«Կաուչուկներ»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
մլհ, կատ |
||
Տող 1.
{{Վիքիֆիկացում}}
'''Կաուչուկներ''',
Բնական կաուչուկ
Բնական կաուչուկի հիմնական բաղադրիչը (91-96%) պոլիիզոպրենն է ՝(C5H8)n, պարունակում է նաև 2,2-3,9% սպիտակուցներ և ամինաթթուներ, ացետոնով լուծահանվող նյութեր՝ 1,5-4% (օլիենաթթու, ստերինաթթու, կարոտին), փոփոխական արժեքակնությամբ մետաղների՝ պղնձի(մինչև 0,008%), մանգանի(0,001%), երկաթի (0,01%) միացություններ, ավազ և որոշ այլ խառնուրդներ: Բ. կ.-ն տարածականորեն կարգավորված պոլիմեր է: Մակրոմոլեկուլի մեջ իզոպրենի օղակների 98-100%-ը միմիանց միացված են 1,4-դիրքով և ունեն ցիս-կոնֆիգուրացիա՝▼
▲
Բ. կ.-ի մոլեկուլային զանգվածը 1400000-2600000 է, կրկնակի կապերի թիվը կազմում է տեսական արժեքի 95-98,5%, խտությունը՝ 910-920 կգ/մ3, ապակեցման ջերմաստիճանը՝ 70-720 C: Բ. կ. Ջրի ազդեցությամն նկատմամբ կայուն է, լավ է լուծվում բենզոլում, տոլուոլում, քսիոլում, բենզինում, CCl4, CHCl3, CS2 ցիկլոհեքսանում: 100C-ից բարձր Բ. կ. Ամորֆ է, ցածր ջերմաստիճաններում երկարատև մնալուց մասնակիորեն բյուրեղանում է: Կոհեզիոն բարձր ամրության շնորհիվ Բ. կ. անփոխարինելի է դողերի, որոշ դետալների արտադրության մեջ: Բ.կ. վուլկանացնող ամենատարածված միջոցնը ծծումբն է: Վուլկանացնել հնարավոր է նաև ճառագայթման, որգ. Գերօքսիդների և ալկիֆենոմրջնալդեհիդային խեժերի օգնությամբ: Որպես վուլկանացման արագուցիչներ օգտագործվում են 2-մերկապտոբենզիազոլը (կապտաքս), դրա սուլֆենամիդային ածանցյանլերը (օրինակ, սանտոկյուր), դիբենզթիազոլիլդի սուլֆիդը (ալտաքս) են: Բ. կ. Մեխանիկական հատկությունները բարելավելու նպատակով ավելացվում են զանազան ակտիվ հավելումներ: Բ. կ.- ից ստացված ռետինը լավ առաձգական է, դժվարամաշ և ցրտադիմացկուն, սակայն անկայուն է լուծիչների և յուղերի նկատմամբ: Ջերմա- և մթնոլորտակայնությունը, որոշ սինթետիկ կաուչուկների համեմատությամբ, փոքր է: Օգտագործվում է նաև ռետինատեխնիկական իրերի, էլեկտրամեկուսիչ նյութերի, ժող. Սպառման ռետինե իրերի արտադրության մեջ, սոսինձների պատրաստելու համար: Բ. կ.-ի որոշ մասն օգտագործում են լատեքսի ձևով:
Տող 17 ⟶ 19՝
Առաջին անգամ սինթետիկ կաուչուկը ստացել է (սինթեզել է իզոպրենից) ֆրանսիացի քիմիկոս Գ. Բուշարդը դեռևս 1875-79 թթ-ին: Նա բնական կաուչուկի չոր թորմամբ (պիրոլիզ) նախ ստացել է իզոպրեն և ապա այն մշակել աղաթթվով:
