«Անտիկ հունական փիլիսոփայություն»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Անտիկ Հունական փիլիսոփայությունը''' - փիլիսոփայական ուսմունքների այն ամբողջությունն է, որը ձևավորվել և զարգացել է [[Հին Հունաստան|Հին Հունաստանում]] [[մ.թ.ա. 6-րդ դար]]ում ու մասամբ կամ ամբողջապես տիրապետել մինչև անտիկ դարաշրջանի ավարտը։ Անտիկ Հունական փիլիոփայությունը դարեր անց իր զարգացումն ու տարածումն է ունեցել [[Հին Հռոմ]]ում։ Այս շրջանի հիմնական աշխատությունները գրվել են [[հին հունարեն]]ով։

 

Անտիկ փիլիսոփաության ծագումը և զարգացումը պայմանավորված էր, ինչպես սոցիալ-տնտեսական ու քաղաքական, այնպես էլ հոգևոր-մշակութային մի շարք նախադրյալներով։ Հին հունաստանում փիլիսոփայությունը ծագում է այն ժամանակ, երբ ձևավորվում և հաստատվում է [[ստրկատիրական հասարակարգ]]ը, զարգանում է [[տնտեսություն]]ը, մտավոր աշխատանքը տարանջատվում է ֆիզիկականից, այսինքն՝ մտավոր գործունեությունը ձեռք է բերում ինքնուրույնություն և անկախություն։ Մտավոր գործունեության ծավալումը նպաստեց [[քաղաք-պետություն]]ների առաջացումը, որտեղ քաղաքացիներն ազատ մարդիկ էին, մասնակցում էին պետության կառավարմանը, օգտվում քաղաքական իրավունքներից։ <br />

Կենտրոնական պետականության բացակայությունը, որը անհրաժեշտաբար ենթադրում էր միասնական կրոնադոգմատիկական գաղափարախոսություն և բազմաթիվ քաղաք-պետությունների գոյության փաստը բարենպաստ պայմաններ էին ստեղծում մտքի ազատ դրսևորման համար։ Առանց այդ ազատության՝ հնարավոր չէ պատկերացնել հունական մշակույթի և փիլիսոփայության ծաղկումը։

[[Հին Հունաստան]]ում փիլիսոփայական մտքի զարգացմանը մեծ նպաստ են բերել «յոթ իմաստունները»՝ [[Կլեոբուլոս]]ը, [[Սոլոն]]ը, [[Հիլոն]]ը, [[Թալես]]ը, [[Պիտակ]]ը, [[Բիանտոս]]ը և [[Պերիանդրոս]]ը, որոնցից պահպանված ասույթներում խտացված ամփոփվել է հույն ժողովրդի իմաստությունը և կենսափիլիսոփայությունը։

Հին Հունաստանում փիլիսոփայական առաջին ուսմունքները ձևավորվել են [[Հոնիա]]յում՝ փոքրասիական հունական գաղթօջախներում, ուստի այդ փիլիսոփայությունը անվանվում է [[հոնիական փիլիսոփայություն|հոնիական]]։ Հոնիական փիլիսոփայության մեջ են մտնում [[Միլեթյան դպրոց]]ի և [[Հերակլիտես]]ի ուսմունքները։

Անտիկ հունական փիլիսոփայությունն ուներ մի շարք առանձնահատկություններ, որոնցից գլխավորը համարվում է նրա տիեզերակենտրոն լինելը։ Այսինքն՝ փիլիսոփայական մտածումների կիզակենտում [[Տիեզերք|տիեզերքն]] էր, որը ըմբռնվում էր որպես ոչ մեկի կողմից չստեղծված բացարձակ կեցություն։ Անտիկ փիլիսոփայությանը խորթ էր արարչագործության գաղափարն աստտվածաշնչյան իմաստով. տիեզերքը ոչ թե արարվում է, այլ ստեղծվում է ի սկզբանե գոյություն ունեցող նյութական և իդեալական սկզբներից։ <br />

Առանձնահատկությունների թվում է նաև այն, որ անտիկ հունական փիլիսոփայությունն ուներ [[ռացիոնալիզմ|ռացիոնալիստական]] ու մտահայեցողական բնույթ։ Իմացաբանության մեջ այդ փիլիսոփայության նշանաբանն էր՝ {{քաղվածք||Մտքերդ համաձայնեցրու բանականության պահանջներին}}, ինչը նշանակում էր, որ իմացության մեջ կարևոր դեր և տեղ էր տրվում [[բանականություն|բանականությանը]]։

[[Կատեգորիա:Անտիկ դարաշրջանի հույն փիլիսոփաներ|Արիստոտել]]

 

[[bn:গ্রিক দর্শন]]

[[ca:Filosofia grega]]

[[cs:Antická řecká filosofie]]

[[el:Ελληνική φιλοσοφία]]

[[en:Ancient Greek philosophy]]

[[eo:Sintezo de la greka filozofio]]

[[eu:Antzinako greziar filosofia]]

[[gl:Filosofía grega]]

[[hi:यूनानी दर्शन]]

[[is:Grísk heimspeki]]

[[it:Filosofia greca]]

[[ja:ギリシア哲学]]

[[no:Antikkens greske filosofi]]

[[pt:Filosofia da Grécia Antiga]]

[[ru:Древнегреческая философия]]

[[sk:Grécka filozofia]]

[[tl:Sinaunang pilosopiyang Griyego]]

[[uk:Давньогрецька філософія]]