«Մեթիլպրեդնիզոլոն»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Մեթիլպրեդնիզոլոն''' (մետիպրեդ, մեդրոլ), ուժեղ սինթետիկ [[գլյուկոկորտիկոիդ]] դեղամիջոց։ Օգտագործվում է [[Ռևմատիկ հիվանդություններ|ռևմատիկ խանգարումների]], [[Ալերգիա|ալերգիաներիալերգիա]]ների, [[Բրոնխիալ ասթմա|ասթմայի]], [[Կռուպ|կռուպիկռուպ]]ի, [[Թոքերի քրոնիկ օբստրուկտիվ հիվանդություն|ԹՔՕՀ]]-ի, որոշ [[Քաղցկեղ|քաղցկեղներիքաղցկեղ]]ների, [[Ցրվածցրված սկլերոզ|ցրված սկլերոզի]]ի դեպքում, ինչպես նաև որպես լրացուցիչ թերապիա [[Տուբերկուլոզ|տուբերկուլյոզի]] կամ ռադիկուլոպաթիայի համար<ref name="AHFS2016">{{Cite web|url=https://www.drugs.com/monograph/methylprednisolone.html|title=Methylprednisolone|last=|date=|website=|publisher=The American Society of Health-System Pharmacists|language=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161127085340/https://www.drugs.com/monograph/methylprednisolone.html|archivedate=27 November 2016|accessdate=8 December 2016}}</ref>։ Այն ընդունվում է բերանային ճանապարհով, ներարկվում երակի, մկանի կամ հոդի միջոցով, կամ կիրառվում է մաշկի վրա<ref name="AHFS2016" />։

Լուրջ կողմնակի ազդեցությունները կարող են ներառել [[Հոգեկան հիվանդություններ|հոգեկան առողջության հետ կապված խնդիրներ]] [[Վարակ|և վարակի]] բարձրացման վտանգ<ref name="AHFS2016">{{Cite web|url=https://www.drugs.com/monograph/methylprednisolone.html|title=Methylprednisolone|last=|date=|website=|publisher=The American Society of Health-System Pharmacists|language=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161127085340/https://www.drugs.com/monograph/methylprednisolone.html|archivedate=27 November 2016|accessdate=8 December 2016}}</ref>։ Երկարաժամկետ օգտագործմամբ ընդհանուր կողմնակի ազդեցությունները ներառում են [[օստեոպորոզ]], [[կատարակտ]], թուլություն, կապտուկներ և [[Կանդիդոզ|սնկային վարակներ]]<ref name="AHFS2016" />։ Հղի կանանց դեպքում կարճաժամկետ օգտագործումը երեխայի համար անվտանգ է։ Այնուամենայնիվ, հղիության ընթացքում երկարատև օգտագործումը կարող է վնասակար լինել <ref name="Drugs.com pregnancy">{{Cite web|url=https://www.drugs.com/pregnancy/methylprednisolone.html|title=Methylprednisolone Use During Pregnancy|date=20 August 2019|website=Drugs.com|accessdate=20 February 2020}}</ref>։

Մեթիլպրեդնիզոլոնը առաջին անգամ սինթեզվել և արտադրվել է Upjohn (այժմ՝ Pfizer) ընկերության կողմից և հաստատվել է [[ԱՄՆ]] [[Սննդի և դեղերի վարչություն|Սննդի և դեղերի վարչության]] կողմից 1957 թվականի հոկտեմբերի 2-ին<ref>{{Cite web|url=https://www.accessdata.fda.gov/scripts/cder/daf/index.cfm?event=overview.process&ApplNo=011153|title=Drugs@FDA: FDA-Approved Drugs|website=www.accessdata.fda.gov|accessdate=2020-12-26}}</ref>։ 2021 թվականին այն զբաղեցրել է ԱՄՆ-ում ամենից հաճախ նշանակվող դեղամիջոցների 153-րդ տեղը՝ ավելի քան չորս միլիոն դեղատոմսով<ref>{{Cite web|url=https://clincalc.com/DrugStats/Top300Drugs.aspx|title=The Top 300 of 2021|website=clincalc.com|accessdate=2020-12-26}}</ref>։ 2017 թվականից վարկանիշը բարձրացել է չորս հորիզոնականով։ Մեթիլպրեդնիզոլոնը նախատեսված է նաև [[COVID-19|COVID-19-ի համար]] ։

