«Կողանցիկ վերցնելը»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Տող 1.
{{խմբագրում եմ|[[Մասնակից:23artashes|23artashes]] ([[Մասնակցի քննարկում:23artashes|քննարկում]])|2021-10-29 12:59:16}}
[[Պատկեր:Ajedrez_animación_en_passant.gif|մինի| Սպիտակ զինվորը կողանցիկ վերցնում է սև զինվորը]]
'''Կողանցիկ վերցնելը''' (ֆրանսերեն` en passant՝ ''անցնելու պահին''), [[շախմատ]]ում [[Զինվոր (շախմատ)|զինվորի]] հատուկ քայլ, որով այն վերցնում է հակառակորդի զինվորը, որը սկզբնական դիրքից տեղաշարժվում է միանգամից երկու դաշտ։ Բայց հարձակման տակ է հայտնվում ոչ թե այն դաշտը, որտեղ կանգնում է երկրորդ զինվորը, այլ այն, որով անցել է այդ զինվորը։ Առաջին զինվորն ավարտում է վերցնելը հենց այդ՝ անցման դաշտում, ճիշտ այնպես, եթե մրցակցի զինվորը տեղաշարժված լիներ ընդամենը մեկ դաշտ<ref name="Ինչպես Խաղալ Շախմատ">{{Cite web|url=https://www.chess.com/hy/shakhmat|title=Ինչպես Խաղալ Շախմատ - Օրենքներ + 7 Առաջին Քայլեր|last=Team (CHESScom)|first=Chess com|website=Chess.com|language=hy-AM|accessdate=2021-10-14}}</ref><ref name="schoolchess" />։
Նմանատիպ իրավիճակը հնարավոր է միայն այն դեպքերում, երբ զինվորը գտնվում է հինգերորդ (սպիտակ զինվորների համար) կամ չորրորդ (սև զինվորների համար) հորիզոնականում, իսկ այն դաշտը, որով անցնում է մրցակցի զինվորը, գտնվում է նրա հարվածի տակ։ Մրցակցի զինվորը կարելի է հարվածել միայն երկու դաշտ տեղաշարժվելուց անմիջապես հետո՝ պատասխան քայլով, հակառակ դեպքում այդ իրավունքը կորչում է<ref
Կողանցիկ կարող է վերցնել միայն զինվորը, բայց ոչ մրցակցի այլ խաղաքարը։ Զինվորը վերցնում է զինվորին<ref name="schoolchess">[https://schoolchess.ru/uroki/dlya-nachinayushhix/urok-14-vzyatie-na-proxode.html Урок 14. Взятие на проходе]</ref>։
== Պատմություն ==
Կողանցիկ վերցնելու կանոնը շախմատում մտցվել է [[15-րդ դար]]ում գրեթե միաժամանակ մեկ այլ կանոնի հետ, որը թույլ տվեց զինվորի առաջին քայլը կատարել միանգամից երկու դաշտ առաջ։ Այս կանոնի հիմնավորւմը պարզ է. զինվորը չի կարող տեղաշարժվել առանց վերցվելու ռիսկի, երբ անցման դաշտը գտնվում է մրցակցի հարվածի տակ<ref
== Կիրառումը սկզբնախաղում ==
Տող 24.
== Գունդերսեն - Ֆոլ պարտիա ==
{{Շախմատային գծապատկեր|tleft|51=pl|37=|38=nd|39=|40=|41=ql|42=|43=|44=|45=nl|46=|47=|48=|49=|50=|52=pl|35=|53=|54=|55=|56=pl|57=pl|58=|59=rl|60=|61=bl|62=|63=kl|64=|65=|66=rl|36=bd|34=pl||17=pd|rd||bd|qd||rd|||pd|pd|||nd||18=|33=nl|19=|20=|21=|22=|23=pd|24=|25=kd|26=|27=|28=|29=|30=pd|31=pl|32=pd|67=Խաղաքարերի դասավորությունը 13.h5+ քայլից հետո}}{{Շախմատային գծապատկեր|tleft|51=pl|37=|38=nd|39=|40=|41=ql|42=|43=|44=|45=nl|46=|47=|48=|49=|50=|52=pl|35=|53=|54=|55=|56=pl|57=pl|58=|59=rl|60=|61=bl|62=|63=kl|64=|65=|66=rl|36=bd|34=||17=|rd||bd|qd||rd|||pd|pd|||nd||18=|33=|19=|20=|21=|22=|23=nl|24=|25=pl|26=kd|27=|28=|29=|30=pd|31=pl|32=pd|67=14...g7-g5 քայլից հետո սպիտակները կողանցիկ հարվածում են սև զինվորը և հայտարարում մատ}}
1928 թվականին [[Ավստրալիա]]յում տեղի է ունեցել ուշագրավ պարտիա Գունար Գունդերսենի և Ալբերտ Ֆոլի միջև<ref>{{Cite web|url=https://www.chessgames.com/perl/chessgame?gid=1242924|title=Gunnar Gundersen vs A H Faul (1928) Faul Play|website=www.chessgames.com|accessdate=2021-10-08}}</ref>: Շախմատի վարպետ Գունդերսենը ինքնատիպ է օգտագործել կողանցիկ վերցնելու հնարքը՝ 14…g7-g5 քայլից հետո 15-րդ քայլում հայտարարելով [[Մատ (շախմատ)|մատ]]<ref
* '''13.h5+ Աh6'''
Տող 32.
== Շախմատային կոմպոզիցիայում ==
{{Շախմատային գծապատկեր|tright|51=|37=|38=|39=|40=|41=|42=|43=|44=|45=|46=|47=|48=|49=|50=|52=|35=|53=|54=|55=|56=|57=|58=|59=|60=|61=|62=|63=|64=|65=|66=|36=|34=pl|Ֆրիդրիխ Ամելունգ<br>''Düna Zeitung'', 1897|17=||||||||rl|||||||18=pd|33=pd|19=|20=|21=|22=|23=|24=pl|25=|26=kd|27=|28=|29=|30=|31=pl|32=kl|67=Մատ 2 քայլից}}Շախմատային կոմպոզիցիայում (խնդիրներում և էտյուդներում) լուծումը կարող է սկսվել կողանցիկ վերցնելով միայն և միայն այն դեպքում, երբ հետադարձ վերլուծության միջոցով կարելի է ճշգրիտ որոշել, որ հենց այն զինվորը, որը ենթադրվում է կողանցիկ վերցնել, հենց նոր է սկզբնական դիրքից տեղաշարժվել երկու դաշտ<ref name="wfcc">
Սևերի վերջին քայլը կարող էր լինել միայն 0… g7-g5, քանի որ 0… g6-g5 անհնար է սպիտակ արքայի դիրքի պատճառով: 0… Աg7-h6 և 0… Աg6-h6 նախորդ քայլերը ևս անհնար են<ref>{{Ռուսերեն գիրք|автор=Harley B.|заглавие=Mate in Two Moves: The Two-Move Chess Problem Made Easy|ответственный=|ссылка=https://books.google.ru/books?id=EuJ8CgAAQBAJ&pg=PP12#v=onepage&q&f=false|место=|издательство=|год=1931|том=|страниц=|страницы=|isbn=|ref=}}</ref>։
| |||