Ալեքսանդր Մորոզևիչ

Ալեքսանդր Սերգեևիչ Մորոզևիչ
	Алекса́ндр Серге́евич Морозе́вич
	2008 թվականին
Պետություն(ներ)	Ռուսաստան
Ծննդյան ամսաթիվ	հուլիսի 18, 1977 (46 տարեկան)
Ծննդավայր	Մոսկվա
Կոչում	Գրոսմայստեր (1994) ; Միջազգային վարպետ (1993)
Առավելագույն վարկանիշ	2788 (2008, հուլիս)
Ներկայիս վարկանիշ	2659
ՖԻԴԵ համար	4116992
365chess	Alexander_Morozevich
Chesstempo համար	142677
ICCF համար	142677
Մասնակցել է	Շախմատային օլիմպիադա 1994, Շախմատային օլիմպիադա 1998, Շախմատային օլիմպիադա 2000, Շախմատային օլիմպիադա 2002, Շախմատային օլիմպիադա 2004, Շախմատային օլիմպիադա 2006 և Շախմատային օլիմպիադա 2008
Մարզական ակումբ	SV Wattenscheid և Schachgesellschaft Solingen
	Alexander Morozevich Վիքիպահեստում

Ալեքսանդր Սերգեևիչ Մորոզևիչ (ռուս.՝ Алекса́ндр Серге́евич Морозе́вич, հուլիսի 18, 1977, Մոսկվա), ռուս շախմատիստ, գրոսմայստեր (1994)։ Ռուսաստանի կրկնակի չեմպիոն (1998, 2007), Մոսկվայի չեմպիոն (1992)։ Շախմատի համաշխարհային օլիմպիադաների եռակի հաղթող (1998, 2000 և 2002), Եվրոպայի թիմային առաջնությունների կրկնակի հաղթող (2003, 2007) և աշխարհի թիմային առաջնությունների կրկնակի հաղթող (2005, 2010), կայծակնային շախմատի Մոսկվայի վեցակի չեմպիոն։

Կենսագրություն խմբագրել

Ծնվել է Մոսկվայում, 1977 թվականի հուլիսի 18-ին։ Տոմսկի քաղաքապետ և վաճառական Պյոտր Միխայլովի թոռան թոռն է։

ԽՍՀՄ վաստակավոր մարզիչ Վլադիմիր Յուրկովի սանն է։

Գրոսմայստերի կոչումն Ալեքսանդր Մորոզևիչը ստացել է 1993 թվականին։ Ելույթ ունենալով Թիլբուրգում կայացած գավաթային մրցակարգով մրցաշարին՝ Մորոզևիչը 2-0 հաշվով հաղթեց Մայքլ Ադամսին։

Մորոզևիչը հաղթել է Ալուշտայի մրցաշարերում (1993 և 1994)։ Նրա առաջին մեծ հաջողությունը եղել է Լոյդս Բանկ (Lloyds Bank) մրցաշարում (Լոնդոն, 1994) հաղթանակը, որտեղ նա 10 հնարավորից վաստակել է 9½ միավոր։

1994 թվականի շախմատային օլիմպիադայում Մորոզևիչը խաղացել է 2-րդ հավաքականի կազմում և թիմի հետ զբաղեցրել 3-րդ տեղը։

1994 և 1998 թվականներին Մորոզևիչը հաղթել է Պամպլոնայի մրցաշարում։

1995 թվականից Մորոզևիչի խաղում անկում սկսվեց, և նրա վարկանիշը նվազեց մինչև 2590։ Սակայն 1998 թվականին նա հաղթահարեց ճգնաժամը և սկսեց նոր վերելք դեպի շախմատային էլիտա։ 1998 թվականին Ալեքսանդրը հաղթեց Քիշնևում կայացած ուժեղ մրցաշարում (8½ 9-ից)` երեք միավորով առաջ անցնելով երկրորդ տեղը բաժանած գրոսմայստերներ Վիորել Բոլոգանից և Կոնստանտին Սակաևից։

1998 թվականին Սանկտ Պետերբուրգում Ալեքսանդր Մորոզևիչը դարձավ Ռուսաստանի չեմպիոն՝ առաջ անցնելով նախորդ չեմպիոն Պյոտր Սվիդլերից։ Միևնույն ժամանակ նա Վադիմ Զվյագինցևի հետ բաժանեց 1-րդ տեղը Ռուսաստանի գավաթի խաղարկությունում։ 1998 թվականի վերջում Մորոզևիչը Ռուսաստանի հավաքականի կազմում ոսկե մեդալ նվաճեց Էլիստայում կայացած օլիմպիադայում (+6-0=4)։ Շնորհիվ այդ հաջողությունների գրոսմայստերի վարկանիշն աճեց է մինչև 2723, և նա զբաղեցրեց ՖԻԴԵ-ի վարկանիշային աղյուսակի 5-րդ հորիզոնականը։

Սկսած 1999 թվականից Ալեքսանդր Մորոզևիչը մշտապես խաղում է շախմատային էլիտար մրցաշարերում։