Ինչպես [[Կորտիկոստերոիդներ|մակերիկամային ստերոիդների]] մեծ մասը, մեթիլպրեդնիսոլոնը ևս օգտագործվում է իր [[Հակաբորբոքային միջոցներ|հակաբորբոքային]] ազդեցությունների համար։ Այնուամենայնիվ, գլյուկոկորտիկոիդներն ունեն ազդեցությունների լայն շրջանակ, ներառյալ նյութափոխանակության և իմունային համակարգի փոփոխությունները։ Հիվանդությունների ցանկը, որոնց համար նախատեսված է մեթիլպրեդնիզոլոնը, երկար է և նման է այլ [[Կորտիկոստերոիդներ|կորտիկոստերոիդներին,]] ինչպիսին է [[Պրեդնիզոն|պրեդնիզոլոնը]]։ Տիպիկ օգտագործումը ներառում է [[Հոդաբորբ|արթրիտի]], բրոնխների բորբոքման կամ [[Սուրսուր բրոնխիտ|սուր բրոնխիտի]]ի կարճաժամկետ բուժում, որը պայմանավորված է տարբեր շնչառական հիվանդություններով։ Այն օգտագործվում է ինչպես սուր շրջանների բուժման, այնպես էլ [[Աուտոիմունաուտոիմուն հիվանդություն|աուտոիմուն հիվանդությունների]]ների երկարաժամկետ բուժման համար, առաջին հերթին՝ [[Համակարգայինհամակարգային կարմիր գայլախտ|համակարգային կարմիր գայլախտի]]։ի։ Այն նաև օգտագործվում է [[Ցրվածցրված սկլերոզ|ցրված սկլերոզի]]ի բուժման համար, երբ այն կարող է օգնել վերականգվնել սուր նոպաներից<ref>{{Cite journal|date=2000|title=Corticosteroids or ACTH for acute exacerbations in multiple sclerosis|journal=The Cochrane Database of Systematic Reviews|issue=4|pages=CD001331|doi=10.1002/14651858.CD001331|pmid=11034713}}</ref>։

Ձվաբջիջների կորզումից հետո [[Արտամարմնային բեղմնավորում|արտամարմնային բեղմնավորման]] ցիկլի համար կարող է սահմանվել մեթիլպրեդնիզոլոն, որպեսզի կանխվի օրգանիզմի կողմից փոխանցվող սաղմերի հեռացումը մինչև իմպլանտացիան<ref>{{Cite web|url=http://www.infertilityspecialistnewyork.com/ivf-what-to-expect-in-vitro-fertilization-manhattan-brooklyn-bronx-new-york-ny.htm|title=Medications Commonly Used During the IVF Cycle|last=|date=|website=Continuum Reproductive Center|publisher=|language=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130906024937/http://www.infertilityspecialistnewyork.com/ivf-what-to-expect-in-vitro-fertilization-manhattan-brooklyn-bronx-new-york-ny.htm|archivedate=6 September 2013|accessdate=14 June 2013}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.rmami.com/treatments-female-ivf-troy-michigan.html|title=In Vitro Fertilization (IVF)|last=|date=|website=Reproductive Medicine Associates of Michigan|publisher=|language=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130515083649/http://www.rmami.com/treatments-female-ivf-troy-michigan.html|archivedate=15 May 2013|accessdate=14 June 2013}}</ref>։

Հետազոտության հիմնական արդյունքները ցույց են տալիս, որ [[Կորտիկոստերոիդներ|կորտիկոստերոիդներըկորտիկոստերոիդներ]]ը (մեթիլպրեդնիզոլոն (ՄՊ)) կամ [[Ադրենոկորտիկոտրոպ հորմոն|ԱԿՏՀ-ն]] նպաստել են սուր նոպաներից ապաքինմանը՝ ռեցիդիվի բուժման առաջին հինգ շաբաթվա ընթացքում՝ [վիճակի] բարելավման հավանականությունը ավելի քան 60%-ով բարձրացնելով։

