|
[[Պատկեր:Tartu Maraton 2006-2.jpg|thumb|300px| Տարտույի մարաթոն]]
'''Դահուկավազք''', ձմեռային մարզաձև, մրցում են հատուկ պատրաստված ձյուն էձնապատ երթուղով, օգտագործում են [[դահուկներ]] և դահուկափայտեր։ Պաշտոնական մրցումները անցակցվում է հետևյալ տարածություններումտարածություններում՝ 800 մետրիցմ-ից մինչև 50 կիլոմետր ։կմ։ Դահուկավազքը ընդգրկված է [[Ձմեռային Օլիմպիական խաղեր]]ում [[1924]] թվականից։
Առաջին անգամ դահուկավազքի մրցումները կայացել են Նորվեգիայում 1767 թվականին։ Այնուհետև ընդունելով Նորվեգիայի օրինակը, որին հետևեցին [[շվեդ]]ները և [[ֆին]]ները, ավելի ուշ դահուկավազքը մեծ տարածում ստացավ դահուկավազք նաև [[Կենտրոնական Եվրոպա]]յում։ XIX դարի վերջում և XX դարի սկզբին շատ երկրներում ստեղծվեցին ազգային դահուկային ակումբներ։ Իսկ 1924 թվականին ստեղծվել է Դահուկային մարզաձևի Միջազգային ֆեդերացիան (FIS):
== Տեխնիկա ==
Դահուկների տեղաշարժի հիմնական ոճեր,ոճերն են՝ «դասական ոճ» և «ազատ (չմշկավազք) ոճ».:
== Դասական ոճ ==
«Դասական ոճը» սկզբնական վերաբերվել է այն տեղաժարժումը , որի ժամանակ գործնականում դահուկորդը անցնում է նախապես պատրաստված դահուկներով, կազմված երկու զուգանեռզուգահեռ գոգից.: «Դասական» դահուկային քայլերը բաժանվում է հրման եղանակը` փոփոխական և միաժամանակյա հերթագայումով։ Ըստ քայլերի մեկ ցիկլը առանձնանում է միաժամանակյա , երկհերթանի և փոփոխական շարժումններով։
Երկհերթանի շարժումները առավել տարածված են (այն օգտագործվում է բարձունքների և լանջերի , իսկ ավելի լավ սահելու համար ՝ համար՝ վերելքի և զառիթափի (մինչև 5°) , և միաժամանակյա փոփոխական քայլերի ( օգտագործվում է հարթ տարածքներում, թեթևակի զառիվայրի , նաև թեք զառիվայրերի ժամանակ )։
== Ազատ ոճ==
«Ազատ ոճըոճում» ընդգրկում է՝ դահուկորդը ազատ ռեժիմով ընտրում է տարածության անցնելու ճանապարհը , բայց քանի որ «դասական» ոճը զիջում է «չմշկայինի» արագությանը, «ազատ ոճը», ըստ էության, հականիշն է «չմշկային քայլի»։ Չմշկայինի հնարավորությունը լայն կիրառում է գտել 1981 թ., երբ Ֆինլանդիայի դահուկորդ Պաուկի Սիիտոնեն, ով այդ ժամանակ 40 տարեկան էր, առաջին անգամ օգտագործեց մրցումների ժամանակժամանակ՝ `55 կմ մրցավազքում, և հաղթել է։
Առավել տարածված է միաժամանակյա երքայլանի չմշկային քայլը (այն օգտագործվում է թե հարթ տարածքներում, այնպես էլ վերելքների ժամանակ, ինչպես փոքր և միջին թեքության ժամանակ ) և միաժամանակ միաքայլանի չմշկային քայլեր (այն օգտագործվում է մեկնարկային արագացումը, ցանկացած ոլորտներում տափաստաններով եվև նուրբ հեռավորության վրա, ինչպես նաև 10-13° վերելքներում )։
=== Վերելքի հաղթահարում ===
Վերելքները կարող են հաղթահարել կամ մեկ չմշկային ընթացքից , կամ էլ հետևյալ միջոցներով՝ սահող քայլ (զառիթափի վերելք 5° մինչև 10°), սահընկնող քայլ (10° մինչև 15°), վազքային քայլով (15° և ավելի), «կիսաեղևնի », «եղևնի», «աստիճան» (մրցման ընթացքում փոխվում է), առանձին դեպքերում, երբ վերելքները լինում են կտրուկ, օգտագործում են «եղևնի» հնարքը։
== Վայրէջք ==