Միխայիլ Չիգորինի անվան խորհրդանշական ակումբի անդամ է 2001 թվականի 23 հունվարից (այդ ակումբում ընդգրկվում են աշխարհի գործող չեմպիոններին հաղթող շախմատիստները)։

Ալեքսանդր Մորոզևիչը (աջից) Լևոն Արոնյանի հետ խաղալիս (Լինարես, 2007)

Նա երկու անգամ հաղթել է Բիլի մրցաշարում (2003` 8 միավոր 10-ից, 2004՝ 7½ 10-ից)։

Մորոզևիչը կույր շախմատի ուժեղագույն խաղացողներից մեկն է։ Նա հաղթել է կույր շախմատի Մոնտե Կառլոյի 2002 և 2004 թվականների մրցաշարերում, իսկ 2003-ին զբաղեցրել է 2-րդ տեղը՝ Վլադիմիր Կրամնիկից հետո։ Մոնտե Կառլոյի ցուցադրական մրցաշարերը բաղկացած են երկու մասից՝ կույր և արագ շախմատի մրցաշարերից։ Երկուսի համակցությամբ (կույր + արագ շախմատ) Մորոզևիչը 2002 թվականին զբաղեցրել է 1-ին տեղը (15 22-ից), 2003-ին' 2-րդ տեղը (13½ 22-ից), իսկ 2004 թվականին՝ բաժանել է 1-ին տեղը Կրամնիկի հետ (14½ 22-ից)։

Մորոզևիչը Ռուսաստանի հավաքականի կազմում մշտապես հաջողությամբ խաղում է շախմատային օլիմպիադաներում։ 2000 թվականի Ստամբուլի օլիմպիադայում նա 10 պարտիայում վաստակել է 7½ միավոր 2-րդ խաղատախտակի վրա, իսկ 2002 թվականի օլիմպիադայում (Բլեդ)` 7 11-ից։

2005 թվականի հոկտեմբերին Ալեքսանդր Մորոզևիչը հերթական անգամ ապացուցեց, որ մոլորակի ուժեղագույն շախմատիստներից մեկն է՝ 4-րդ տեղը զբաղեցնելով Սան Լուիսում կայացած աշխարհի առաջնությունում։ Մեկ ամիս անց նրա հաղթնակը չինացի Նի Հուայի նկատմամբ ոսկե մեդալ պարգևեց Ռուսաստանի հավաքականին Բեեր Շևայում կայացած աշխարհի թիմային առաջնությունում։

2008-ը չափազանց հաջող տարի էր Մորոզևիչի համար. ապրիլին Ալեքսանդրի վարկանիշը 3-րդն էր աշխարհում` 2774, թեև նախորդ տարվա հոկտեմբերին ընդամենը 6-րդն էր։ Արդեն հուլիսին Մորոզևիչը դարձավ թիվ 1 գրոսմայստերը Ռուսաստանում և 2-րդն աշխարհում ՝ առաջ անցնելով Վլադիմիր Կրամնիկից։

2010 թվականին Մորոզևիչի խաղում կտրուկ անկում առաջացավ, և նա հրաժարվեց Խանտի Մանսիյսկի օլիմպիադային մասնակցելուց։

2011 թվականին Բիլի մրցաշարում և Ռուսաստանի առաջնության գերեզրափակչում ցույց տված արդյունքները վկայեցին, որ Ալեքսանդրի կարիերայի հերթական անկումը հաղթահարված է։ 2012 թվականի հունվարին վարկանիշային աղյուսակում Ալեքսանդրը 2763 կետով զբաղեցնում էր 9-րդ հորիզոնականը։ Դեկտեմբերին նա իջավ 15-րդ տեղ՝ 2748 վարկանիշով, բայց 2013 թվականի հունվարյան ցանկում բարձրացավ 12-րդ հորիզոնական (2758)^[2]։

2012 թվականին Ալեքսանդր Մորոզևիչը Սերգեյ Կարյակինի և Վան Հաոյի հետ 1-ին տեղը բաժանեց Տաշքենդում կայացած Գրան պրիի մրցաշարում։ Սեպտեմբերին նա հաղթեց կայծակնային շախմատի Մոսկվայի առաջնությունում։ Փետրվարին հաղթեց Յուրմալայում կայացած արագ շախմատի մրցաշարում՝ 7 հնարավորից վաստակելով 5 միավոր։

2013 թվականի հոկտեմբերին Ալեքսանդր Մորոզևիչը «Մալախիտ» թիմի կազմում հանդես եկավ Եվրոպայի ակումբային առաջնությունում (Հռոդոս)` ցույց տալով +2-1=3 արդյունք։ Թիմը զբաղեցրեց 2-րդ տեղը։

2014 թվականի ապրիլին Ալեքսանդր Մորոզևիչը հանդես եկավ Լոոյում կայացած Ռուսաստանի թիմային առաջնությանը։ «ШСМ-Наше наследие» թիմը զբաղեցրեց 2-րդ տեղը, իսկ Մորոզևիչը վաստակեց 3½ միավոր 6-ից (+2-3=3)։ Մայիսին նա հաղթեց Պոյկովսկիում կայացած շրջանաձև մրցաշարում՝ վաստակելով 6 միավոր 9-ից (+3-0=6)։ Օգոստոսին արագ շախմատի Ռուսաստանի Գրան պրիի սանկտպետերբուրգյան փուլում գրավեց 1-ին տեղը, իսկ սեպտեմբերին հաղթեց Մոսկվայի կայծակնային շախմատի առաջնությունում։

