Անոթային համակարգ
Անոթային համակարգ, օրգանիզմում առկա անոթների ամբողջությունը։ Անոթներն ունեն տոնուսավորում։ Արյան անոթների տոնուսը և նրանց ադապտացիոն փոփոխություններն օրգանիզմի փոփոխվող պահանջների հանդեպ ունեն կարևոր նշանակություն արյան շրջանառության գործընթացում։ Անոթային տոնուսը պայմանավորում է նաև զարկերակային ճնշումը։ Վերջինս պայմանավորված է 2 գործոնով՝
- արյան քանակով, որը միավոր ժամանակամիջոցում սիրտը մղում է զարկերակներ
- դիմադրողականությամբ, որն առաջանում է արյան հոսքի ժամանակ անոթների պատերի կողմից։
Արյունատար անոթները միանման չեն դրանք բաժանվում են 4 խմբի՝
- կոմպենսատոր
- ռեզիստիվ
- նյութութափոխանակության պրոցեսներն ապահովող
- տարողական։
Կոմպենսատոր անոթներ խմբագրել
Կոմպենսատոր անոթները աորտան և էլաստիկ բնույթի անոթներն են։ Այս անոթների հիմնական ֆունկցիան այն է, որ սրտից հրոցանման արյան հոսքը դարձնում է համաչափ։
Ռեզիստիվ անոթներ խմբագրել
Ռեզիստիվ կամ դիմադրողական անոթներ, դրանց թվին են պատկանում արտերիոլները և վելուլները, որոնք տեղակայված են անոթային ցանցի նախամազանոթային և հետմազանոթային հատվածում։ Արյան հոսքի նկատմամբ այս անոթների դիմադրողականությունը պայմանավորված է դրանց կառուցվածքային առանձնահատկություններով, որոնք մշտապես գտնվում են տոնուսի մեջ և կարող են այլ ազդակների ազդեցությամբ ակտիվորեն փոխել լուսանցքի մեծությունը։
Նյութութափոխանակության պրոցեսներն ապահովող անոթներ խմբագրել
Այդ անոթների մակարդակի շրջանում է տեղի ունենում երկկողմանի նյութափոխանակութուն՝ արյան և հյուսվածքային հեղուկի միջև։
Տարողական անոթներ խմբագրել
Տարողական անոթները հիմնականում փոքր երակներն են։ Արյան հիմնական զանգվածը՝ 75–80% տեղակայված ն այդ անոթներում։
Նշված անոթներն իրենց կառուցվածային առանձնահատկութնուններով պայմանավորում են օրգանիզմի այս կամ այն հիվանդության հանդեպ նախատրամադրվածությունը։ Էլաստիկ անոթներում զարգանում են աթերոսկլերոտիկ խանգարումներ, ռեզիստիվ անոթներում հանդիպում են հիպերթենզիվ և հիպոթենզիվ վիճակների առաջացման օղակներ, իսկ նյութափոխանակութան պրոցեսն ապահովող անոթներում զարգանում են անոթի պատի թափանցելիության խանգարումներ։
Գրականություն խմբագրել
Ս. Հ. Խաչատրյան– Պաթոլոգիական ֆիզիոլոգիա, Երևան, 2003, 570