«Ալեքսանդր Քեմուրջյան»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Ալեքսանդր Լևոնի Քեմուրջյան''' ({{lang-ru|Александр Леонович Кемурджиан}}, {{ԱԾ}}), հայ խորհրդային ականավոր գիտնական, ինժեներ-կոնստրուկտոր, [[Գյուտարարների ցանկ|գյուտարար]]։, Աշխարհումաշխարհում առաջին [[լուսնագնաց]]ներ և [[մարսագնաց]]ների ստեղծողը։ստեղծողը Տեխնիկականեղել է տեխնիկական գիտությունների դոկտոր (1971թ.), պրոֆեսոր (1971թ.)։ ,Լենինյան մրցանակի դափնեկիր (1973թ.)։

Ալեքսանդր Քեմուրջյանը ծնվել է 1921 թվականի հոկտեմբերի 4-ին, Ռուսաստանի Վլադիկավկազ քաղաքում։ 1941 թվականին ընդունվումընդունվել է [[Մոսկվայի Ն. Բաումանի անվան պետական տեխնիկական համալսարան|Մոսկվայի Ն. Բաումանի անվան պետական տեխնիկական համալսարան։]] Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ընթացքում ուսանողները տարհանվում են և, համալսարանական դասընթացները կազմակերպվում են [[Իժևսկ]] քաղաքում: Այստեղ Ալեքսանդր Քեմուրջյանը որպես ուսանող ներգրավվում է տանկերի վերանորոգման ինժեներական խմբում: 1942 թվականին, որպես Խորհրդային բանակի կամավորական, մեկնելովՔեմուրջյանը մեկնում է [[Արևելյան ռազմաճակատ (Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ)|Արևելյան ռազմաճակատ]] և անցնում է հերոսական ուղիմարտական ուղի [[Կուրսկի ճակատամարտ|Կուրսկի ելուստից]] մինչև [[Պոմերանիա]]:

1942-1945 թվականներին Խորհրդայինհայրենական բանակումպատերազմի ծառայություններիընթացքում համարկատարած նասխրանքների համար պարգևատրվել է «Արիության», «<nowiki/>[[Կարմիր աստղի շքանշան|Կարմիր աստղի]]<nowiki/>», «<nowiki/>[[Հայրենական պատերազմի շքանշան|Հայրենական պատերազմի]]<nowiki/>», «Պատվո նշանի» նշանների շքանշաններով և «Մարտական վաստակի համար» մեդալով: Պատերազմի ավարտից անմիջապես հետո վերադառնալով ուսմանը Քեմուրջյանը 1951 թվականին գերազանցության դիպլոմով ավարտում է համալսարանն ապա աշխատանքի անցնում Սնակտ-Պետերբուրգի տրանսպորտային մեքենաշինության գիտահետազոտական ինստիտուտում։ Ալեքսանդր Քեմուրջյանը 1969-1991 թվականներին հանդիսացել է նույն ինստիտուտի փոխտնօրենը և գլխավոր կոնստրուկտորը, իսկ 1991 թվականից նշանակվել ինստիտուտի գլխավոր խորհրդական։

Տաղանդավոր ինժեների գիտական աշխատանքները վերաբերում են շարժիչների հովացման բարձրջերմաստիճանային համակարգերին, «Լուսնագնաց» կայանների ինքնագնաց շասսիների, մասնագիտացված ռոբոտների, Մարսի և նրա արբանյակ Ֆոբոսի մակերևույթի, Վեներայի ֆիզիկական հատկությունների ուսումնասիրման շարժական սարքերի ստեղծման հարցերին։ 1970, 1973 թվականերին, գիտնականի հեղինակած ինքնագնաց շասիներիով տեղաշարժվող լուսանագնացները, աշխարհում առաջին անգամ իրականացրել են բարդ առաքելություններ լուսնի վրա:

1963-1973 թվականներին Քեմուրջյանի ղեկավարած ճարտարագետների խումբը աշխատել է լուսնագնացների և փոքր մարսագնացների ավտոմատ կառավարվող շասիների նախագծման և ստեղծման ուղղություններով: Արդյունքում տաղանդավոր ճարտարագետի ղեկավարած խումբը ստեղծում է աշխարհում առաջին տիեզերական նշանակության ռոբոտ-տրանսպորտ հանդիսացող լուսանգնացներըլուսնագնացները, մարսագնացները: Տիեզերական այս նոր տեխնիկայի շնորհիվ հնարավոր է դառնում ստանալ տվյալներ Լուսնի և Վեներա մոլորակի գրունտների վերաբերյալ:

«Լունախոդ 1» մոլորակագնացը 1970 թվականի նոյեմբերի 10-ին Երկիր մոլորակից մեկնարկելով իր առաքելությունը նոյեմբերի 17-ին վայրէջք է կատարել Լուսնի մակերևույթին:756 կգ կշռող լուսանագնացը իր մեջ կրում էր տեսախցիկներ և ռադիոհաղորդիչներ: Այն ճանապարհորդել է լուսնի վրա մոտավորապես 10 ամիս անցնելով 11 կմ ճանապարհ՝ճանապարհ, միաժամանակ դեպի Երկրի կայաններ ուղարկելով շուրջ 20 000 լուսանկարներ, 200 համայնապատկերներ, ինչպես նաև կատարել է լուսնային մակերևույթի շուրջ 500 փորձարկումներ:

1971 թվականի դեկտեմբերի 2-ին Քեմուրջյանի գիտական խմբի ստեղծած «Մարս 3»<ref>{{Cite web|url=https://www.planetary.org/space-images/Mars3_RoverAnim|title=The Mars 3 rover}}</ref> մոլորակագնացը առաջինն էր, որ փափուկ վայրէջք է կատարել Մարս մոլորակի վրա իր մեջ տանելով «PROP-M» 4.5 կգ կշռող փոքր ռոբոտ լուսանգնացը: Սակայն վայրէջքից 14.5 վայրկյան անց Մարս մոլորակի վրա սկսված ուժգին հողմամրրիկի պատճառով կապը կայանի հետ կորումկտրվել է և հետագայում չի վերականգնվումվերականգնվել:

1986 թվականի մայիսին Չեռնոբիլի ատոմակայանի միջուկային աղետի ժամանակ Քեմուրջյանն անձամբ ներգրավված է եղել փրկարարական աշխատանքներին: Ամենակարճ ժամանակում հանճարեղ ինժեների ղեկավարությամբ նախագծվել և արտադրվել են «STR-1» ռոբոտները: Այս տրանսպորտային ինքնավար ռոբոտներն աղետի բարձր ճառայագայթման պայմաններում աշխատել են ավելի քան 200 ժամ և աղետի գոտուց հեռացրել մոտավորապես 90 տոննա ռադիոակտիվ նյութերթափոններ:

Չերնոբիլյան աղետի փրկարարական աշխատանքներում հատուկ ռոբոտատեխնիկայի ներգրավումը բազմաթիվ անգամներ արագացրել է ռադիոակտիվ թափոնների հավաքման աշխատանքները՝ բացառելով աշխատանքներում մինչև 1000 փրկարար զինծառայողների աշխատանքներին ուղղակի միջամտությունը: