«Մասնակից:Sophy Abrahamyan/1»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Տող 1.
[[Հարավաֆրիկյան Միություն|Հարավաֆրիկյան միությունը]] մտավ [[Առաջին համաշխարհային պատերազմ]]ի թատերաբեմ Մեծ Բրիտանիայի հետ միաժամանակ, և վերջինս էլ 1914 թվականի օգոստոսի 4-ին պատերազմ հայտարարեց Գերմանիային։
 
Հարավաֆրիկյան զորքերը մասնակցել են [[Աֆրիկա]]յում գերմանական գաղութների դեմ գործողություններին, [[Արևմտյան ռազմաճակատ (Առաջին համաշխարհային պատերազմ)|Արևմտյան ռազմաճակատ]]ի և Մերձավոր Արևելքի մարտական գործողություններին։ Աֆրիկացիները, որոնք կազմում էին երկրի սպիտակամորթ բնակչության մեծամասնությունը, դեմ էին պատերազմի մեջ մտնելուն։ Այնուամենայնիվ, Հարավային Աֆրիկայի ղեկավարությունը ճնշեց երկրում տիրող բոլոր անկարգությունները և ակտիվ մասնակցություն ունեցավ համաշխարհային պատերազմին։
 
== Ռազմական գործողությունները ԱՖրիկայում ==
Գառնաքար գյուղը [[Մեծ Հայք]]ի [[Արցախ նահանգ]]ի հին բնակավայրերից է, որը հնում [[Խաչեն]] գավառի մաս էր կազմում ու եղել է [[Խաղբակյաններ|Խալբակյան]] կամ [[Պռոշյաններ|Պռոշյան]] և [[Հասանյան]] իշխանական տան նստավայրը: 12-րդ դարում [[Հասան-Ջալալ Դոլա|Հասան-Ջալան Դոլա]]ն ամուսնացել է [[Կապան]]ի թագավոր Գրիգորիի դստեր Մամքանի հետ և ժառանգել թագավորական գահը, սակայն 1666 թվականին լքել է թուրքերի կողմից պաշարված թագավորանիստը և վերադարձել Խաչեն: 13-րդ դարում Զաքարե Զաքարյանը Խաղբակյաններին տիրույթներ է նվիրաբերում [[Վայոց ձորի մարզ|Վայոց ձոր]]ում և [[Այրարատ նահանգ|Այրարատ նահանգում]] նահանգում, իսկ Գառնաքարը իր շրջակայքով մնում է [[Հասան-Ջալալյաններ]]ին: Հին Գառնաքար գյուղը՝ հայտնի 4-րդ դարից պահպանված խաչքարերով, գտնվում է ներկայիս Գառնաքար գյուղի վերևի հատվածում:
Պատերազմի բռնկումով ակտիվ ռազմական գործողություններ ծավալվեցին [[Աֆրիկա]]յում, որտեղ [[Գերմանիա]]ն ուներ գաղութներ։ Հարավաֆրիկյան զորքեր ուղարկվեցին Հարավ-Արևմտյան Աֆրիկա՝ գեներալ [[Լուիս Բոտա]]յի հրամանատարությամբ։ Այս գաղութում մարտերի ընթացքում հարավաֆրիկացիներին հաջողվեց հաղթել գերմանական գաղութային զորքերին և վերահսկողություն հաստատել այս գաղութի վրա։
 