Տարբեր տեսակի բուժման կամ բուժման ռեժիմների արդյունավետության ապացույցները սահմանափակ են։ Անուղղակի համեմատությունները ենթադրում են ՄՊ-ի զգալի ավելի մեծ ազդեցություն [[ԱԿՏՀ]]-ի համեմատ։ ՄՊ-ի կարճաժամկետ կուրսը (5 օր) ավելի արդյունավետ է, քան երկարատև բուժումը (15 օր)։

[[Մարսողական համակարգ|Մարսողական համակարգի]]ի կողմից․ [[սրտխառնոց]], [[փսխում]], ստամոքսի [[պեպտիկ խոց]], տասներկումատնյա աղիքի խոց, [[պանկրեատիտ]], Էզոֆագիտ, ստամոքս-աղիքային համակարգի արյունահոսություն և պերֆորացիա, ախորժակի նվազում կամ բարձրացում, մետեորիզմ, [[զկռտոց]]։ Հազվագյուտ դեպքերում՝ լյարդի տրանսամինազների և ալկալային ֆոսֆատազի ակտիվության բարձրացում։

[[Հենաշարժիչ համակարգ|Հենաշարժիչ համակարգի]]ի կողմից. Երեխաների մոտ աճի հետզարգացում և ոսկրացման գործընթացներ (էպիֆիզային աճի գոտիների վաղաժամ փակում), [[օստեոպորոզ]] (շատ հազվադեպ՝ ախտաբանական կոտրվածքներ, [[Բազուկոսկր|բազուկոսկրիբազուկոսկր]]ի և [[Ազդրոսկր|ազդրոսկրիազդրոսկր]]ի գլխի ասեպտիկ նեկրոզ), մկանների ջլերի պատռվածք, մկանային թուլություն, ստերոիդ միոպաթիա, մկանների զանգվածի նվազում ([[ատրոֆիա]])։

[[ԿՆՀ]]-ի կողմից․ [[գլխացավ]], ներգանգային ճնշման ավելացում, [[զառանցանք]], ապակողմնորոշում, [[էյֆորիա]], [[Զգայապատրանք|զգայապատրանքներզգայապատրանք]]ներ, մանիակային-դեպրեսիվ [[փսիխոզ]], [[դեպրեսիա]], նյարդայնություն կամ անհանգստություն, [[անքնություն]], [[գլխապտույտ]], ուղեղիկ կեղծ-ուռուցք, նոպաներ։

Ծանր զարկերակային [[հիպերտենզիա]], սրտի անբավարարություն, սուր [[էնդոկարդիտ]], նեֆրիտ, [[շաքարային դիաբետ]], ծանր [[օստեոպորոզ]], [[ստամոքսի խոց]] և տասներկումատնյա աղիքի խոց, հոգեկան հիվանդություն անամնեզում, [[պոլիոմիելիտ]] (բացառությամբ բուլբոէնցեֆալիտի), [[գլաուկոմա]], վիրուսային և ամեոբային վարակներ, [[սիֆիլիս]], [[Կուշինգի համախտանիշ|Իցենկո-Կուշինգի համախտանիշ]], համակարգային [[Միկոզ|միկոզներմիկոզ]]ներ; գերզգայնություն մեթիլպրեդնիզոլոնի նկատմամբ։

Հակաբորբոքային ազդեցության առումով այն 5 անգամ գերազանցում է [[Հիդրոկորտիզոն|հիդրոկորտիզոնըհիդրոկորտիզոն]]ը, գործնականում չունի միներալոկորտիկոիդային ակտիվություն։ Ճնշում է [[Լեյկոցիտ|լեյկոցիտներիլեյկոցիտ]]ների և հյուսվածքային [[Մակրոֆագեր|մակրոֆագերիմակրոֆագեր]]ի գործառույթը։ Արգելափակում է լիմֆոցիտներից և մակրոֆագերից [[Ինտերլեյկին 1|ինտերլեյկին -1]], [[Ինտերլեյկին 2|ինտերլեյկին -2]], [[Ինտերֆերոն|ինտերֆերոն գամմայի]] արտազատումը։