Մարզական նվաճումներ խմբագրել

Թվական	Քաղաք	Մրցաշար	+	−	=	Միավոր	Տեղ
1998	Մոսկվա	Ռուսաստանի 51-րդ առաջնություն	4	0	7	7½ 11-ից	1
2005	Մոսկվա	Ռուսաստանի 58-րդ առաջնություն	4	2	5	6½ 11-ից	2—3
2006	Բիլ	39-րդ միջազգային մրցաշար	7	2	1	7½ 10-ից	1
2007	Մորելիա/Լինարես	Լինարեսի միջազգային մրցաշար	4	3	7	7½ 14-ից	2—3
	Մեխիկո	Աշխարհի առաջնություն	3	5	6	6 14-ից	6—7
	Մոսկվա	Ռուսաստանի 60-րդ առաջնություն	7	2	2	8 11-ից	1
2008	Սարաևո	«Բոսնա 2008» միջազգային մրցաշար	5	0	5	7½ 10-ից	1
2008	Մոսկվա	Տալի 3-րդ հուշամրցաշար	3	2	4	5 9-ից	2—5
2009	Վեյկ ան Զեյ	Վեյկ ան Զեյի միջազգային մրցաշար	3	5	5	5½ 13-ից	11—14
	Բիլ	42-րդ միջազգային մրցաշար	4	3	3	5½ 10-ից	2
	Մոսկվա	Տալի 4-րդ հուշամրցաշար	0	3	6	3 9-ից	9—10
2011	Բիլ	44-րդ միջազգային մրցաշար	4	1	5	6½ 10-ից (17 30-ից)	2
	Մոսկվա	Ռուսաստանի 64-րդ առաջնություն	3	1	3	4½ 7-ից	2
	Սարատով	Սարատովի մարզի ղեկավարի գավաթ	6	0	5	8½ 11-ից	1

Վարկանիշի փոփոխության գծապատկեր խմբագրել

**Էլոյի վարկանիշի փոփոխություններ**^[3]^[4]

Տարի	Հնվ	Փտր	Մրտ	Ապր	Մայ	Հուն	Հուլ	Օգս	Սեպ	Հոկ	Նոյ	Դեկտ	Տարվա լավագույն	Տարվա վատագույն
1992							2385						2385	2385
1993	2440						2545						2545	2440
1994	2590						2575						2590	2575
1995	2605						2630						2630	2605
1996	2625						2610						2625	2610
1997	2595						2590						2595	2590
1998	2590						2625						2625	2590
1999	2723						2758						2758	2723
2000	2748						2756			2734			2756	2734
2001	2745			2749			2739			2742			2749	2739
2002	2742			2718			2716			2707			2742	2707
2003	2678			2678			2679			2702			2702	2678
2004	2732			2732			2743			2758			2758	2732
2005	2741			2717			2707			2707			2741	2707
2006	2721			2730			2731			2747			2747	2721
2007	2741			2762			2758			2755			2762	2741
2008	2765			2774			2788			2787			2788	2765
2009	2771			2751			2751		2750		2750		2771	2750
2010	2732		2715		2715		2715		2700		2700		2732	2700
2011	2700		2694		2694		2694		2737		2762		2762	2694
2012	2763		2765		2769		2770	2770	2758	2758	2748	2748	2770	2748
2013	2758	2758	2758	2758	2760	2760	2736	2739	2739	2734	2727	2722	2760	2722
2014	2722	2722	2722	2722	2719	2731	2731	2731	2731	2724	2724	2712	2731	2712
2015	2711	2711	2711	2711	2711	2711	2711	2711	2711	2711	2695	2692	2711	2692
2016	2683	2683	2683	2683	2683	2683	2683	2683	2683	2683	2683	2676	2683	2676
2017	2675	2675	2675	2675	2675	2675	2675	2675	2676	2665	2665	2665	2676	2665
2018	2665	2665	2665	2665	2665	2656	2656	2656	2656	2656	2656	2656	2665	2656
2019	2656	2656	2656	2656	2656	2656	2659	2659	2659	2659	2659	2659	2659	2656
2020	2659	2659	2659	2659	2659	2659	2659	2659	2659	2659	2659	2659	2659	2659
2021	2659	2659	2659										2659	2659
2022		2659											2659	2659

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 OlimpBase
↑ «Top 100 Players December 2012» (անգլերեն). FIDE. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 4-ին. Վերցված է 2012 թ․ դեկտեմբերի 30-ին.
↑ Էլոյի վարկանիշը ՖԻԴԵ ցանկերից։ Աղբյուրներ՝ fide.com, benoni.de, olimpbase.org
↑ Տեխնիկական խնդիրների պատճառով աղյուսակը ժամանակավորապես չի աշխատում։