Ալոիս Յիրասեկ
Ալոիս Յիրասեկ (չեխ․՝ Alois Jirásek, օգոստոսի 23, 1851[1][2][3][…], Hronov, Գրոնով - մարտի 12, 1930[1][2][3][…], Նոր ավան, Պրահա, Չեխոսլովակիա[4]), չեխ գրող։
Ալոիս Յիրասեկ Alois Jirásek | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | օգոստոսի 23, 1851[1][2][3][…] |
| Ծննդավայր | Hronov, Գրոնով |
| Վախճանվել է | մարտի 12, 1930[1][2][3][…] (78 տարեկան) |
| Վախճանի վայր | Նոր ավան, Պրահա, Չեխոսլովակիա[4] |
| Գերեզման | Գրոնով |
| Մասնագիտություն | գրող, պատմաբան, մանկավարժ, դրամատուրգ և քաղաքական գործիչ |
| Քաղաքացիություն |  Չեխոսլովակիա[5] և  Ավստրո-Հունգարիա |
| Կրթություն | Պրահայի Կարլի համալսարան |
| Ուշագրավ աշխատանքներ | Ancient Bohemian Legends?, Եղբայրություն և Ֆ․ Լ․ Վեկ |
| Անդամակցություն | Չեխական գիտությունների և արվեստների ակադեմիա |
| Պարգևներ | |
| Զավակներ | Բոժենա Ելնիկովա-Յիրասկովա և Jaromír Jirásek?[10] |
 | |
| Ալոիս Յիրասեկ Վիքիդարանում | |
 Alois Jirásek Վիքիպահեստում | |
Ստեղծագործությունը խմբագրել
Ալոիս Յիրասեկի ստեղծագործությունը չեխ ժողովրդի պատմության կարևորագույն փուլերի գեղարվեստական տարեգրությունն է։ Հնագույն ժամանակներն են արտացոլված «Չեխական հինավուրց զրույցներ»-ում (1894, հայերեն հրատարակությունը՝ 1955)։ 1775 թվականի չեխական գյուղացիական ապստամբությանն է նվիրված նրա առաջին պատմավեպը՝ «Սկալակները» (1875)։ Հուսյան շարժումը (15-րդ դար) պատկերող «Վերջը և սկիզբը» (1882), «Օտար ծառայության մեջ» (1883), «Հոսանքների միջև» (1887-1890), «Ընդդեմ բոլորի» (1893), «Եղբայրություն» (1898-1908), «Հուսյան արքան» (1916-1920) վեպերում Յիրասեկն այդ շարժումը դիտել է որպես ժողովրդական հակաավատական շարժում։ «Շնագլխականներ» (1884), «Ժայռեր» (1886), «Խավար» (1912-1915) և այլ վեպերում նկարագրել է Սպիտակ լեռան ճակատամարտում (1620) չեխ ժողովրդի կրած պարտությունը և ազգային անկախության կորուստը։ Չեխական ազգային վերածննդի ժամանակաշրջանն է վերարտադրված Յիրասեկի մի շարք վեպերում ու վիպակներում («Դքսի պալատում», 1877, «Ֆ․ Լ․ Վեկ», 1888-1906)։ Յիրասիեկը գրել է նաև «Յան Ժիժկա» (1903), «Յան Ռոհաչ» (1914) պատմական և «Վոյնարկա» (1890), «Մենություն» (1908) սոցիալ-կենցաղային դրամաները։
Երկեր խմբագրել
Վեպեր խմբագրել
- Na dvoře vévodském (1877)
- Slavný den (1879)
- Konec a počátek (1879)
- Ráj světa (I880)
- Poklad (1881)
- Skály (1887)
- Poklad (1885)
- Na dvoře vévodském (1881)
- V cizích službách (1883)
- Psohlavci (1884)
- Maryla (1887)
- Na Ostrově (1888)
- Nevolnice (1888)
- «Չեխական հինավուրց զրույցներ» (1894, Staré pověsti české)
- «Հոսանքների միջև» (1887–1890), եռագրություն Հուսյան ժամանակաշրջանի մասին
- Ընդդեմ բոլորի (1893, Proti všem)
- Եղբայրություն (1899–1908, Bratrstvo)
- U Nás (1896–1903)
- Խավար (1914, Temno)
- F. L. Věk (1888–1906, 5 հատոր, չեխական ապստամբության սկզբի մասին)
- Փիլիսոփաների պատմությունը (1878, Filosofská historie, 1848 թվականի հեղափոխության մասին)
- Husitský král (1919, անավարտ)
Դրամաներ խմբագրել
- Jan Hus (1911)
- Jan Žižka (1903)
- Jan Roháč (1914)
- Lantern (1905)
- Vojnarka (1891)
- Հայրը (1895, Otec)
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Encyclopædia Britannica
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Archiv hl. m. Prahy, Matrika zemřelých hlavního magistrátu, sign. MAG Z7, s. 277 — Vol. MAG Z7. — P. 277.
- ↑ LIBRIS — 2018.
- ↑ (unspecified title) — P. 158.
- ↑ Seznam čestných občanů města: Moravské Budějovice
- ↑ Čestní občané a rodáci: Boskovice
- ↑ Čestná občanství a Ceny města Třebíče: Třebíč
- ↑ https://aloisjirasek.cz/zivotopis/#1890
Արտաքին հղումներ խմբագրել
 | Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ալոիս Յիրասեկ» հոդվածին։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ալոիս Յիրասեկ» հոդվածին։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 8, էջ 124)։ 
|