«Հարություն Ալամդարյան»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
Տող 1.
{{Տեղեկաքարտ Գրող
| պատկեր = Հարություն Ալամդարյան.jpg
| ոճերժանր = ձոներ, առակներ, պատմական ողբերգություն
| նկարագրություն = [[հայ]] [[բանաստեղծ]], մանկավարժ, հասարակական-քաղաքական և եկեղեցական գործիչ
| ուշագրավ աշխատանք(ներ)աշխատանքներ = «Կոծ», «Սուգ», «Ողջույն հրաժեշտի զաւակաց իմոց»
| ոճեր = ձոներ, առակներ, պատմական ողբերգություն
| ազգական(ներ)ազգականներ = [[Խաչատուր Աբովյան]]ը, <br />Ս. ՆազարյանցըՆազարյանց, <br />Ս. ՆերսիսյանըՆերսիսյան, Մ. ՄսերյանըՄսերյան
| ուշագրավ աշխատանք(ներ) = «Կոծ», «Սուգ», «Ողջույն հրաժեշտի զաւակաց իմոց»
| ազգական(ներ) = [[Խաչատուր Աբովյան]]ը, <br />Ս. Նազարյանցը, <br />Ս. Ներսիսյանը, Մ. Մսերյանը
}}
'''Հարություն (Գևորգ) Մանուկի Ալամդարյան''' ({{ԱԾ}}), [[հայ]] [[բանաստեղծ]], մանկավարժ, հասարակական-քաղաքական և եկեղեցական գործիչ, [[Հայ առաքելական եկեղեցի|Հայ առաքելական եկեղեցու]] [[Վիրահայոց թեմ]]ի առաջնորդ (1828-1830)։
 
== Կենսագրություն ==
Ծնվել է [[հունվարի 14]] (25)-ին, [[Աստրախան]]ում, արհեստավորի ընտանիքում։ Ավարտել է [[Աղաբաբյան դպրոց]]ը<ref>[http://lraber.asj-oa.am/2965/1/1981-1(52).pdf Из истории астраханской агабабовской школы]</ref>։ [[1813]] թվականին հրավիրվել է [[Մոսկվա]]. եղել է դպիր՝ [[Լազարյաններ]]ի մոտ, ապա՝ [[Լազարյան ճեմարան]]ի առաջին տեսուչը և ուսուցիչ։
 
Միաժամանակ դասախոսություններ է լսել [[Մոսկվայի համալսարան]]ում։ [[1824]]-[[1830]] թվականներին [[Թիֆլիսի Ներսիսյան դպրոց]]ի տեսուչն էր. այդ տարիները դպրոցի պատմության մեջ հայտնի են «դար Ալամդարյան» անունով։
 
[[Ռուս-պարսկական պատերազմ (1826-1828)|Ռուս-պարսկական պատերազմի]] ժամանակ Ալամդարյանն օգնել է հայ կամավորական գումարտակի կազմակերպմանը ([[1827]] թվականթ.)։ Ալամդարյանն ուներ ռուսական կողմնորոշում, բայց պաշտպանում էր հայ եկեղեցական և ազգային-լուսավորական հաստատությունների ինքնուրույնությունը՝ փաստորեն դիմադրելով ցարիզմի ձուլման քաղաքականությանը։
 
Մեղադրվել է [[Ներսես Աշտարակեցի|Ներսես Աշտարակեցու]] գաղափարակից լինելու մեջ, և [[Իվան Պասկևիչ|Ի. Պասկևիչի]] թելադրաևքով [[Էջմիածին|Էջմիածնի]] [[Սինոդ]]ըՍինոդը նրան աքսորել է [[Հաղպատ]] ([[1830]] թվականթ.)։ Կյանքի վերջին տարիներին ապրել է [[Նոր Նախիջևան]]ի [[Սուրբ Խաչ եկեղեցի (Դոնի Ռոստով)|Սուրբ Խաչ վանքում]] (1832-1834 թվական), որտեղ և դավադրաբար սպանվել է [[մայիս]]իմայիսի [[25]] ([[հունիսի 6]])-ին։
 