Մեթիլպրեդնիզոլոնը արգելակում է [[Հիպոֆիզ|հիպոֆիզիհիպոֆիզ]]ի կողմից [[Ադրենոկորտիկոտրոպ հորմոն|ԱԿՏՀ]]-ի (և, երկրորդ հերթին, էնդոգեն գլյուկոկորտիկոիդների սինթեզը) և b-լիպոտրոպինի արտազատումը, բայց չի նվազեցնում շրջանառվող b-էնդորֆինի մակարդակը։ Արգելակում է թիրեոտրոպի և ֆոլիտրոպինի սեկրեցիան։

Փոխազդում է սպեցիֆիկ ցիտոպլազմատիկ ընկալիչների հետ և կազմում է համալիր, որը ներթափանցում է բջջի կորիզ և խթանում է mRNA-ի սինթեզը, վերջինս դրդում է [[Սպիտակուցներ|սպիտակուցներիսպիտակուցներ]]ի առաջացման (ներառյալ [[Լիպոկորտին|լիպոկորտին)]]։ Լիպոկորտինը խանգարում է [[Ֆոսֆոլիպազ A2|ֆոսֆոլիպազ A2-]]<nowiki/>ի գործունեությանը, ինչը հանգեցնում է արախիդոնաթթվի արտազաման ճնշմանը, [[Պրոստագլանդիններ|պրոստագլանդիններիպրոստագլանդիններ]]ի [[Լեյկոտրիեններ|, էնդոպերօքսիդների, լեյկոտրիենների]] սինթեզի արգելակմանը, որոնք բորբոքման և ալերգիկ ռեակցիաների գործոններ են։ Ճնշում է ՑՕԳ- ի (հիմնականում ՑՕԳ-2) արտազատումը, ինչը նույնպես օգնում է նվազեցնել պրոստագլանդինների արտադրությունը։

Նպաստում է [[Լիզոսոմ|լիզոսոմայինլիզոսոմ]]ային թաղանթների կայունացմանը՝ դրանով իսկ նվազեցնելով բորբոքման շրջանում պրոտեոլիտիկ ֆերմենտների կոնցենտրացիան։ Նվազեցնում է մազանոթային թափանցելիությունը՝ [[Հիստամին|հիստամինիհիստամին]]ի արտազատման պատճառով։

Մեթիլպրեդնիզոլոնը ունի դոզայից կախված ազդեցություն սպիտակուցների, [[Ճարպ|ճարպերիճարպ]]երի և [[Ածխաջուր|ածխաջրերի]] նյութափոխանակության վրա։ Կրճատում է պլազմայում սպիտակուցի պարունակությունը ( [[Գլոբուլիններ|գլոբուլիններիգլոբուլիններ]]ի հաշվին)՝ ալբումին/գլոբուլին հարաբերակցության ավելացմամբ, մեծացնում է լյարդի և երիկամների [[Ալբումիններ|ալբումինի սինթեզը:]]

Այն ունի կատաբոլիկ ազդեցություն լիմֆոիդ և շարակցական հյուսվածքի, մկանների, ճարպային հյուսվածքի, մաշկի, ոսկրային հյուսվածքի վրա։ [[Օստեոպորոզ|Օստեոպորոզը]]ը և [[Կուշինգի համախտանիշ|Իցենկո-Կուշինգի սինդրոմը]] երկարաժամկետ գլյուկոկորտիկոիդային թերապիան սահմանափակող հիմնական գործոններն են։ Կատաբոլիկ ազդեցության արդյունքում հնարավոր է ճնշել երեխաների աճը։

Ճնշում է ֆիբրոբլաստների գործունեությունը և կոլագենի ձևավորումը, նվազեցնում է հյուսվածքային սպիի ձևավորման հավանականությունը։ Խթանում է ստամոքսում [[Աղաթթու|աղաթթվի]] և [[Պեպսին|պեպսինիպեպսին]]ի ավելցուկային արտադրությունը, ինչը մեծացնում է [[Պեպտիկպեպտիկ խոց|պեպտիկ խոցերի]]երի առաջացման վտանգը։

