«Պոպուլյացիա»–ի խմբագրումների տարբերություն

Հաճախ պոպուլյացիաների տարածման աշխարհագրությունը չափազանց մեծ է լինում,սակայն էկոլոգները ուսումնասիրության համար ընտրում են որևէ պոպուլյացիայի կոնկրետ տեսակ և ուսումնասիրում որոշակի տարածքում:Օրինակ`գայլերը և աղվեսները տարածված են գրեթե բոլոր կլիմայական գոտիներում`ընդդհուպ մինչև ծայր հյուսիսը և բևեռային շրջանները:▼

Այս և այդ բիոտոպին բնորոշ հյուսիսային եղջերուները,սպիտակ արջերը կոչվում են էկոտիպեր մերձբևեռային բիոտոպերի համար:Նույն գայլը չի կարող էկոտիպ համարվել Կենտրոնական Հնդկաստանում,իսկ եղնիկների որևէ տիպի պոպուլյացիա`Հայաստանում:▼

Էկոտիպը` դա գենետիական առանձին տեսակի հարմարվողականությունն է միջավայրին:Պոպուլյացիայի գոյատևման համար անհրաժեշտ է պայմանների համախումբ, որը կոչվում է էկոլոգիական խորշ:▼

Տարբեր տեսակների պոպուլյացիայի թվաքանակը տարբեր է,բայց այն չի կարող լինել որոշ կրիտիկական թվաքանակից ցածր:Կրիտիկական է կոչվում թվաքանակի այն մակարդակը,որից ներքև սերտ ազգակցական խաչասերման հավաքականությունը խիստ աճում է, ինչը բերում է տեսակի գենետիկական բազմության նվազմանը,որը հաջորդ սերունդների մոտ առաջացնում է հարմարվողականության և պտղաբերության նվազում,բնածին խաթարումների և մահացության ավելացումների:Արդյունքում տեսակը քանակապես նվազում է և մի քանի սերունդ հետո այն կորչում է:▼

Պոպուլյացիայի օրինակներն են` մարդկանց մոտ` ազգությունները, ռասաները, կենդանիների մոտ` ցեղատեսակները :▼

Համակեցությունը տարբեր գենետիական ծագում ունեցող պոպուլյացիաների համատեղ կեցությունն է նույն աշխարհագրական տարածքում`էկոտոպում,որտեղ բոլոր բաղադրիչները գտնվում են տարրերի փոխհարաբերության ֆունկցիոնալ ներդաշնակության և համակարգի ինքնավերականգնման և ինքնազարգացման անհատական գործընթացում:▼

Պոպուլյացիաների միջև գոյություն ունեցող փոխազդեցության ձևերը:Բնական պոպուլյացիաները կազմող առանձնյակները գոյություն չունեն իրարից անկախ պոպուլյացիաների փոխհարաբերությունները կարելի է արտահայտել նշանների այս զուգակցմամբ`00,--,++,+0,+-:▼

Չեզոքություն 00`մեկ պոպուլյացիան չի ազդում մյուսի վրա:▼

Փոխադարձ մրցակցային ճնշում--`փոխազդող տեսակները փոխադարձ ճնշում են իրար:Օրինակ`ջրի, լույսի,հանքային տարրերի հանդեպ մատչելիության աստիճանի ձեռք բերելու համար մոլախոտերի և մշակաբույսերի միջև ընթացող մրցակցությունը:Նմանատիպ փոխհարաբերությունների ժամանակ մեկ տեսակը անմիջապես չի հարձակվում մյուսի վրա:▼

Ամենսիալիզմ +0`մի պոպուլյացիան ճնշում է մյուսին,բայց ինքը չի կրում բացասական ազդեցություն: ▼

Պրոկտոկոոպորացիա++`տեսակները փոխադարձ օգուտ են ստանում,սակայն կարող են կենսագործել նաև առանց դրա:Այդպիսի փոխհարաբերության վառ օրինակ է խոշոր կենդանիների`գոմեշ,ռնգեղջյուր,ընձուխտի փոխհարաբերությունները:▼

Գիշատչություն+-` մի պոպուլյացիան հարձակվում է մյուսի վրա`հասցնելով վնասներ,սակայն ւնի կախում նրանից:▼

Սիմբիոզ` երբ տեսակներից առնվազն մեկը չի կարող գոյություն ունենալ առանց մյուսի:Կան սիմբիոզի մասնակի դեպքեր.▼

.Մակաբուծություն +-`մակաբույծի պոպուլյացիան `ապրելով տիրոջ վրա,կամ տիրոջ ներսում, մեծ վնաս է հասցնում նրան:Տերը կարող է գոյատևել առնց նրա:▼

Կոմենսալիզմ +0`նման փոխհարաբերություններից մեկ պոպուլյացիան օգուտ է ստանում, իսկ մյուսի համար այն նշանակություն չունի:Շատ տեսակներ սնվեւմ են այլ տեսակների սննդի մնացորդներով,կամ օգտագործում ւրիշների թաքստոցը, նրանց չվնասելով, եվ ապրում աննկատ:▼

Մուտուալիզմ ++երկու պոպուլայցիաներն իրար հետ փոխհարաբերություններից օգուտ են ստանում:Նման կապ գոյություն ունի ծաղկաբույսերի և փոշոտող միջատների միջև:▼

Բնության մեջ հավասար բաշխումը հազվադեպ է լինում,այն լինում է հիմնականում այն դեպքում, երբ տեսակները մրցում են միմյանց հետ:Անտառում, որտեղ լույսի թափանցման խնդիր կա, բոլոր ծառերը գտնվում են իրարից հավասար հեռավորության վրա:▼

Խմբային բաշխումը ավելի հաճախ է հանդիպում,,թե ջրային, թե ցամաքային կեսաձև ունեցողների մոտ:Այս դեպքում, օրգանիզմները ստեղծում են տարաբնույթ խմբեր,և այս տռեղաբաշխումով առանձնյակներին բնորոշ է բարձր կենսակայունություն:▼

Պոպուլայցիայիսեռային կազմը վորոշվում է գենետիկական առանձնահատկություններով:Բաժանասեռ օրգանիզմներում սեռի փոխհարաբերությունը կազմում է 1:1, ինչից չի հետևում, որ այն բնորոշ է բոլորին:Այն նկատելի է հասուն առանձնյակների մոտ:Մարդկանց մոտ կին-տղամարդ երկրորդային հարաբերությունը կազմում է 100:106,սակայն 10-18 տարեկանում տղաների մահացության պատճառով հարաբերունը գրեթե հավասարվում է,50-ում` 100:85 իսկ 80-ում` 100:50-ի:Բնության մեջ գոյություն ունեն տեսակներ, որոնք կազմված են միայն էգերից`ճանճեր:▼