Սինթետիկ կաուչուկներն առաջիններն են, որոնք օգտագործվում են սովորական ջերմաստիճանում բարձր առանձգակամություն ունեցող ռետինե իրերի (դողեր, փոխարկիչի ժապավեններ, կոշիկներ...), երկրորդները՝ լուծիչների, թթվածնի, յուղերի, օզոնի ազդեցության նկատմամբ կայուն, ջերմա- և յուրատեսակ այլ հատկություններով օժտված իրերի արտադրության մեջ: Սինթետիկ կաուչուկի հատուկ խմբերն են՝ կաուչուկների ջրային դիսպերսները (լատեքսներ), հեղուկ կաուչուկները (օլիգոմերները, որոնք պնդանալիս առաջացնում են ռետինանման նյութեր), լցնանյութ-կաուչուկները (լցնանյութի կամ պլաստիֆակտորի և կաուչուկի խառնուրդը): Սինթետիկ կաուչուկի ստացման ամենատարածված եղանակը էմուլսիոն և ստերեոսպեցիֆիկ պոլիմերացումն է: Պոլիմերացման ժամանակ հնարավոր է կարգավորել կաուչուկների մոլեկուլային զանգվածները, որը հնարավորություն է տալիս սինթետիկ կաուչուկի մշակման ժամանակ բացառել պլաստիկացման էներգիական փուլը: Սինթետիկ կաուչուկի ստացման տեխնոլոգիական պրոցեսներն ընդքրկում են դիսպերսներից կամ լուծույթներից կաուչուկի անջատման, կատալիզատորների,էմուլգատորների և այլ խառնուրդների մնացորդներից կաուչուկի մաքրման, չորացման, բրիկետավորման փուլերը: Կաուչուկների սինթեզի համար կարևոր մոնոմերները՝ բութադիենը, իզոպրենը, ստիրոլն են, հիմնականում ստացվում են կրեկինգի և նավթին ուղեկցող գազերից, օրինակ, բուտադիենը ստացվում են-բուտանի կատալիտիկ դեհիդրմամբ: Բացի այդ մոնոմերներից օգտագործում են ակրիլանիտրիլ, ֆտորոլեֆիններ, քլորոպրեն, սիլիցիում, որոնք օրգանական միացություններ են: Կաուչուկի սինթեզը գործարանային խոշոր չափերով առաջինը իրականացվել է ՍՍՀՄ-ում, 1932թ-ին: 1938թ-ին Գերմանիայում կազմակերպվել է բուտադիեն-ստրոլային կաուչուկների արտադրություն, 1942թ-ին՝ ԱՄՆ-ում սինթետիկ կաուչուկի խոշոր արտադրություն:
{{ՎՊԵ|Rubber}}
[[Կատեգորիա:Բնական նյութեր]]
[[ar:مطاط]]
[[be:Гума]]
[[bg:Каучук]]
[[ca:Cautxú]]
[[cs:Pryž]]
[[de:Gummi]]
[[el:Καουτσούκ]]
[[en:Natural rubber]]
[[eo:Gumo]]
[[es:Hule]]
[[eu:Kautxu]]
[[fa:کائوچو]]
[[fi:Kumi]]
[[fr:Caoutchouc (matériau)]]
[[gan:橡膠]]
[[gl:Caucho]]
[[he:גומי]]
[[hi:प्राकृतिक रबर]]
[[hr:Guma]]
[[hu:Gumi]]
[[id:Karet]]
[[io:Gumo]]
[[is:Gúmmí]]
[[it:Gomma]]
[[ja:ゴム]]
[[kg:Nkwezo]]
[[kn:ರಬ್ಬರು]]
[[ko:고무]]
[[lt:Guma]]
[[lv:Gumija]]
[[ml:സ്വാഭാവികറബ്ബർ]]
[[nah:Ōlli]]
[[nl:Rubber]]
[[nn:Gummi]]
[[no:Gummi]]
[[pl:Guma]]
[[pt:Borracha]]
[[ro:Gumă]]
[[ru:Резина]]
[[scn:Gumma]]
[[si:රබර් කර්මාන්තය - ශ්රී ලංකා]]
[[simple:Rubber]]
[[sl:Guma]]
[[sq:Kauçuku]]
[[sr:Kaučuk]]
[[sv:Gummi]]
[[ta:இயற்கை மீள்மம்]]
[[te:రబ్బరు]]
[[th:ยาง]]
[[tr:Kauçuk]]
[[uk:Гума]]
[[ur:ربڑ]]
[[vi:Cao su]]
[[vls:Caoutchou]]
[[yi:גומע]]
[[zh:橡膠]]
| |||