Վայրէջքի ժամանակ մարզիկները ընդունում են տարբեր տեսակի կանգեր, ծնկային հոդում ծալված ։ծալված։ Բարձր կանգի ժամանակ այդ անկյունը կազմում է 140—160°, իսկ միջին կանգի ժամանակ ծնկային անկյունը 120—140° (120—130° այս կանգի համար, և այլն կանգ «հանգստի»), երկուսն էլ կիրառվում են անհավասար լանջերին։ Իսկ հարթուղիղի ժամանակ օգատգործումօգտագործում են ամենա արագը ամենաարագը, ցածր, կանգ, որի ժամանակ անկյունը ծալվում է 120°-ից ավելի քիչ։
=== Արգելակում ===
Առավել տարածված է արգելակման «գութանաձևը» ։ Վայրէջքի ժամանակ հաճախ օգտագործվում է շեղակի արգելակումը հենումովհենումով։ ։ ԿնխելուԿանխելու համար վնասվածքը անսպասելի խոչընդոտի դեպքում վազքուղում երբեմն անհրաժեշտ է կիրառել արգելակման անկումը, որի համար մշակվել է նաև իր սեփական, առավել անվտանգ, տեխնիկայի կատարմում։կատարում։
=== Պտույտ ===
Մրցումների ժամանակ լայն տարածում ունի պտույտի տեխնիկան, այն ինչպես պտույտ «հերկել» հաճախ օգտագործում են մեծ используется для մեծ պտույտների ժամանակ։ Հաճախ օգտագործվում է այնպիսի հնարքներ , ինչպես պտույտ հենումով, պտույտ առանց հենումի և պտույտ դահուկներին զուգահեռ։
== Դահուկավազքի հիմնական ձևեր ==
* Մրցումներ առանձին մեկնարկով
* Մրցումներ ընդհանուր մեկնարկով (մասսայական մեկնարկ)
* Մրցավազք հետապնդումով (սկիատլոն, Գունդերսենի համակարգ)
* [[ԷստաֆետաԷստաֆետ]]
* Անհատական (դահուկավազք) սպրինտ
* Թիմային սպրինտ
=== Մրցումներ առանձին մեկնարկով ===
Մարզիկները առանձին մեկնարով մեկնարկում են որոշակի ընդմիջումներով որոշակի հերթականությամբ։ Որպես կանոն ընդմիջումից կազմում է 30վրկ30 վրկ. (պակաս — 15 վրկ. կամ 1 րոպե)։ Հերթականությունը որոշվում էվիճակահանությանէ վիճակահանության կամ մարզիկմարզիկի ընթացիկ վիճակին վարկանիշում (ուժեղագույները մեկնարկում են վերջում)։ Առանձին մեկնարկը հնարավոր է կրկնապատկվի։ Մարզիկի վերջնական արդյունքը հաշվարկվում է ընդհանուր «ավարտի ժամանակից» հանած « մեկնարկի ժամանակը»։
=== Մրցումներ մասսայական մեկնարկմեկնարկով ===
Մասսայական մեկնարկի ժամանակ բոլոր մարզիկները մեկնակմում են միաժամանակ ։միաժամանակ։ Ընդ որում մեկնարկի ժամանակ լավագույն վարկանիշով մարզիկները զբաղեցնում են առավել շահավետ տեղեր։ Մարզիկի վերջնական արդյունքը համընկնում է ավարտի ժամանակին։
Մարզիկի վերջնական արդյունքը համընկնում է ավարտիի ժամանակին։
=== Մրցավազք հետապնդումով ===
Մրցավազք հետապնդումով ( {{lang-en|pursuit}} — հետապնդում) իրենից ներկայացնում է համկցված մրցումներ։ Ընդ որում մարզիկների մեկնարկային դիրքը բոլոր փուլերում ( բացի առաջինից ) արդյունքը որոշվում է նախորդ փուլերի արդյունքով։ Որպես կանոն դահուկավազքը անցկացվում է երկու փուլերով , մարզիկները մեկը շրջանը վազում են դասական ոճով , իսկ հաջորդ շրջանը վազում են չմշկավազքով։
