«Գարչակ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
Աղբյուրների վերանայում նույնանուն ռուսերեն հոդվածի համեմատ, որից թարգմանված է հոդվածը:
Տող 3.
 
== Քաղաքի ներկայիս վիճակ ==
Գարչակը քաղաքի կարգավիճակ է ստացել 1977 թվականին և արագ տեմպով սկսել է աճել և զարգանալ՝ պայմանավորված քաղաքում [[աղյուս]]ի թրծման վառարանների մեծ քանակով։ Գարչակի աղյուսը ակտիվ օգտագործվել է [[Թեհրան]]ում տարբեր կառույցների շինարարության մեջ։ Այդ պատճառով քաղաք են տեղափոխվել մարդիկ [[Իրան]]ի ամբողջ տարածքից՝ [[Իրանական Ադրբեջան]]ից, [[Խորասան]]ից, [[Քուրդիստան]]ից, [[Իլամի նահանգ|Իլամից]] և այլն։ Արդյունքում քաղաքի բնակչությունը դարձել է բացառիկ բազմազգ։ [[Աֆղանստան]]ում և [[Իրաք]]ում անկայունունության ժամանակաշրջանում՝ 1980-ական թվականներին, քաղաքը ընդունել է նաև մեծաքանակ [[աֆղաններ]]ի և իրաքցիների<ref name="seeiran">https[http://seeiran.ir/%D8%B4%D9%87%D8%B1شهر-%D9%82%D8%B1%DA%86%DA%A9قرچک/ شهر قرچک | جاهای دیدنی ایران<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>։ Գարչակի բնակչության մոտ մեկ երրորդը ներգաղթել է Թեհրանից՝ շնորհիվ այն բանի, որ Գարչակում [[մայրաքաղաք]]իցմայրաքաղաքից անհամեմատ ցածր են բնակարանների գները<ref>[http://www.tehran7.com/%D8%B4%D9%87%D8%B1شهر-%D9%82%D8%B1%DA%86%DA%A9قرچک/ شهر قرچک<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>։
 
== Տեսարժան վայրեր ==
Քաղաքում շատ են պաշտամունքային մեծաչափ անսամբլներ բազմատիպ շենքերով՝ [[մզկիթ]], [[մինարե]], [[խանակա]] կամ մեդրեսե, [[Դամբարաններ|դամբարան]]։ Բաքիրաբադ քաղաքային համայնքում է գտնվում հայտնի կամուրջը, որտեղ զոհվել են 1963 թվականին հակաշահական ապստամբության մասնակիցները։ Այդ [[կամուրջ]]ըկամուրջը կառուցվել է հենց [[Ռեզա շահ Փահլավի|Ռեզա-շահ Փահլավի]]ի կառավարման ժամանակ<ref>https: name="seeiran" //www.britannica.com/biography/Reza-Shah-Pahlavi</ref
 
== Ժողովրդագրական դինամիկա ==
Համաձայն իրանյան վերջին երեք մարդահամարների տվյալների Գարչակի բնակչությունը 1996 թվականի հոկտեմբերի 25-ին կազմել է142690 մարդ, 2006 թվականի հոկտեմբերի 25-ին՝ 174006 մարդ, 2011 թվականի հոկտեմբերի 24-ին՝ 191588 մարդ<ref>https://www.amar.org.ir/english</ref>։ Այս ցուցանիշները վկայում են քաղաքի բնակչության թվի բավական արագ աճի մասին։ Այսպես՝ 1996-2006 թվականներին տարեկան բնական աճի տեմպը միջինում կազմել է 2,0%, իսկ 2006-2011 թվականներին՝ 1,9%, այսինքն՝ գրեթե մնացել են անփոփոխ։ Գարչակի բնական աճի հարաբերական ցուցանիշի բարձր տեմպը դեռևս շատ ցածր է Թեհրան օսթանի մյուս քաղաքների համեմատ (օրինակ՝ [[Մալարդ]] քաղաքի բնակչությունը 1996-2006 թվականներին աճել է բացառիկ բարձր տեմպով՝ տարեկան 10% կամ տասն անգամ շատ, քան Գարչակում)։ Դա նշանակում է, որ ծնելիությունը Գարչակում եղել է շատ ավելի ցածր, քան օսթանի շատ այլ քաղաքներում, միգրացիոն հոսքը նույնպես եղել է անհամեմատ քիչ։ Եվ չնայած դրան, Գարչակում բնական աճի կտրուկ նվազում տեղի չի ունեցել, ինչպես դիտվել է հենց նույն Մալարդում 2006-2011 թվականներին՝ 10%-ից նվազելով 4,9%։ Դա բացատրվում է նրանով, որ Գարչակում ծնելիությունն ու միգրացիան առանց այն էլ եղել են չափավոր, հետևաբար այդ երկու ցուցանիշների նվազման ռեզերվներն էլ եղել են ավելի փոքր, քան Թեհրան օսթանի այլ քաղաքներում։
 