Ի հավելումն դրա՝ հարավաֆրիկյան զորքերը գեներալ Յան Սմետսի հրամանատարությամբ մասնակցել են Արևելյան Աֆրիկայում գերմանական զորքերի դեմ մարտերին։ Այստեղ նրանց դիմադրեցին գերմանական զորքերը գեներալ Լետտով Ֆորբեքի հրամանատարությամբ։ Համառ պայքար էր ընթանում, և կողմերից ոչ մեկը չկարողացավ հասնել հաղթանակի։ Այստեղ մարտերն ավարտվեցին միայն 1918 թվականի նոյեմբերին, երբ, իմանալով Գերմանիայի հանձնման մասին, Լետով Վորբեկը որոշեց վայր դնել զենքերը։
Գյուղի ներկայիս բնակիչների նախնիների հիմնական մասը եկել է [[Առաջաձոր (Մարտակերտի շրջան)|Առաջաձոր]] և [[Վանք (Մարտակերտի շրջան)|Վանք]] գյուղերից: Գյուղի բնակչուհի Օֆելյա Սահակյանը պատմում է, որ ըստ ավանդութան իշխանների կողմից հալածված Մանգին, Զաքարը, Մելքումն ու Բաղդասարը, լսելով Առաջաձոր գյուղի Հասան աղայի բարության մասին, 1751 թվականին [[Հադրութի շրջան]]ի [[Տող (գյուղ)|Տող]] գյուղից գալիս և հաստատվում են Առաջաձոր գյուղում: Մելքումը որպես ժիր ու ճարպիկ մարդ, գնում է [[Աստրախան]]ի խանի մոտ խնդրագրով: Աստրախանի խանը հանձնարարագիր է ուղարկում Հասան աղային, որի համաձայն Գառնաքար գյուղը տրվում է Մելքում քյոխվային, որով էլ հիմնվում է Նոր Գառնաքար գյուղը, որտեղ Տող գյուղից տեղափոխված եղբայրները զբաղվում են անասնապահությամբ և հողագործությամբ: Եղբայրների մահվանից հետո Գառնաքար գյուղի ժառանգորդներ են դառնում Մելքումի որդի Մարդին, Մանգիի որդի Սարգիսը, Զաքարի որդի Վանեսը և Բաղդասարի որդի Պետրոսը: 1911 թվականին Հասան-Ջալալյանները ցանկացել են գյուղը սեփականացնել, բայց Մելքումի թոռ Գրիգորը և Մանգիի թոռ Աղաբեկը կաշառում են գավառապետին՝ պաշտպանելով իրենց իրավունքները:
 
== Ռազմական գործողությունների այլ թատերաբեմեր ==
Բացի այդ, հարավաֆրիկյան զորքերի մեկ հետևակային բրիգադ ուղարկվեց [[Ֆրանսիա]]՝ Արևմտյան ճակատում կռվելու համար: Հարավաֆրիկյան զորքերը ակտիվ մասնակցություն ունեցան Արևմուտքում գերմանական զորքերի դեմ տարբեր գործողություններին: Հարավաֆրիկացիները մասնակցել են [[Սոմի ճակատամարտ|Սոմի ճակատամարտ]]ին։ Նաև հարավաֆրիկյան որոշ ստորաբաժանումներ [[Եգիպտոս]]ում և [[Պաղեստին]]ում կռվել են թուրքական զորքերի դեմ։ Բացի այդ, մոտ 3000 հարավաֆրիկացիներ ծառայել են բրիտանական ռազմաօդային ուժերում:
 
== Արդյունքներ ==
[[Հարավաֆրիկյան Միություն|Հարավաֆրիկյան Միություն]]ը նշանակալի դեր խաղաց համաշխարհային պատերազմում [[Անտանտ]]ի հաղթանակի գործում՝ փաստացի Աֆրիկայում գրավելով երկու գերմանական գաղութներ։ Բրիտանական ռազմածովային ուժերն օգտագործում էին նաև հարավաֆրիկյան նավահանգիստները։
 
Կռիվների ընթացքում Հարավաֆրիկյան բանակը ունեցավ 7000 սպանված և 12000 վիրավոր<ref>[http://europeanhistory.about.com/cs/worldwar1/a/blww1casualties.htm Потери в Первой мировой войне] {{en icon}}</ref>։
 
Ըստ [[Վերսալյան պայմանագիր|Վերսալյան պայմանագր]]ի Հարավաաֆրիկյան Միությունը մանդատ ստացավ Հարավային Աֆրիկայի նախկին գերմանական գաղութների համար։
 
 
== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}
 
 
== Գրականություն ==
* {{Книга:Зайончковский А. М.: Первая мировая война}}
* {{Книга:История первой мировой войны 1914—1918 гг.}}