'''Մրցավազք հետապնդումով ''' մրցաձևը անցկացվում է երկու , հազվադեպ՝ առնվազն մի քանի ժամ ընդմիջումներով։ Սովորաբար առաջին մրցավազքը անցկացվում է առանձին մեկնարով ։ մեկնարով։ Ըստ նրա ամփոփիչ արդյունքների որոշվում է առաջնորդ մասնակիցներից յուրաքանչյուրի ուշացումը։ Երկրորդ մրցավազքը անցկացվում է խոչընդոտով (սպորտ), դրան հավասար է ետ ընկնելը։ Հաղթողը առաջին մրցավազքի ժամանակ մեկնարկում է առաջինը։ Հետապնդման արդյունքը համընկնում է մրցավազքի վերջնական արդյունքի՝ երկրորդ մրցավազքի ավարտիի ժամանակին։
'''Մրցարշավ առանց ընդմիջման ''' ('''դուատլոն''', 2011 թ. հունիսին կոմիտեն FIS պաշտոնապես վերանվանվել «դուատլոն» և '''«սկիատլոն»'''<ref>[http://skirun.ru/2011/06/07/fis-rules-changes/ Փոփոխություններ դահուկավազքի կանոններում՝ լուրջ և ոչ շատ ։ | դահուկավազքը և թեթև ատլետիկան <!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>) սկսվում է ընդհանուր մեկնարով։ Մարզիկները տարածության առաջին կեսի հաղթահարումից հետո հեռավորությունը անցնում են մեկ ոճով, հատուկ կահավորված գոտում փոխում են դահուկները և անմիջապես հաղթահարում են հեռավորությանը երկրորդ կեսը այլ ոճով ։ոճով։ Հետապնդումն առանց ընդմիջման մրցավազքի վերջնական արդյունքը համընկնում է մարզիկ ավարտիի ժամանակի արդյունքին։
===ԷստաֆետաԷստաֆետ ===
Թիմերը մասնակցում են [[էստաֆետաէստաֆետ]]յով ով, թիմը կազմված է չորս մարզիկներից (հազվադեպ՝ երեքով)։ Դահուկային էստաֆետը անցկացվում է չորս փուլերով (հազվադեպ՝ երեքով)։ ԷստաֆետանԷստաֆետը կարող է անցկացվել մեկ ոճում (բոլոր մասնակիցները վազում են դասական ոճով կամ էլ ազատ ոճով) կամ էլ երկու ոճերով (1 և 2 փուլերում մասնակիցները վազում են դասական ոճով , իսկ 3 և 4 փուլերում՝ ազատ ոճով )։ ԷստաֆետանԷստաֆետը սկսվում է մասսայական մեկնարկով, որոնց մէջմեջ առավել բարենպաստ տեղերը որոշվում է մեկնարկից [[Ընտրությամբ]] Վիճակահանությամբ, կամ էլ թիմերը ստանում են, ամենաբարձր տեղը՝ նախորդ նմանատիպ մրցույթներում զբաղեցրած տեղերով։ Էստաֆետի փոխանցումը իրականացվում է մեկնարկի կանգնած թիմակից մարզիկի ափի հպումովհպումով՝ մարմնի ցանկացած մասում, ՝ մեկնարկի կանգնած թիմակից մարզիկի ,միևնույն ժամանակ, ,երբ երկու մարզիկնեն էլ գտնվում են էստաֆետի փոխանցման գոտում։ ԷստաֆետայիԷստաֆետի թիմային հաշվարկումը հետևյալ բանաձևով « վերջին մասնակցի ավարտիի ժամանակի հաշվարկով » հանած « թիմի առաջին մարզիկի մեկնարկային ժամանակից » (սովորաբար հավասար է զրոյի)։
=== Անհատական սպրինտ ===
Անհատական սպրինտում մրցումները սկսվում է որակավորումից (նախաբան), որի մեկնարկը կազմակերպվում է առանձին ձևաչափով։ Ընտրված մարզիկները որակավորումից հետո մրցում են եզրափակիչ սպրինտում, որը անցկացվում է տարբեր ձևաչափի վազքամրցությում մասսայական մեկնարկից կազմված չորս մարդկանցից (փոփոխվում է)։ Մարզիկների թվից, ընտրված եզրափակիչ վազքամրցությում, չի գերազանցում 30։ Սկզբում անցկացվում են քառորդեզրափակիչ, այնուհետև կիսաեզրափակիչ և, վերջապես, եզրափակիչ։ Սպրինտում անհատական ամփոփիչ արդյունքների աղյուսակը ձևավորվում է հետևյալ կարգով․ եզրափակչի արդյունքների Ա՝ մասնակիցները կիսաեզրափակիչում, մասնակիցները քառորդեզրափակչում, որակավորումը չանցած մասնակիցները։
