«Ագաթ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
չ Colon֊ը (:, U+003A) փոխարինում եմ հայերեն վերջակետով (։, U+0589)
No edit summary
Տող 8.
Հին դարերի գիտնականների, հատկապես նշվում է Պլինի Ավագի կարծիքով ագաթ անվանումն առաջացել է Սիցիլիայի Ախատես գետի ({{lang-grc|Ἀχάτης}}) անվանումից, այլ աղբյուրներում էլ նշվում է հունական «ἀγαθός» բառից, որ թարգմանաբար նշանակում է լավագույն, բարի, երջանիկ։ Շատ հաճախ ագաթը նկարվում է աչքի նման։ Հին լեգենդներից մեկի համաձային, դա երկնային սպիտակ արծվի աչքն է, որը սև վիշապի դեմ պայքարելուց հետո ընկել է Երկրի վրա և դարձել է թանկարժեք քար։ Այդ ժամանակներից սկսած այս քարը բարի մարդկանց հեռու է պահում չարից, նախանձից։ Ագաթն անվանում են նաև Արարիչի Աչք։
 
== Ագաթի ծագումը ==
[[Պատկեր:Agate_Braziilia.jpg|250px|thumb|Մոխրագույն ագաթ, [[Բրազիլիա]], 10 սմ]]
[[Պատկեր:Chalcedon 2.jpg|250px|thumb|Ագաթ, [[Չեխիա]]]]
== Ագաթի ծագումը ==
[[Պատկեր:Tumbled agate and jasper.jpg|250px|thumb|Ագաթ, տեսականի]]
[[Պատկեր:Byzantine - The "Rubens Vase" - Walters 42562.jpg|250px|thumb|Ագաթ, [[Ռուբենս]]]]
Ագաթի ծագման պատմությունը մինչև այժմ էլ հայտնի չէ։ Շրջանառվում են տարբեր տեսակետներ, որոնք հիմնականում կապված են բնական նյութերի քիմիական և ֆիզիկական ձևափոխությունների հետ։ Հատկապես հետաքրքրական է ագաթի վրայի զոլերի առկայությունը, որոնք տարբեր գիտնականներ տարբեր կերպ են մեկնաբանում՝ դարերի ընթացքում նյութերի ատոմների կամ մոլեկուլների փոխադարձ ներթափանցումների արդյունք (դիֆուզիա), սիլիկահողերի բյուրեղացման արդյունք, կամ էլ քաղկենոքարերի բյուրեղացման արդյունք<ref>[http://mindraw.web.ru/bibl12.htm П. Хини. Предполагаемый механизм роста халцедона]</ref>։ Ագաթի հաստությունը կարող է լինել մինչև 1,5 մկմ։
 
== Ֆիզիկո-քիմիական հատկություններ ==
[[Մոոսի սանդղակ|Կարծրությունը]] 6,5—7: Լինում է հարթ մակերևույթով, փայլուն կամ անփայլ։ Այս քարը դիտարկվում է որպես սիլիկահող, բայց ոչ միատարր, այլ մի քանի տարրերի խառնուրդ։ Թափանցիկ չի, եզրերում փոքր-ինչ հստակ է։ Ամենից հաճախ հանդիպում են կաթնագույն-սպիտակ գույնի ագաթներ։ Սակայն ագաթը լինում է բազմագույն, բայց, եթե սպիտակ զոլերին հաջորդում են դեղին գծեր, կարմիր, դարչնագույն, սև կամ այլ գույներ, ապա այդ ագաթները կարող են ունենալ այլ անուններ։
 
[[Պատկեր:Chalcedon 2.jpg|250px|thumb|Ագաթ, [[Չեխիա]]]]
[[Պատկեր:Tumbled agate and jasper.jpg|250px|thumb|Ագաթ, տեսականի]]
[[Պատկեր:Byzantine - The "Rubens Vase" - Walters 42562.jpg|250px|thumb|Ագաթ, [[Ռուբենս]]]]
[[Պատկեր:The Holy Grail of Valencia.png|250px|thumb|Ագաթ, [[Վալենսիայի պատկերասրահ]]]]
 
== Տարատեսակներ ==
Տող 32 ⟶ 31՝
 
== Հայրենիք ==
Ագաթի հայրենիք են համարվում շատ երկրներ։ Ռուսաստանում ագաթ հանդիպում են հիմնականում [[Ուրալի դաշնային շրջան (ՌԴ)|Ուրալում]], Մագնիտոգորսկում, [[Մագադանի մարզ]]ի Օլա բարձրավանդակում, [[Չուկոտյան թերակղզի|Չուկոտյան թերակղզում]], Մոսկվայի մարզում և այլուր։ Ղրիմում հանդիպում է ագաթի գեղեցիկ և անկրկնելի տեսակներ, որոնք դուրս են բերվում [[Ալմա (գետ)|Ալմա գետից]] և [[Բոդրակ (գետ)|Բոդրակից]], Կարա Դագից։ Ագաթ հանդիպում է նաև [[Վրաստան]]ի [[Ախալցխա]], [[Հայաստան]]ի [[Իջևան]], [[Տաջիկստան]]ի Ադրասման, [[Բրազիլիա]]յի [[Մինաս Ժերայս]] քաղաքներում։ Մեծ քանակությամբ ագաթ են արդյունահանում [[Մոնղոլիա]]յում, [[Ուրուգվայ]]ում, [[Հնդկաստան]]ում, [[Գերմանիա]]յում, [[Ուկրաինա]]յում, [[Ռաֆալովկա]]յում։
Ագաթ հանդիպում է նաև [[Վրաստան]]ի [[Ախալցխա]], [[Հայաստան]]ի [[Իջևան]], [[Տաջիկստան]]ի Ադրասման, [[Բրազիլիա]]յի [[Մինաս Ժերայս]] քաղաքներում։
Մեծ քանակությամբ ագաթ են արդյունահանում [[Մոնղոլիա]]յում, [[Ուրուգվայ]]ում, [[Հնդկաստան]]ում, [[Գերմանիա]]յում, [[Ուկրաինա]]յում, [[Ռաֆալովկա]]յում։
 
== Գրականություն ==
Տող 40 ⟶ 37՝
* ''Սինկենկես Ջ.'' Թանկարժեք և կիսաթանկարժեքքարերի մշակման ձեռնարկ— Մ.: Միր, 1989։
* ''Ֆերսման Ա.'' Պատմություններ գույների մասին —Մ.: Գիտություն, 1974։
 
== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}
 
.
 
== Արտաքին հղումներ ==
* [https://www.dasaran.am/apps/wiki/view/id/7243 Ագաթը դասարան․ամ կայքում]
* [http://www.encyclopedia.am/pages.php?bId=1&hId=1 Ագաթը Հայկական Հանրագիտարանում]
{{Արտաքին հղումներ}}
 
{{ՀՍՀ|հատոր=1|էջ=49}}
== Տես նաև ==
{{ՀԲ}}
* [[Ագաթ (այլ կիրառումներ)]]
 
{{Սիլիցիումի երկօքսիդի միներալներ}}
{{ՀԲ}}
{{ՀՍՀ|հատոր=1|էջ=49}}
{{Վիքիբառարան}}
{{Փայլաքարեր}}
 
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Ագաթ» էջից