«Գրադարանա-մատենագիտական դասակարգում»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Տող 2.
'''Գրադարանա-մատենագրական դասակարգում''', '''ԳՄԴ''' ({{lang-ru|''Библиотечно-библиографическая классификация, ББК''}}), տպագիր երկերի (և որոշ վավերագրական նյութերի) ըստ դասերի, ենթադասերի և ավելի մանր ստորաբաժանումների դասավորման համակարգ [[Ռուսաստան]]ում՝ ելնելով դրանց բովանդակության, հրատարակության ձևի, ընթերցողական հատկացվածության և այլ հատկանիշներից։ Ըստ բովանդակության լինում ևն ունիվերսալ (համընդհանուր) և ճյուղային, որոնց հիման վրա կազմվում են գրադարանի սիստեմատիկ գրացուցակը և մատենագիտական քարտարանները։ Կիրառվում են գրադարաններում՝ գրքային ֆոնդերի, ինֆորմացիոն մարմիններում՝ փաստաթղթային առանձին տեսակների դասավորման, մատենագիտական ցանկերում՝ նյութերի խմբավորման, գրադարանա-մատենագրական դասակարգումներ համաձայն կառուցված բառարաններում և տեղեկագրքերում ՝ տեղեկությունների համակարգման և մատենագիտական հիմնարկներում՝ վիճակագրությունը վարելու համար։
 
Հայտնի են Մ․ Դյուիի «Տասնորդական դասակարգումը» ([[1876]]), «ԱՄՆ-ի կոնգրեսի գրադարանի դասակարգումը» ([[1904]]) և այլն։ Նախկին ԽՍՀՄ-ում մինչև [[1937]] թվականը մասսայական գրադարաններում կիրառվում Էին տասնորդական դասակարգման բրյուսելյան տարբերակի հիման վրա մշակված ՌՍՖՍՏ գլխքաղլուսվարչության համառոտ աղյուսակները։ Հաշվի առնելով սովետական գրադարանների առջև դրված խնդիրները՝ [[Լ․ Տրոպովսկի]]ն վերամշակման ենթարկեց այդ աղյուսակները, որոնք հրատարակվեցին [[1938]] թվականին և կիրառվեցին մասսայական գրադարաններում։ Հետագայում հարկ եղավ լրացուցիչ ուղղումներ մտցնել այդ աղյուսակներում, որոնք «Գրադարանային դասակարգման աղյուսակներ» վերնագրով, Զ․ Համբարձումյանի խմբագրությամբ, հրատարակվեցին [[1955]] թվականին ու [[1960]] թվականին և մինչև [[ԽՍՀՄ կազմալուծում]]ը կիրառվում էին մասսայական գրադարաններում։ ԳՄԴ աղյուսակը մասայանկան գրադարանների համար առաջնային ծրագիրը կազմվել է 1969-1970թ.թ. ԽՍՀՄ-ի Վ.Ի. Լենինի անվան Գրադարանի (ներկայիս` [[Ռուսաստանի պետական գրադարան|Ռուսաստանի Պետական Գրադարան]]) գիտամեթոդաբանական բաժնի կողմից, որը ուղարկվել են բաժիններ և լայն քննարկման է ենթարկվել գրադարանային շրջանում: Խմբագրական անձնակազըանձնակազմը ստացել է ավելի քան 30 գրավոր ակնարկներ, որոնցից շատերը պարունակում են համեմատական դրական գնահատական աղյուսակաների վերաբերյալ: 1971թ. փետրվարին ԽՍՀՄ-ի Վ.Ի. Լենինի անվան Գրադարանը քննարկել է ԳՄԴ աղյուսակի կիրառումը մասսայական գրադարաններում, այդ քննարկմանը մասնակցել են ավելի քան 100 մարդ` պետական, ծարամասայինծայրամասային, շրջանային գրադարանների ներկայացուցիչներ, հատուկ ուսումնական հաստատությունների գրադարանների ներկայացուցիչներ, մասսայական գրադարանների ներկայացուցիչներ<ref>{{Cite book|title="Библотечно-библографическая классификация" Таблицы для массовых библеотек|publisher=Москва: Изд. "Книга", 1977г.|pages=5}}</ref>: Այդ թվում նաև ստեղծվել է փորձարարական համակարգային դասակարգում Մոսկվայի շրջանային Թիվ 193 Գրադարանի համար, ոըորը կառուցված էր ԳՄԴ աղյուսակի հիման վրա: Այդ դասակարգան հիման վրա ճշգրտվել են մեթոդական դասակարգման հարցերը, տարանջատումիտարանջատումը ըստ բաժինների, մանրամասեցումմանրամասեցումը բաժինի որոնման հարցում և այլն<ref>{{Cite book|title=«Библотечно-библографическая классификация» Таблицы для массовых библеотек|publisher=Москва: Изд. "Книга", 1977г.|pages=6}}</ref>: Միաժամանակ տարիներ շարունակ մշակվում և պրակներով տպագրվում էր գիտական գրադարանների՝ «Գրադարանա-մատենագիտական դասակարգումը» (ԳՄԴ), որի հրատարակությունը ավարտվեց [[1968]] թվականին։ ԽՍՀՄ Մինիստրների Խորհրդի 1962թ.-ի մայիսի 11-ի որոշմամբ «Համընդհանուր տասնորդական դասակարգումը» (կամ` Ունիվերսալ տասնորդական համակարգը) ներմուծվեց որպես պարտադիր դասակարգում գիտական և գիտատեխիկական գրականություննեիգրականությունների համար ամբողջ գիտատեխնիկական ինֆորմացիոն մարմիններում: Իսկ արդեն 1963թ.-ից գիտատեխնիկական հրատարակչություններում, գիտատեխնիկական ամսագրերի խմբագրություններում, գիտատեխնիկական ինֆորմացիոն մարմիններում, գիտատեխնիկական գրադարաններում կիրառվել է ՀՄԴ-ի պարտադիր դասակարգումը: ՀՄԴ-ն հանդիսանում է միջազգային տարածում ունեցող դասակարգումներից մեկը<ref>{{Cite book|title="Универсальная десятичная класификация" / Ред. Гольцева Ю.С.|last=Всесоюзная книжная полата|publisher=Москва: Изд. "Всесоюзная книжная полата", 1962г.|pages=3}}</ref>: Բժշկագիտական, գյուղատնտեսական գրադարաններում, գիտատեխնիկական ինֆորմացիոն մարմիններում 1962 թվականից կիրառվում է «Համընդհանուր տասնորդական դասակարգումը» (ՀՏԴ)։
 
{{ՀՍՀ|հատոր=3|էջ=194}}