եզրափակիչ սպրինտում, որը անցկացվում է տարբեր ձևաչափի վազքամրցությում մասսայական մեկնարկից կազմված չորս մարդկանցից (փոփոխվում է)։ Մարզիկների թվից , ընտրված եզրափակիչ վազքամրցությում , չի գերազանցում 30։ Սկզբում անցկացվում են քառորդեզրափակիչ, այնուհետև կիսաեզրափակիչ և , վերջապես , եզրափակիչ Ա։ Սպրինտում անհատական ամփոփիչ արդյունքների աղյուսակը ձևավորվում է հետևյալ կարգով ․ եզրափակչի արդյունքների Ա՝ մասնակիցները կիսաեզրափակիչում, մասնակիցները քառորդեզրափակչում , որակավորումը չանցած մասնակիցները։
=== Թիմային սպրինտ ===
Թիմային սպրինտը անցկացվում է ինչպես թիմային էստաֆետան էստաֆետ, կազմված է երկու մարզիկներից, մարզիկները հերթով փոխում են մեկը մյուսին, յուրաքանչյուրը 3-6 շրջան է վազում է ։է։ Բավականին շատ թիմային հայտերի դեպքում անցկացվում է երկու կիսաեզրափակիչով, որից լավագոհավասարլավագույն հավասար քանակի լավագույն թիմերը ընդգրկվում են եզրափակչում։ Թիմային սպրինտը սկսվում է մասսայական մեկնարկով։ Թիմային սպրինտերի արդյունքը հաշվարկվում է էստաֆետայիէստաֆետի կանոններով։
[[Պատկեր:RR5219-0018R.png|thumb|130пкс|<center>Монета [[ЦБ РФ]]]]
== Տարածության երկարություն ==
Պաշտոնական մրցումներում տարածության երկարությունը տատանվում է 800 մ․մ մինչև 50 կմ։ Ընդ որում մեկ տարածությունը կարող է կազմված լինի մի քանի շրջաներից<ref name="rules">{{cite web |url=http://www.flgr.ru/files/publications/multi/2506/1.pdf |title=Կանոնները սպորտի «Դահուկավազք» |author= |date= |website=Պաշտոնական կայք ФЛГР |publisher= |accessdate=2017-01-14 |lang= |archive-date=2017-01-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170110140811/http://www.flgr.ru/files/publications/multi/2506/1.pdf |dead-url=yes }}</ref>.
{| class="wikitable"
|-
| 5, 7.5, 10, 15
|-
| ԷստաֆետաներԷստաֆետներ (յուրաքանչյուր փուլի երկարություն)
| 2.5, 5, 7.5, 10
|-
== Դահուկավազքի վերջնագիծ ==
Երբ, օգտագործվում է ձեռքի ժամանակը ժամանակաչափը, վերջնագծի ժամանակը արձանագրվում է այդայն պահին է , երբ մարզիկի ոտքը , որը գտնվում է առջևից, անցնում է ավարտի գիծը։
Օգտագործելով էլեկտրոնային համակարգի հաշվարկի ժամանակը, ժամանակը արձանագրվում է , երբ ընդհատվում է կապը։ Հենակետի չափումը լուսային կամ ֆոտո արգելքը պետք է գտնվի ձյան մակերեւույթի բարձրության վրամակերեւույթից 25 սմ ։բարձրության վրա։
== Ծանոթագրություններ ==
== Գրականություն ==
* Դահուկային սպորտ։ Ուսումնական ձեռնարկ ֆիզիկական կուլտուրայի ինստիտուտնորի և տեխնիկումների համար / Հեղինակներ Վ․Դ․ Եվստրատովա , Բ. Ի. ՍերգեեվաՍերգեևա, Գ. Բ. Չուկարդինա, Մ.: Ֆիզկուլտուրա և սպորտ, 1989. Էջ 319
== Տես նաև ==
* [http://www.flgr.ru Դահուկավազքի Ռուսաստանի Ֆեդերացիա]
* [http://www.flgm.ru Դահուկավազքի Մոսկվայի Ֆեդերացիա]
* {{cite episode |title=Դահուկաքայլերի տեխնիկա ։տեխնիկա։ Ուսուցողական ֆիլմ|episodelink= |url=http://tv.sportedu.ru/video/tekhnika-lyzhnykh-khodov |credits=Սոյուզմուլտֆիլմ |airdate= 1984 |minutes=23}}
[[Կատեգորիա:Դահուկավազք]]
| 