«Օկկամի ածելի»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
չ clean up, փոխարինվեց: {{Անավարտ}} → oգտվելով ԱՎԲ
No edit summary
Տող 1.
'''Օկկամի ածելի''', '''Օկկամի սայր'''' ({{lang-la|novacula Occami}}), կամ '''խնայողության, տնտեսման սկզբունք''' ({{lang-la|lex parsimoniae}}), խնդիրների լուծման [[սկզբունք]], ըստ որի «Էությունները չարժե բազմացնել առանց անհրաժեշտության» (կամ «Մի ներգրավեք նոր էություններ առանց ծայրահեղ անհրաժեշտության»)<ref>[http://www.irishphilosophy.com/2014/05/27/who-sharpened-occams-razor/ Who sharpened Occam’s Razor?]</ref><ref>{{cite journal | last1 = Schaffer | first1 = Jonathan | year = 2015 | title = What Not to Multiply Without Necessity | url = http://www.jonathanschaffer.org/laser.pdf | journal = Australasian Journal of Philosophy | volume = 93 | issue = 4| pages = 644–664 | doi = 10.1080/00048402.2014.992447 | s2cid = 16923735 }}</ref>, այլ կերպ ասած՝ ամենապարզ բացատրությունը սովորաբար ճիշտ է։ Գաղափարը վերագրվում է [[Ֆրանցիսկյան միաբանություն|Ֆրանցիսկյան միաբանության]] անգլիացի վանական [[Ուիլյամ Օկկամ]]ին (մոտ 1287-1347)։ Ըստ այս փիլիսոփայական ածելու՝ նույն կանխատեսման վերաբերյալ տրված մի քանի հիպոթեզներից պետք է ընտրել այն լուծումը, որն ամենաքիչ ենթադրություններն ունի<ref name=":0">{{Cite web |url=http://math.ucr.edu/home/baez/physics/General/occam.html |title=What is Occam's Razor? |website=math.ucr.edu |access-date=2019 թ․ հունիսի 1}}</ref>։ Այս սկզբունքը տարբեր կանխատեսումներ անող հիպոթեզների միջև ընտրություն անելու համար չէ։
 
Գիտության մեջ Օկկամի ածելին օգտագործվում է որպես տեսական մոդելների մշակման աբդուկտիվ [[էվրիստիկա]], ոչ թե որպես թեկնածու մոդելների միջև ընտրություն կատարելու խիստ մեթոդ<ref name="fn_(100)">Hugh G. Gauch, ''Scientific Method in Practice, Cambridge University Press'', 2003, {{ISBN|0-521-01708-4}}, {{ISBN|978-0-521-01708-4}}.</ref><ref name="fn_(101)">{{Cite journal|last1=Hoffman|first1=Roald|last2=Minkin|first2=Vladimir I.|last3=Carpenter|first3=Barry K.|date=1997|title=Ockham's Razor and Chemistry|url=http://www.hyle.org/journal/issues/3/hoffman.htm|journal=International Journal for Philosophy of Chemistry|volume=3|pages=3–28}}</ref>։ Գիտական մեթոդում Օկկամի ածելին չի համարվում [[տրամաբանություն|տրամաբանության]] անհերքելի սկզբունք կամ գիտական արդյունք․ գիտական մեթոդում պարզության նախընտրությունը հիմնված է [[հերքելիություն|հերքելիության]] սկզբունքի վրա։ Երևույթի յուրաքանչյուր ընդունված բացատրության համար կարող է գոյություն ունենալ չափազանց մեծ թվով հնարավոր և ավելի բարդ այլընտրանքներ։ Քանի որ [[Ad hoc հիպոթեզ|''ad hoc'' հիպոթեզի]] միջոցով միշտ հնարավոր է կանխել բացատրության ժխտումը, հետևաբար պարզ տեսությունները ավելի նախընտրելի են, քանի որ դրանք ավելի փորձելի են<ref name="fn_(109)">{{Cite book |title=Stanford Encyclopedia of Philosophy |last=Alan Baker |publisher=Stanford University |year=2010 |location=California |chapter=Simplicity |issn=1095-5054 |orig-year=2004 |chapter-url=http://plato.stanford.edu/entries/simplicity/}}</ref><ref name="fn_(110)">{{Cite journal |last1=Courtney |first1=A. |last2=Courtney |first2=M. |year=2008 |title=Comments Regarding 'On the Nature of Science' |journal=Physics in Canada |volume=64 |issue=3 |pages=7–8 |arxiv=0812.4932 |bibcode=2008arXiv0812.4932C}}</ref><ref name="fn_(114)">{{Cite book |title=Explanation and Its Limits |last=Sober |first=Elliott |publisher=Cambridge University Press |year=1994 |editor-last=Knowles |editor-first=Dudley |pages=73–93 |chapter=Let's Razor Occam's Razor}}</ref>։