«Հաշտարարություն»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չ Colon֊ը (:, U+003A) փոխարինում եմ հայերեն վերջակետով (։, U+0589) |
|||
Տող 2.
== Հաշտարարության պատմություն ==
Վեճերը լուծելու համար միջնորդների օգտագործումը նշվել է դեռևս հին ժամանակներից, պատմաբանները նման դեպքերի մասին հիշատակել են [[Փյունիկիա|Փյունիկիայի]] և [[Բաբելոն|Բաբելոնի]]
Որոշ ավանդական մշակույթներում միջնորդը հատուկ հարգանք է վայելել և պատվվել է [[Քահանա|քահանաների]] կամ ցեղերի առաջնորդների հետ
Միջնորդությունն իր ժամանակակից իմաստով սկսել է զարգանալ 20-րդ դարի երկրորդ կեսից, առաջին հերթին՝ անգլո-սաքսոնական իրավունքի երկրներում՝ [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|ԱՄՆ]]-ում<ref name="Кушнарева" />, [[Ավստրալիա|Ավստրալիայում]], [[Միացյալ Թագավորություն|Մեծ Բրիտանիայում]], որից հետո այն սկսել է տարածվել [[Եվրոպական միություն|Եվրոպայում]]։ Միջնորդության կիրառման առաջին փորձերը, որպես կանոն, վերաբերում էին [[Ընտանիք|ընտանեկան հարաբերությունների]] ոլորտում վեճերի լուծմանը։ Հետագայում միջնորդությունը ճանաչում է գտել հակամարտությունների և վեճերի լայն շրջանակի լուծման գործում՝ սկսած տեղական համայնքների հակամարտություններից մինչև կոմերցիոն և հանրային ոլորտներում բարդ բազմակողմ
Միջազգային իրավունքում միջնորդության օրենսդրորեն ամրագրումը ներառված է «Միջազգային առևտրային հաշտեցման ընթացակարգերի մասին մոդելային օրենքում» և [[ՄԱԿ-ի կանոնադրություն|ՄԱԿ-ի կանոնադրության]] 33-րդ հոդվածում<ref name="Кушнарева" /><ref>«Стороны, участвующие в любом споре, продолжение которого могло бы угрожать поддержанию международного мира и безопасности, должны прежде всего стараться разрешить спор путем переговоров, обследования, посредничества, примирения, арбитража, судебного разбирательства, обращения к региональным органам или соглашениям или иными мирными средствами по своему выбору» [https://www.un.org/ru/about-us/un-charter/full-text Устав ООН (полный текст]</ref>։
Տող 29.
* '''Խնդրի լուծման կամ կարգավորմանն ուղղված հաշտարարություն''' (problem-solving or settlement-directed approach), առանձնահատկությունը մարդկանց շահերի վրա կենտրոնանալն է, ոչ թե նրանց դիրքորոշումների
* '''Տրանսֆորմատիվ հաշտարարություն''' (transformative approach)․ կողմերն ինքնուրույն են որոշում միջնորդության ընթացքը, իսկ միջնորդ-հաշտարարը հետևում է
* '''Նարատիվ հաշտարարություն''' (narrative approach). պատմողական մոտեցում, որի հիմքում այն համոզմունքն է, որ միջնորդներն ու հակամարտող կողմերը արտահայտում են իրենց տեսակետները տեղի ունեցողի վերաբերյալ և երկխոսության ընթացքում տևական ազդեցություն ունենալով միմյանց վրա՝ աստիճանաբար համաձայնության են գալիս։
* '''Էկոհամակարգսյին կամ ընտանեկան հաշտարարություն''' (ecosystemic or family-focused approach). այս մոտեցումը հարմար է ընտանեկան կոնֆլիկտների կարգավորման համար։ Հիմնական նպատակն է օգնել ընտանիքներին հաղթահարել խնդիրները և պահպանել հարաբերությունները երեխաների հետ։ Դա վերաբերում է նաև միջմշակութային հակամարտություններին, տարբեր սերունդների ներկայացուցիչների միջև վեճերին։
* '''Ընբռնման հիմքով հաշտարարություն''' (understanding-based approach). մոտեցում, որի հիմնական նպատակը վեճի կարգավորումն է՝ կողմերից յուրաքանչյուրին օգնելով հասկանալ ինչպես իր սեփական, այնպես էլ մյուս կողմի հեռանկարները, առաջնահերթությունները և շահերը, ինչը նպաստում է համատեղ ջանքերով հաղթահարել հակամարտությունը։
* '''Վերականգնողական հաշտարարություն''' (restorative mediation)․ իմաստով մոտ է «Ըմբռնման վրա հիմնված» միջնորդությանը, այն նպատակ ունի ստեղծել պայմաններ երկխոսության համար, որտեղ ընդունված որոշումների պատասխանատվությունը կրում են հակամարտող կողմերը, ինչը հանգեցնում է հարաբերությունների վերականգնմանը և վնասի
* '''Գնահատողական հաշտարարություն''' (evaluative approach)․ մոտեցում, որում միջնորդն ազդում է գործընթացի վրա, գնահատում է այն, ինչ կատարվում է և ազդում արդյունքի վրա, անհրաժեշտության դեպքում՝ առաջարկելով վեճի լուծման իր տարբերակները<ref name="Маслова" /><ref name="Иванова">{{книга|автор=Иванова О.А., Суртаева Н. Н.|заглавие=Конфликтология в социальной работе. Учебник и практикум для академического бакалавриата|nodot=|язык=ru|ссылка=https://books.google.ru/books?id=HhkkEAAAQBAJ&printsec=frontcover&hl=ru#v=onepage&q&f=false|место=М|издательство=Юрайт|год=2015|страницы=|isbn=978-5-534-03870-5}}</ref>։
=== Համացանցային միջնորդություն ===
Միջնորդության համացանցային տեսակն իրականացվում է ինտերնետ տեխնոլոգիաների կիրառմամբ՝ դրանով իսկ հնարավոր դարձնելով կարգավորել այն վեճերը, որոնցում կողմերը հեռու են միմյանցից (միջազգային առևտուր, էլեկտրոնային առևտուր), կամ ովքեր չեն կարող անձամբ մասնակցել ընթացակարգին (օրինակ՝ [[հաշմանդամություն]])
== Հաշտարար և միջնորդ ==
Տող 45.
== Հաշտարարների վարքագծի կանոններ ==
'''Հաշտարարների վարքագծի եվրոպական օրենսգիրքը''' (''{{lang-en|European Code of Conduct for Mediators}}'') հաշտարարների էթիկական կանոնների մի շարք է, որը մշակվել է մի խումբ պրոֆեսիոնալ հաշտարարների կողմից՝ Եվրոպական հանձնաժողովի աջակցությամբ, ընդունվել է 2004 թվականի հուլիսի 2-ին Բրյուսելում Եվրոպական հանձնաժողովի համաժողովում և հաստատվել է պրոֆեսիոնալ հաշտարարների և հաշտարարությամբ հետաքրքրված անձանց
== Տես նաև ==
| |||