Ալֆրեդ Կլեբշ
Ռուդոլֆ Ֆրիդրիխ Ալֆրեդ Կլեբշ (գերմ.՝ Rudolf Friedrich Alfred Clebsch, հունվարի 19, 1833[1][2][3][…], Քյոնիգսբերգ, Պրուսիայի թագավորություն, Գերմանական միություն - նոյեմբերի 7, 1872[1][2][3][…], Գյոթինգեն, Գերմանական կայսրություն)` գերմանացի մաթեմատիկոս, Գեսսեյի և Նեյմանի աշակերտ։
Ալֆրեդ Կլեբշ գերմ.՝ Rudolf Friedrich Alfred Clebsch | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | հունվարի 19, 1833[1][2][3][…] Քյոնիգսբերգ, Պրուսիայի թագավորություն, Գերմանական միություն |
| Մահացել է | նոյեմբերի 7, 1872[1][2][3][…] (39 տարեկան) Գյոթինգեն, Գերմանական կայսրություն բնական մահով |
| Գերեզման | Bartholomäusfriedhof, Göttingen |
| Քաղաքացիություն | .svg){kind=small} Պրուսիայի թագավորություն |
| Մասնագիտություն | մաթեմատիկոս, համալսարանի դասախոս և ֆիզիկոս |
| Հաստատություն(ներ) | Գիսենի համալսարան, Կարլսրուեի տեխնոլոգիական ինստիտուտ, HU Berlin և Գյոթինգենի համալսարան |
| Գործունեության ոլորտ | Հանրահաշվական երկրաչափություն և մաթեմատիկա |
| Անդամակցություն | Պրուսիայի գիտությունների ակադեմիա և Բավարիական գիտությունների ակադեմիա |
| Ալմա մատեր | Քյոնիգսբերգի համալսարան և HU Berlin |
| Տիրապետում է լեզուներին | գերմաներեն[1][4] |
| Գիտական ղեկավար | Ֆրանց Էրնստ Նոյման |
| Եղել է գիտական ղեկավար | Ալեքսանդր ֆոն Բրիլ[5], Anton Schell?[6], Aurel Voss?[7] և Գոտլոբ Ֆրեգե[8] |
| Պարգևներ | |
Ստորագրություն | |
 Alfred Clebsch Վիքիպահեստում | |
Կենսագրություն խմբագրել
1858 թ. դարձավ Կառլսռուեյի պոլիտեխնիկական դպրոցի պրոֆեսոր, հետո՝ Գիսսենի և Գյոթինգենի։ Կլեբշի առաջին հետազոտությունները վերաբերվում են մաթեմատիկական ֆիզիկային, առաձգականության և հիդրոդինամիկայի տեսությանը, ավելի ուշ նա դարձավ հայտնի որպես մաքուր մաթեմատիկոս։ Ժամանակորդները մատնանշեցին գրավչությունը նրա դասախոսությունների։
1868 թ. Կլեբշը և Կառլ Նեյմանըը ստեղծեցին «Mathematische Annalen» ամսագիրը։
Կլեբշի անժամանակ մահվան պատճառով նրա աշխատանքների մի մասը այդպես էլ մնաց անավարտ, իսկ մի քանիսը խմբագրվեց և հրատարակվեց հետմահու։
Գիտական գործունեություն խմբագրել
Մաթեմատիկայում Կլեբշի գլխավոր ներդրումը վերաբերվում է երկրաչափությանը, հանրահաշվական երկրաչափությանը։
Կլեբշի համամաթեմատիկական կարևոր գաղափարները վերաբերվում է նրան, որ նա առաջինը լուծեց այսպես կոչված հարթության կամ տարածության գծային տարր զույգի քննարկումը, կազմված կետից և նրան կցված ուղղությունից (այսինքն՝տրված կետով անցնող ուղիղ)։ Այսպիսով, Կլեբշը փաստացի ներմուծեց շոշափողների շերտատում հասկացությունը և պրեյեկտիվադիտասևեռման շոշափողների շերտատում։ Նա օգտվեց իր ներմուծված հասկացություններից դիֆերենցիալ հավասարումների հետազոտման համար, որը նա մեկնաբանեց ինչպես կապը հարթության կամ տարածության կետերի կցված նրանց ուղղությունների հետ և ստեղծեց դրա համար այսպես կոչված անգլ.՝ Theory Connex[9][10][11]:
Կլեբշի և Գորդանի պատվին է կոչվել Կլեբշի-Գորդանի գործակիցները։
Աշխատություններ խմբագրել
Բացի բազմաթիվ հուշագրություններից, Կլեբշը գրեց մի քանի առանձին հրատարակված աշխատություններ, որոնցից հայտնի են․
- Theorie der Elastizität fester Körper (1863)
- Theorie der Abelschen Functionen (1866, Պաուլ Գորդանի հետ)
- Theorie der binären algebraischen Formen (1871)
- Théorie de l´Élasticité des Corps Solides. Traduite par Barré de Saint-Venant et Flamant, avec des notes étendues de Saint-Venant. Dunod, Paris (1883, հետմահու)
Աշխատություններ համացանցում խմբագրել
- Vorlesungen über geometrie (Teubner, Leipzig, 1876—1891), редактор: Фердинанд фон Линдеман.
- Théorie der binären algebraischen Formen. Teubner, 1872.
- Theorie der Abelschen Functionen, Պաուլ Գորդանի հետ (P. Gordan), B. G. Teubner, 1866.
- Theorie der Elasticität fester Körper. B. G. Teubner, 1862.
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ — 1994.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Structurae — Ratingen: 1998.
- ↑ CONOR.Sl
- ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
- ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
- ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
- ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
- ↑ A. Clebsch. Vorlesungen übe r geometrie (Teubner, Leipzig, 1876—1891), редактор: Фердинанд фон Линдеман.
- ↑ Клейн Ф. Высшая геометрия.
- ↑ Синцов Д. М. Теория коннексов в пространстве в связи с теорией дифференциальных уравнений в частных производных первого порядка. — Казань, 1894.
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- Колмогоров А. Н., Юшкевич А. П. (ред.) Математика XIX века. — Том 2: Геометрия. Теория аналитических функций. — М.: Наука, 1981.
- Стройк Д. Я. Краткий очерк истории математики. — Изд. 3-е. — М.: Наука, 1984. — 285 с.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ալֆրեդ Կլեբշ» հոդվածին։ |