Ինչ վերաբերում է Գարչակի բնական աճի բացարձակ ցուցանիշների տեմպին, ապա, այն 1996-2006 թվականներին կազմել է մոտ 3100 մարդ, իսկ 2006-2011 թվականներին՝ մոտ 3500 մարդ։ Այսինքն, բացարձակ աճի տեմպը ունեցել է մեծանալու միտում։ Գարչակի բնակչության բնական աճի գրաֆիկը ներկա պահին փաստացի իրենից ներկայացնում է ուղիղ գիծ, ինչը վկայում է դիտարկվող 15 տարիների ընթացքում բնական աճի տեմպի լուրջ փոփոխությունների բացակայության մասին։ 1996-2011 թվականներին քաղաքի զբաղեցրած տեղը ըստ բնակչության թվաքանակի փոփոխվել է հետևյալ կերպ․1996-2011 թվականներին այն դեռ շատ բարձր երրորդ տեղում էր, 2006 թվականին` ութերորդ, 2011 թվականին՝ իններորդ՝ 15 տարիների ընթացքում 6 դիրք նահանջելով։ Դա նշանակում է, որ շատ խոշոր քաղաքներ աճել են Գարչակից ավելի արագ։ Բացարձակ ցուցանիշի աճի տեմպով Գարչակը զիջում է Թեհրանին շատ անգամ և այդ տարբերությունը գնալով մեծանում է, եթե 1996 թվականին այն կազմել է 6616,1 հազար մարդ, 2006 թվականին՝ 7623,5 հազար, ապա 2011 թվականին՝ 7962,5 հազար մարդ։ Թեհրան օսթանի մյուս խոշոր քաղաքներում ևս Թեհրանի հետ համեմատած բնական աճի բացարձակ ցուցանիշների տարբերությունը մեծացել է, բայց ոչ այնքան նկատելի, ինչպես Գարչակում։ Եթե ընդունենք Թեհրանի բնակչությունը 100%, ապա Գարչակի բնակչությունը 1996 թվականին կազմել է թեհրանյան բնակչության 2,1%-ը, 2006 թվականին՝ 2,2 % (+ 0,1 %), իսկ 2011 թվականին՝ 2,3 % (+0,1 %)։ Այսինքն՝ Գարչակի բնակչության բնական աճի հարաբերական ցուցանիշը թեհրանյան բնակչության նկատմամբ թեև աճել է, բայց չափազանց դանդաղ։ Դա նշանակում է, որ երկու քաղաքներն էլ ունեն բնական աճի նույն տեմպը և հետևաբար նաև՝ ծնելիության նույն տեմպը։ Այսինքն՝ Գարչակում և Թեհրանում ծնելիությունը դեռևս 1990-ական թվականներին եղել է շատ ավելի ցածր, քան Թեհրան օսթանի այլ խոշոր քաղաքներում, և արդեն 2000-ականի վերջում այն կայունացավ, այն դեպքում, երբ մյուս քաղաքներում նկատվեց ծնելիության կտրուկ անկում<ref>[https://www.citypopulation.de/enphp/iran/-tehran/.php Tehran (Iran): Counties & Cities — Population Statistics, Charts and Map<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>։
 
== Ծանոթագրություններ ==
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Գարչակ» էջից