Բերանային ընդունումից հետո այն լավ ներծծվում է [[Ստամոքսաղիքայինստամոքսաղիքային համակարգ|ստամոքսաղիքային համակարգից]]։ից։ Այն նյութափոխանակվում է լյարդում։ T1/2-ը տևում է մոտ 2 ժամ։ Արտազատվում է մետաբոլիտների տեսքով, հիմնականում մեզի միջոցով։

Հնարավոր են պտղի [[Ներզատական համակարգ|ներզատիչ համակարգի]] խանգարումներ, [[Վահանագեղձ|վահանաձև գեղձի]], [[Իմունայինիմունային համակարգ|իմունային համակարգի]]ի հետ կպաված խնդիրներ։ Այս միջոցը հատկապես բացասական է տղաների համար, քանի որ ճնշում է մոր մարմնում արական հորմոնները, ինչը խանգարում է երեխային նորմալ զարգանալ։ Հետևաբար, փորձագետները խորհուրդ են տալիս երեխայի սեռի մասին տեղեկատվություն ստանալուց հետո դեղամիջոցին փոխարինող փնտրել։

Օգտագործել զգուշությամբ [[Ոչոչ սպեցիֆիկ խոցային կոլիտ|ոչ սպեցիֆիկ խոցային կոլիտի]]ի, [[Դիվերտիկուլիտ|դիվերտիկուլիտիդիվերտիկուլիտ]]ի, թարմ աղիքային բերանակցումների, երիկամների դիսֆունկցիայի, [[Գերճնշում|զարկերակային հիպերտոնիայի]], [[Միասթենիա գրավիս|միասթենիայի]] առկայության դեպքում։ Անարդյունավետ է սեպտիկ շոկի դեպքում (հնարավոր է՝ մահացության աճ)։ Տուբերկուլյոզի դեպքում օգտագործումը հնարավոր է միայն համապատասխան հակատուբերկուլյոզային թերապիայի հետ համատեղ։ Մի քանի օր ընդունելուց հետո չեղարկումը պետք է կատարվի աստիճանաբար։ Միջմաշկային ներարկումը չպետք է լինի խորը։ Դեպո-ձևերը չօգտագործել չառաջարկվող եղանակներով (ներառյալ ն/ե)։ Բուժման ժամանակահատվածում չկատարել որևէ տեսակի պատվաստում։ Երեխաների մոտ աճի շրջանում ԳԿՍ-ի օգտագործումը հնարավոր է միայն բացարձակ ցուցումների դեպքում և բժշկի մանրակրկիտ վերահսկողության ներքո։

[[Ոչ ստերոիդային հակաբորբոքային դեղամիջոցներ|Ոչ ստերոիդային հակաբորբոքային դեղամիջոցների]]ի հետ միաժամանակյա օգտագործմամբ հնարավոր է մեծացնել [[Մարսողական համակարգ|աղեստամոքսային տրակտի]] էրոզիվ և խոցային ախտահարումների վտանգը։ Մեթիլպրեդնիզոլոնի բերանային հակամակարդիչներով միաժամանակ օգտագործման դեպքում [[Հեպարին|հեպարինըհեպարին]]ը մեծացնում կամ նվազեցնում է հակամակարդիչ ազդեցությունը. սալիցիլատների դեպքում հնարավոր է նվազեցնել սալիցիլատների ազդեցությունը. ֆուրոսեմիդի դեպքում հնարավոր է հիպոկալեմիայի ուժեղացում։

Ինչպես [[Դեքսամետազոն|դեքսամետազոնըդեքսամետազոն]]ը, այնպես էլ մեթիլպրեդնիզոլոնը կարող է օգնել [[COVID-19]] կորոնավիրուսային վարակի ամենածանր ձևերով հիվանդներին։ Մեծ Բրիտանիայի բժիշկները մեթիլպրեդնիզոլոն են օգտագործում՝ ծանր հիվանդների մահացությունը 45%-ով նվազեցնելու համար<ref>[https://nauka.tass.ru/nauka/9753007 Приём мелатонина связали с хорошими шансами на выживание при тяжёлых формах COVID-19], 19.10.2020</ref>։