Ալկմենե (Հերակլեսի մայր)

Ալկմենե;
Տեսակ	Հին հունական դիցաբանության կերպար
Դիցաբանություն	Հունական դիցաբանություն
Սեռ	իգական
Հայր	Էլեկտրիոն
Ամուսին	Amphitryon? և Ռադամանտուս
Կողակից	Զևս
Զավակներ	Հերակլես, Հերկուլես, Iphicles?, Laonome?, Erythrus? և Gortys?
Թաղման վայր	Tomb of Alkmene at Megara?
	Alcmene Վիքիպահեստում

Ալկմենե (հին հունարեն՝ Ἀλκμήνη, լատին․՝ Alcmena, Alcmene), հին հունական առասպելների կերպար^[7]։

Միկեն Էլեկտրիոն թագավորի^[8] և Անաքսոյի դուստրը (ըստ Եվրիպիդեսի և Պլուտարքոսի՝ Լիսիդիկայի, Պելոպսի դուստրը)^[9]^[10]։ Ըստ Ասիայի՝ Ամֆիարայի և Էրիֆիլայի դուստրը^[11]։

Ամփիտրիոնի կինը, որից նա ծնել է Իֆիկլեսին. Զևսի կերպարանքն ընդունած Ամֆիտրիոնից ծագել է Ալքիդեսը, որը հետագայում վերցրել է Հերակլես անունը^[12]։ Զևսը նրա հետ անցկացրել է երկու անընդմեջ գիշեր^[13], նաև օր, որը վերածվել է գիշերվա, կամ 3 երեկո^[14], կամ 4 գիշեր անընդմեջ^[15], կամ 9 գիշեր^[16]։ Իֆիկլեսը և Ալքիդեսը երկվորյակներ էին։ Ալկմենեից մահկանացու և աստվածային երեխաների ծննդյան առասպելը, այսպես կոչված, երկվորյակների պաշտամունքի դրսևորում է։ Այդ առասպելներում արտացոլվել է այն հավատալիքը, որ երկվորյակների ծննդյան ժամանակ նրանցից միայն մեկն է բեղմնավորվում մահկանացու հոր կողմից։ Երկրորդը բեղմնավորում է ինչ-որ գերբնական էակներից մեկը։

Ալկմենեն 7 օր ու գիշեր չէր կարող ծնել Հերակլեսին^[17]։ Վարկածներից մեկի համաձայն՝ ծնելով Հերակլեսին՝ նա տղային տեղափոխել է Հերակլեսի հովիտ։ Հերան նրան կուրծք է տվել, բայց երեխային հետ է շպրտել։ Աթենասը նրան տարել է մոր մոտ և պատվիրել է կերակրի նրան^[18]։ Կամ Զևսից խաբված Հերան կերակրել է երեխային^[19]։ Կամ Հերմեսը նրան տարել է երկինք և դրել Հերայի ծծակին, բայց Հերան թափահարել է այն, և կաթից ձևավորել է Ծիր կաթինը^[20]։

Ամուսնու մահից հետո նա ամուսնացել է Բեոտիայի Օկամա քաղաքում բնկավող Զևսի որդու՝ Ռադամանտուսի հետ։ Ավելի հին լեգենդի համաձայն՝ Զևսը Հերմեսին պատվիրել է իր դիակը տեղափոխել օրհնյալների կղզի, որտեղ էլ նա ամուսնացած էր Ռադամանտուսի հետ։ Որպես Հերակլեսի մայր և Հերմեսի նախահայր՝ նա բազմիցս գովերգվել է հույն բանաստեղծների կողմից։ Հայտնի սյուժե է նաև այն դեպքը, երբ Իֆիկլեսի որդին՝ (Ալկմենի թոռ) Իոլաուսը, ճակատամարտում ձեռք է գցում Եվրիստեոսի գլուխը, որը երկար տարիներ հետապնդում էր Հերակլեսին։ Երբ գլուխը բերում են Ալկմենեին, վերջինս հանում է նրա (Եվրիստեուսի) աչքերը։

Գիլի մահից հետո Ալկմենեն գնում է Թեբե (Հունաստան) և այնտեղ անհետ կորչում և սկսում է աստվածների հետ հավասար պաշտվել թեբեացիների կողմից^[21]։ Կամ նա մահացել է դեպի Մեգարա տանող ճանապարհին՝ Արգոսից Թեբե գնալիս, Դելֆիի բանախոսն ասել է, որ ավելի լավ է թաղել նրան Մեգարայում, նրա հուշարձանը ցույց են տալիս Մեգարայում^[22]։ Ըստ թեբեացիների՝ երբ նա մահացել է, դարձել է քար^[23]։ Հերակլիդեսը ապրում էր Թեբում՝ Էլեկտրայի դարպասի մոտ։ Երբ նա մահացել է, դագաղում հայտնաբերվել է քար։ Հերմեսը այն տարել է Երանության կղզիներ և կնության տվել Ռադամանտին^[24]։ Թեբացիները քարը դրել են սուրբ պուրակում, որտեղ գտնվում է Ալկմենեի հերոնը^[25]։ Ռալիմանտի և Ալկմենեի գերեզմանները նույնպես Գալիարտում էին^[26]։ Ոդիսևսը հանդիպում է նրան Հադեսում^[27]։

