Ադոլֆ Ֆրիդրիխ Լյուդվիգ Շթրեքեր
Ադոլֆ Ֆրիդրիխ Լյուդվիգ Շթրեքեր, (գերմ.՝ Adolph Friedrich Ludwig Strecker, հոկտեմբերի 21, 1822[1], Դարմշտադտ, Հեսսենի մեծ դքսություն[2] - նոյեմբերի 7, 1871[1], Վյուրցբուրգ, Բավարիա[2]), գերմանացի քիմիկոս։
| Ադոլֆ Ֆրիդրիխ Լյուդվիգ Շթրեքեր գերմ.՝ Adolph Strecker | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | հոկտեմբերի 21, 1822[1] |
| Ծննդավայր | Դարմշտադտ, Հեսսենի մեծ դքսություն[2] |
| Մահացել է | նոյեմբերի 7, 1871[1] (49 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Վյուրցբուրգ, Բավարիա[2] |
| Քաղաքացիություն |  Հեսսենի մեծ դքսություն |
| Կրթություն | Գիսենի համալսարան |
| Մասնագիտություն | քիմիկոս և համալսարանի դասախոս |
| Աշխատավայր | Թյուբինգենի համալսարան, JMU, Օսլոյի համալսարան և Գիսենի համալսարան |
| Անդամություն | Գյոթինգենի Գիտությունների ակադեմիա, Լունդի թագավորական ֆիզիոգրաֆիկական միություն և Բավարիական գիտությունների ակադեմիա |
 Adolph Strecker Վիքիպահեստում | |
Կենսագրություն խմբագրել
Ադոլֆ Ֆրիդրիխ Լյուդվիգ Շթրեքերը 1842 թվականին ավարտել է Գիսենսկի համալսարանը, որպես ուսուցիչ աշխատել է Դարմշտադտի գիմնազիայում։ 1846 թվականից Գիսենսկի համալսարանում Յուստուս Լիբիխի ասիստենտն է եղել, որտեղ էլ 1848 թվականին պաշտպանել է դոկտորական դիսերտացիան։ 1851 թվականից Օսլոյի համալսարանի պրոֆեսոր էր, իսկ 1860 թվականից` Տյուբինգենսկի, ապա 1871թվականից` Վյուցբուրգսկի համալսարանի պրոֆեսոր։
Գիտական աշխատանք խմբագրել
Աշխատանքների մեծամասնությունը նվիրված են բնական օրգանական միացություների և սինթեզի հետազոտություններին։ Լեղիից առանձնացրել է տաուրինը (1848)։ Առաջարկել է ալդեհիդներից, ցիանական թթվից և ամոնիակից ամինաթթուների ստացման եղանակը, ալանինից ստացել է կաթնաթթու[3] և ցույց է տվել, որ ազոտական թթվի ազդեցությամբ ամինաթթուները ձևափոխվում են օքսիթթուների։ Ստացել է ամիդիններ (1857) քլորաջրածնի հոսքում ամիդների տաքացմամբ[4] և գուանիդիններ (1861) կալիումի քլորատի ազդեցությամբ և աղաթթու գուանինի վրա։
1859 թվականին հրատարակել է «Ատոմային կշիռների որոշման թեորան և պրակտիկան» աշխատությունը[5], որտեղ մանրամասն մշակել է քիմիական տարրերի դիֆերենցիալ համակարգը` նկարագրելով ատոմային զանգվածի փոփոխման օրինաչափությունները։ Դիֆերենցիալ համակարգի գաղափարը, հիմնված քիմիական տարրերի փոխհարաբերությունների վրա, առաջարկել են նաև Մաքս Պետենկոֆերը (1850) և Ժան Բատիստ Դյուման (1851)։ Շտրեկկերի կողմից նշված ատոմային զանգվածի փոփոխման օրինաչափությունները կարևոր նախապայման էին քիմիական տարրերի պարբերական համակարգի համար[6]։
Հեղինակ է մի քանի անգամ տպագրված «Kurzes Lehrbuch der Chemie» (1851)և «Kurzes Lehrbuch der Organischen Chemie» (1853) դասագրքերի։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Deutsche Nationalbibliothek Record #117312940 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Штреккер Адольф Фридрих Людвиг // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ Strecker A. Ueber die künstliche Bildung der Milchsäure und einen neuen, dem Glycocoll homologen Körper // Liebigs Annalen der Chemie. 1850. B. 75. H. 1. S. 27.
- ↑ Джуа М. История химии — М.: Мир, 1966. — С. 345
- ↑ Strecker A. Theorien und Experimente zur Bestimmung der Atomgewichte der Elemente — Braunschweig: Friedrich Vieweg und Sohn, 1859.
- ↑ Cassebaum H. Die Stellung der Arbeiten von J. B. Dumas (1800—1884) und A. Strecker (1822—1871) in der Entwicklung des Periodensystems — NTM, Schriftenreihe für Geschichte der Naturwissenschaften, Technik und Medizin, Leipzig, 1971. Bd. 8. S. 46—57.
Գրականություն խմբագրել
- «Штреккер, Адольф». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.
{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)