== Ստեղծագործություններ ==
Ալամդարյանը գրել է քնարական-սիրային [[բանաստեղծություն]]ներ, ձոներ, առ[[ակ]]ներ, պատմական ողբերգություն («Հռադամիզդ և Զենոբիա», [[1824]]-[[1828]], անավարտ)։ Մեզ հասած բանաստեղծություններից<ref name=poet>{{ռուսերեն գիրք |автор= |часть= |заглавие=Краткая литературная энциклопедия |ссылка=http://feb-web.ru/feb/kle/kle-abc/ke1/ke1-1301.htm|ответственный=Гл. ред. А. А. Сурков |издание= |место= М.|издательство= |год=1962 |том=1 |страницы=130}}</ref> առաջինը գրել է կնոջ մահվան ազդեցությամբ, ողբացել իր վաղանցիկ սերը («Նազելւոյս դէմքն էր ճերմակ ու կարմիր», [[1821]] թվականթ.
 
Նման տրամադրությամբ են համակված նաև «Կոծ», «Սուգ», «Ողջոյն հրաժեշտի զաւակաց իմոց» և այլ բանաստեղծություններ։
Տող 27 ⟶ 26՝
Ալամդարյանը գրել է կրոնական տաղեր, որտեղ միստիկ մտածողության հետ առկա է նաև բողոքը ճակատագրի դեմ։ [[Հին կտակարան]]ի մոտիվներով գրված բանաստեղծություններում արտացոլել է մարդկային ողբերգությունը, ըմբոստացել մահվան դեմ («Աղոթք», «Կողկողանք առ խաչ Փրկչին», «Ողբերգութիւն Իսրայելի» ևն)։ Ալամդարյանը հայկական կլասիցիզմից դեպի սենտիմենտալիզմ և ռոմանտիզմ անցման շրջանի բանաստեղծ է։
 
Թողել է բազմաթիվ նամակներ, ճառեր, հոդվածներ, թարգմանել հատվածներ Տ. Տասսոյի «Ազատագրված Երուսաղեմ»-ից, զբաղվել բառարանագրությամբ և լեզվի հարցերով, կարևոր է համարել ռուսաց լեզվի ուսուցումը («Համառօտ բառարան ի ռուսաց լեզուի ի հայ», [[1821]] թվականթ., «Ռուս-հայերէն գործնական համառոտ քերականութիուն», [[1814]]-[[1816]] թվականներ, Երևանի [[Մեսրոպ Մաշտոց]]իՄաշտոցի անվան [[Մատենադարան]], ձեռագրի համար 3754)։
 
=== Գաղափարներ ===
Ալամդարյանի համոզմամբ մանկավարժը ոչ թե «վարձկան» պաշտոնյա է, այլ «անձնուրաց հովիվ»։ Նա առաջարկել է դաստիարակության առաջադեմ ուղիներ, մերժել է ծեծը, աշակերտին կոպտելը համարել ուսուցչի անզորության հետևանք։ Ալամդարյանը գտնում էր, որ երեխայի ընդունակությունները պետք է զարգացնել աստիճանաբար՝ գնալով պարզից բարդը և առարկաների տեսական իմացությունն ամրապնդել գործնականորեն։ Նա մշակել է Ներսիսյան դպրոցի վարչական, ուսումնական և բարոյակրթական աշխատանքների կանոններ {{քաղվածք|«Առաջարկութիւնք դպրոցական կարգադրութեանց ի պետս հայկական ուսումնարանին Տփխիս քաղաքի», [[1825]]}}:
 
Ալամդարյանին աշակերտել են [[Խաչատուր Աբովյան]]ը, [[Ստեփանոս Նազարյան|Ս. Նազարյանցը]], Ս. Ներսիսյանը, [[Մսեր Մսերյան|Մ. Մսերյանը]] և ուրիշներ։
Տող 48 ⟶ 47՝
{{ծանցանկ}}
{{Արտաքին հղումներ}}
{{Հայկական գիր և գրականություն}}
{{ՀՍՀ|հատոր=1|էջ=135}}
{{Հայկական գիր և գրականություն}}
 
{{DEFAULTSORT:Ալամդարյան, Հարություն}}