Այծքաղներ
| Այծքաղներ | ||
|---|---|---|
| Գիտական դասակարգում | ||
|
||
| Լատիներեն անվանում | ||
| Dorcas
| ||
|
|
Այծքաղներ, սնամեջ եղջերավորների ընտանիքի որոճող, երկկճղակավոր կաթնասուն կենդանիներ են։
Տեսակներ խմբագրել
Փոքր այծքաղները, որոնց անվանում են վիթեր, շատ բարեկազմ են, ունեն բարակ ոտքեր, նրբագեղ վիզ և շատ թեթևաքայլ են։ Տարածված են հիմնականում Աֆրիկայում, ավելի քիչ՝ Հարավային և Կենտրոնական Ասիայում, Եվրոպայում և Հյուսիսային Ամերիկայում։ Ապրում են անապատներում, անտառային և ալպյան գոտիներում, տափաստաններում։
Արտաքին նկարագիր խմբագրել
Անդրկովկասում վիթերից հայտնի է ջեյրանը։ Նրա մարմնի երկարությունը 95-115 սմ է, կենդանի զանգվածը՝ մինչև 33 կգ։ Արուներն ունեն սև, քնարաձև, մինչև 40 սմ երկարությամբ օղակաձև հաստացումներով եղջյուրներ (էգերը չունեն)։ Վազում են մինչև 60 կմ/ժ արագությամբ։ Ապրում են խմբերով (ամռանը՝ 3–5, ձմռանը՝ 10–20 կենդանի)։ Ապրիլ-մայիսին էգն ունենում է 1-2 ձագ։ Կյանքի տևողությունը 6-7 տարի է։
Սայգա այծքաղը վիթից շատ տարբեր է. ունի մեծ գլուխ՝ փքված և փափուկ քթով, սուր հոտառություն, ուժեղ և մկանուտ կարճ ոտքեր։ Սակայն սայգան կարող է 1 ժամում տափաստանով կտրել-անցնել ավելի քան 70 կմ տարածություն։ Ապրում է Մոնղոլիայի, Արևմտյան Չինաստանի, Ղազախստանի և ստորին Վոլգայի տափաստաններում ու կիսաանապատներում։
Տարածում խմբագրել
Քարայծյամը տարածված է Եվրոպայի լեռներում և Կովկասում։ Նա թեթևությամբ սլանում է լեռների գլխապտույտ բարձունքներով։ Գնու այծքաղը ապրում է Աֆրիկայում։ Նրա մարմինն ու պոչը նման են ձիու մարմնին ու պոչին, իսկ երկկճղակավոր սմբակներն ու եղջյուրավոր գլուխը՝ ցուլի սմբակներին ու գլխին։ Նա շատ արագավազ է՝ չնայած ծանրաշարժ է թվում։
Արտակարգ գեղեցիկ են այծքաղների, օրինակ՝ կուդուի՝ գալարուն, սև այծքաղի՝ թրանման, օրիքսի ուղիղ ու երկար եղջյուրները։ Այծքաղներն ունեն արդյունագործական նշանակություն. օգտագործվում է նրանց միսը, մորթին և եղջյուրները։ Այդ պատճառով էլ այծքաղների շատ տեսակներ որսի
Առարկա են դառնում, որը հանգեցրել է նրանց գլխաքանակի կտրուկ նվազման։ Ներկայումս այդ կենդանիները պահպանության տակ են վերցված։ Այծքաղների մի շարք տեսակներ պահպանվում են հիմնականում արգելոցներում։ ՀՀ-ում հանդիպող ջեյրանը նույնպես պահվում է արգելոցներում։
Այծքաղները շատ տարբեր են լինում. ամենախոշորները կովի մեծության աֆրիկյան եզնայծերն են, իսկ ամենափոքրերը, որ նույնպես աֆրիկյան են, նապաստակի մեծության դիկ-դիկներն են։
Աղբյուր խմբագրել
- Հոդվածի սկզբնական տարբերակը վերցված է Դպրոցական Մեծ հանրագիտարանի [1] հոդվածից
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- «Антилопы». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.
{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link) - Сайт об антилопах Արխիվացված 2020-01-19 Wayback Machine (ռուս.)
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 1, էջ 345)։ 
|
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Այծքաղներ» հոդվածին։ |