդյան օր | անհայտ[1] | ||
| Ծննդավայր | Տաշիր, Գուգարք | ||
| Վախճանի օր | 470 | ||
| Դինաստիա | Միհրանյաններ | ||
| Հայր | Բակուր Ա | ||
| Ամուսին | Անուշվռամ Արծրունի | ||
| Զավակներ | Վազգեն[2][3] և Ջոջիկ Միհրանյան | ||
Աշուշա բդեշխը հրավիրել է Մեսրոպ Մաշտոցին իր իշխանությունը (Տաշիր)՝ լուսավորությունը տարածելու համար։ Նա եղել է այն նախարարների մեջ, որոնք 450 թվականին Հազկերտ Բ-ի հրամանով կանչվել էին Տիզբոն։ Մահապատժի սպառնալիքի տակ բոլոր նախարարները առերես ուրացել են իրենց հավատքը։ Հազկերտ Բ-ն, պատանդ պահելով մարզպան Վասակ Սյունու որդիներին ու Գուգարքի բդեշխ Աշուշային, հայ նախարարներին 700 մոգերի և հսկիչ զորախմբի ուղեկցությամբ ճանապարհել է Հայաստան՝ հանձնարարելով 1 տարում եկեղեցիները վերածել մեհյանների ու կրակատների և կառուցել ատրուշաններ։ Հայ նախարարները վերադարձել են հայրենիք՝ անհրաժեշտ դիմադրություն կազմակերպելու հույսով։ Վարդանանց պատերազմից հետո 455 թվականին, Աշուշան խնդրեց Հազկերտ Բ-ին և ազատեց Վահան, Վասակ և Արտաշես Մամիկոնյաններին, որոնք պատանդ էին Պարսից արքունիքում և որոնց իր հետ տանելով, պահում է իր մոտ[4]։
Աշուշա բդեշխից մնացել է իր կնիքը՝ այս հունարեն արձանագրությամբ. «Ασουσας πιτιαξης Ιβιρων Καρχηδων?»[5]:
Աշուշայի ընտանիքը խմբագրել
Աշուշան ամուսնացել էր Անուշվռամ (Անույշվռամ) Արծրունու հետ, որից ծնվել էին՝
- Վազգեն բդեշխ X Շուշանիկ Մամիկոնյան՝ Վարդան Մամիկոնյանի դուստրը (3 որդի)
- Ջոջիկ
Նրա կինը քույրն էր Աղան Արծրունու և Ձվիկ Արծրունու, որը Հմայակ Մամիկոնյանի կինն էր։
| Վարդան Մամիկոնյան սպարապետ († 451) | Հմայակ Մամիկոնյան զորավար († 451) | Ձուիկ Արծրունի | Աղան Արծրունի հոգևորական 450 | Անուշվռամ Արծրունի | Աշուշա բդեշխ († 457/470) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Վահան մարզպան († 485) | Վարդ մարզպան († 505) | Վասակ | Արտաշես | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Շուշանիկ († 475) | Վազգեն բդեշխ († 482) | Ջոջիկ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 3 զավակ | Աշուշա Գ բդեշխ 540 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Տես նաև խմբագրել
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
- ↑ Toumanoff C. Les dynasties de la Caucasie chrétienne de l'Antiquité jusqu'au xixe siècle (ֆր.): Tables généalogiques et chronologiques — Rome: 1990. — P. 385.
- ↑ Settipani C. Continuité des élites à Byzance durant les siècles obscurs (ֆր.): Les princes caucasiens et l'Empire du VIe au IXe siècle — Paris: 2006. — P. 439. — ISBN 978-2-7018-0226-8
- ↑ Ղազար Փարպեցի «Հայոց պատմություն», 1904թ. էջ 47, 52, 55, 59, 107, 110, 111
- ↑ Յոզեֆ Մարկվարտ «Հայ բդեաշխք», 1903թ. էջ 14
Աղբյուրներ խմբագրել
- Հայոց անձնանունների բառարան, Հրաչյա Աճառյան, 1942 թ. Հատոր 1, Ցուցակ 1, Էջ 191-192
- Կորյուն «Վարք Մաշտոցի», 20
- Ստեփանոս Օրբելյան «Պատմութիւն տանն Սիսական», ժզ
- Մովսես Կաղանկատվացի «Պատմութիւն Աղուանից աշխարհի», Բ. գ. Հաշտուշտ (Էմինի հրատ.), Աշուշայի (Շահն. հրատ.)
- Սիմեոն Ապարանցի «Վիպասանություն», 49.
- Մովսես Խորենացի «Հայոց Պատմություն», Գ. կ. (Աշուշայէ)
- Միքայել Չամչյան հատոր Ա - 508, 518, հատոր Բ - 32, 38, 40, 121
- Ֆերդինանդ Հուստի «Iranisches Namenbuch» (Marburg, 1895), 48 ա
- Վրացական աղբյուրներ, Ա. 11
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 1, էջ 495)։ 
|