Էսքիլեսի «Ալկմենե» ողբերգության, Եվրիպիդեսի «Հերակլիդես» և «Ալկմենե» ողբերգությունների գլխավոր հերոսը, Իոն Խիոսացիու, Ասթիմանտ Կրտսերի, Սենեկայի «Հերկուլեսը Էթեի վրա» ողբերգության գործող անձն է։

1864 թվականին հայտնաբերված ստղակերպը անվանվել է Ալկմենեի պատվին։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 Любкер Ф. Alcmena (ռուս.) // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга, Ф. Гельбке, П. В. Никитин, В. А. Канский — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 60.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 Алкмена (ռուս.) // Энциклопедический словарь / под ред. И. Е. Андреевский — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1890. — Т. I. — С. 452.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 Любкер Ф. Amphitruo (ռուս.) // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга, Ф. Гельбке, П. В. Никитин, В. А. Канский — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 82.
↑ Любкер Ф. Rhadamanthys (ռուս.) // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга, Ф. Гельбке, П. В. Никитин, В. А. Канский — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 1152.
↑ Любкер Ф. Iphicles (ռուս.) // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга, Ф. Гельбке, П. В. Никитин, В. А. Канский — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 666.
↑ Παυσανίας 1.41.1 // Description of Greece (հին հունարեն.)
↑ Мифы народов мира. М., 1991-92. В 2 т. Т.1. С.60
↑ Псевдо-Аполлодор. Мифологическая библиотека II 4, 5-6 далее
↑ Еврипид. Гераклиды 210
↑ Плутарх. Тесей
↑ Павсаний. Описание Эллады V, 17, 7
↑ Гомер. Илиада XIV 323
↑ Проперций. Элегии II 22, 25; Овидий. Скорбные элегии II 1, 402; Сенека. Геркулес в безумье 24; Нонн. Деяния Диониса XXV 239
↑ Ликофрон. Александра 32
↑ Лукиан. Разговоры богов 10, 1
↑ Климент. Протрептик 33, 3; Арнобий. Против язычников IV 26
↑ Овидий. Метаморфозы IX 292
↑ Диодор Сицилийский. Историческая библиотека IV 9, 6
↑ Павсаний. Описание Эллады IX 25, 2
↑ Псевдо-Эратосфен. Катастеризмы 44
↑ Диодор Сицилийский. Историческая библиотека IV 58, 6
↑ Павсаний. Описание Эллады I 41, 1
↑ Павсаний. Описание Эллады IX 16, 7
↑ Антонин Либерал. Метаморфозы 33, 3
↑ Антонин Либерал. Метаморфозы 33, 4
↑ Плутарх. Лисандр 28
↑ Гомер. Одиссея XI 266

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ալկմենե (Հերակլեսի մայր)» հոդվածին։

[_ffbf11d93f2a13cf-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 Любкер Ф. Alcmena (ռուս.) // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга, Ф. Гельбке, П. В. Никитин, В. А. Канский — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 60.

[_865036a0c64ed5c9-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 Алкмена (ռուս.) // Энциклопедический словарь / под ред. И. Е. Андреевский — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1890. — Т. I. — С. 452.

[_212dc93292aa2185-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 Любкер Ф. Amphitruo (ռուս.) // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга, Ф. Гельбке, П. В. Никитин, В. А. Канский — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 82.

[_6c105cd92faa06c6-4] Любкер Ф. Rhadamanthys (ռուս.) // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга, Ф. Гельбке, П. В. Никитин, В. А. Канский — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 1152.

[_50a7346d3ec2de99-5] Любкер Ф. Iphicles (ռուս.) // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга, Ф. Гельбке, П. В. Никитин, В. А. Канский — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 666.

[_be6c2096771979a6-6] Παυσανίας 1.41.1 // Description of Greece (հին հունարեն.)

[7] Мифы народов мира. М., 1991-92. В 2 т. Т.1. С.60

[8] Псевдо-Аполлодор. Мифологическая библиотека II 4, 5-6 далее

[9] Еврипид. Гераклиды 210

[10] Плутарх. Тесей

[11] Павсаний. Описание Эллады V, 17, 7

[12] Гомер. Илиада XIV 323

[13] Проперций. Элегии II 22, 25; Овидий. Скорбные элегии II 1, 402; Сенека. Геркулес в безумье 24; Нонн. Деяния Диониса XXV 239

[14] Ликофрон. Александра 32

[15] Лукиан. Разговоры богов 10, 1

[16] Климент. Протрептик 33, 3; Арнобий. Против язычников IV 26

[17] Овидий. Метаморфозы IX 292

[18] Диодор Сицилийский. Историческая библиотека IV 9, 6

[19] Павсаний. Описание Эллады IX 25, 2

[20] Псевдо-Эратосфен. Катастеризмы 44

[21] Диодор Сицилийский. Историческая библиотека IV 58, 6

[22] Павсаний. Описание Эллады I 41, 1

[23] Павсаний. Описание Эллады IX 16, 7

[24] Антонин Либерал. Метаморфозы 33, 3

[25] Антонин Либерал. Метаморфозы 33, 4

[26] Плутарх. Лисандр 28

[27] Гомер. Одиссея XI 266

[7]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]