Ահա (նաև ահ-ահ [1] ֆր.՝ ha-ha[2]- ից ), զբոսայգիների դիզայնում խրամի ձև է, որի մի կողմը ունի նեցուկային հենապատ և թաքնված է դիտորդի հայացքից։ Այն օգտագործվում է պարտեզում կամ այգում ֆիզիկական տարածությունը սահմանազատելու համար, առանց միջամտելու լանդշաֆտի արտաքին, տեսքի ձևավորմանը[3]։

Ահան կտրվածքում. Հիմնական տեսքը աջից ձախ։

Ծագում խմբագրել

 
Չիրկի ամրոցը Հյուսիսային Ուելսի Դենբիշիրում

Ահան միահյուսվում է չինական արգելապատնեշը բնության մեջ թաքցնելու լանդշաֆտի գաղափարների հետ, բայց Եվրոպայում նա ծագել է ավելի վաղ, քան եվրոպացիները ծանոթացել են չինական զբոսայգիների արվեստի հետ[4]։ Ահան Չարլզ Բրիջմենի դիզայնի առանձնահատուկ գիծն է, որին Հորաս Ուոլփոլը և Ուիլիամ Քենթը համարել են այս ոճի հիմնադիրը։

Ուոլփոլը սխալմամբ կարծում էր, որ պատնեշի անունը ծագել է մարդկանց զարմացական բացականչություններից, երբ գտնել են նման լուծմամբ արգելապատնեշ։ Նա չգիտեր, որ գյուտը նկարագրել է Դեզալիեր դ՛Արգենվիլը իր «Այգեգործության տեսությունն ու պրակտիկան» (ֆր.՝ La théorie et la pratique du jardinage, 1709) աշխատությունում, որը անգլերեն էր թարգմանել ճարտարապետ Ջոն Ջեյմսը 1712 թվականին։

Այոնի պեղումների ժամանակ 1964-1974 թվականներին Ռիչարդ Ռիսը հայտնաբերել է 18-րդ դարի ահա, որը նպատակ ուներ պաշտպանել աբբայության տարածքները անասուններց։ Դա բացառապես ֆունկցիոնալ կառույց էր, և ոչ մի գեղագիտական նպատակ չի հետապնդել[5]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. «Садово-парковый дизайн. Глоссарий. Статья "Аха"». grossary.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 5-ին. Վերցված է 2010 թ․ օգոստոսի 24-ին.
  2. Fedir Gontsa (2003). «Словарь ландшафтных терминов». scribd. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 19-ին. Վերցված է 2010 թ․ օգոստոսի 24-ին.
  3. «Hunterston, Scotland: views of the Ha-Ha wall» (անգլերեն). virtualhunterston.eu.org. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 19-ին. Վերցված է 2010 թ․ օգոստոսի 24-ին.
  4. Первую в Европе попытку согласования с китайским дизайном сделал Уильям Чемберс в своей работе «Трактат о восточном парковом дизайне» (անգլ.՝ A Dissertation on Oriental Gardening
  5. Hamlin, Ann (1987).